Toυ Νίκου Λυκομήτρου,
Το Συμμαχικό Συμβούλιο ανέλαβε τον έλεγχο της Γερμανίας μετά την παράδοση των ναζιστών στις 8 Μαΐου 1945. Αποτελούταν από τους εκπροσώπους, τον ανώτατο στρατιωτικό διοικητή δηλαδή, των κατοχιών δυνάμεων, δηλαδή της Σοβιετικής Ένωσης, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Επίσης, από το 1945 έως το 1955, ήταν υπεύθυνο και για την διοίκηση της Αυστρίας, που ήταν και αυτή υπό κατοχή από τις τέσσερις παραπάνω νικήτριες δυνάμεις για 10 χρόνια.
Ιδρύθηκε και επίσημα τον Ιούνιο του 1945, με απόφαση των τεσσάρων δυνάμεων, ως αποτέλεσμα του άρθρου 4, της Δήλωσης σχετικά με την ήττα της Γερμανίας. Μετά το τέλος του 1944, οι μεγάλες δυνάμεις εξερευνούσαν την δομή του διοικητικού σώματος που θα αναλάβει προσωρινά τον έλεγχο της Γερμανίας μετά το τέλος του πολέμου.
Αποφασίστηκε ότι για την περίοδο της κατοχής της Γερμανίας, η Γερμανική διοίκηση θα γίνεται από τις κατοχικές δυνάμεις στην ζώνη κατοχής της και από κοινού σε θέματα που αφορούν την Γερμανία στο σύνολο της, ενώ οι διοικητές των τεσσάρων ζωνών κατοχής θα είναι τα μέλη του συμμαχικού Συμβουλίου Ελέγχου της Γερμανίας, και ότι κάθε διοικητής θα έχει για βοηθό του έναν πολιτικό σύμβουλο στο Συμβούλιο Ελέγχου. Αποφασίστηκε επίσης σύμφωνα με το κείμενο της ίδρυσης του Συμβουλίου Ελέγχου, πέρα από το ότι θεωρητικά οι αποφάσεις του θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα συμφωνίας των τεσσάρων δυνάμεων, ότι θα υπάρχει μια συντονιστική επιτροπή για να συμβουλεύει το Συμβούλιο Ελέγχου, αλλά και ένα Επιτελείο Ελέγχου πάνω σε διάφορα ζητήματα (π.χ. οικονομία, πολιτική, εκτοπισθέντες) για να βοηθάει στη διοίκηση. Επίσης, ότι μια διασυμμαχική αρχή θα αναλάβει τον έλεγχο του Βερολίνου υπό τον έλεγχο του συμμαχικού Συμβουλίου Ελέγχου με τέσσερα μέλη, ένα από κάθε κατοχική δύναμη, η οποία θα έχει και προσωπικό για να επιβλέπει το έργο των Γερμανικών πολιτικών οργάνων διοίκησης.
Άρχισε να συνέρχεται άτυπα από τις 30 Ιουλίου 1945 και ξεκίνησε, πλέον, να αποτελεί το ανώτατο κυβερνητικό, εποπτικό και διοικητικό όργανο στη Γερμανία από τις 30 Αυγούστου 1945, με αρχικά μέλη τον στρατάρχη Ζούκοφ (Σοβιετική Ένωση), τον μετέπειτα πρόεδρο των ΗΠΑ και τότε στρατηγό Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, τον στρατηγό Μπέρναρντ Μοντγκόμερι (Ηνωμένο Βασίλειο) και τον στρατηγό Ζαν ντε Λατρ ντε Τασινί (Γαλλία). Το συμβούλιο εξέδωσε μια σειρά από αποφάσεις, διατάγματα και νόμους τις επόμενες εβδομάδες, που αφορούσαν θέματα από την αποναζιστικοποίηση της Γερμανίας και θέματα καθημερινής ζωής, αλλά και ζητήματα οικονομίας, παροχής βοήθειας σε εκτοπισθέντες πρόσφυγες, τις Δίκες της Νυρεμβέργης, καθώς, όπως αναφέρθηκε, κάθε δύναμη ήταν υπεύθυνη για την διοίκηση της ζώνης κατοχής της, συχνά η εφαρμογή των ψηφισμάτων του Συμβουλίου ήταν δύσκολη. Μπορούσε να εκδώσει νόμους, διατάγματα, προκηρύξεις και οδηγίες με νομική ισχύ στη κατεχόμενη Γερμανία. Ο πρώτος νόμος του Συμβουλίου Ελέγχου αφορούσε την σταδιακή κατάργηση των νόμων που θέσπισε το ναζιστικό καθεστώς. Έπειτα, εκδόθηκαν και άλλοι νόμοι από το Συμβούλιο Ελέγχου που αφορούσαν την αποναζιστικοποίηση και την εκκαθάριση των ναζιστικών νόμων και οντοτήτων, την κατάτμηση της επαρχίας της Πρωσίας και άλλα.
Παρά το γεγονός, ότι το όργανο είχε σκοπό να υπάρχει μια κοινή γραμμή στη διοίκηση της Γερμανίας, οι τέσσερις δυνάμεις συχνά διαφωνούσαν μεταξύ τους και έτσι δεν έβγαινε συχνά απόφαση. Γι’ αυτό και εξαρχής αποφασίστηκε κάθε δύναμη να έχει τη δική της ζώνη κατοχής στη Γερμανία. Επίσης, στόχευε να δημιουργήσει ένα νέο νομικό σύστημα για την Γερμανία, «καθαρίζοντας» το από τις ναζιστικές επιρροές, αλλά και στην στήριξη της ανοικοδόμησης της Γερμανίας, που ήταν η προτεραιότητα των κατοίκων της χώρας και των δυνάμεων μετά τον πόλεμο.
Καθώς το κλίμα δυσπιστίας μεταξύ των δυτικών δυνάμεων και της Σοβιετικής Ένωσης αυξανόταν, έτσι αυξανόταν και η δυσλειτουργία του Συμβουλίου. Καθώς η συνεργασία τους στην διοίκηση της Γερμανίας μειωνόταν, κάθε χώρα είχε ξεχωριστή διοίκηση στην ζώνη κατοχής της. Τον Σεπτέμβριο του 1946, υπήρξε ένταση στο θέμα διανομής του άνθρακα για την βιομηχανία των τεσσάρων ζωνών κατοχής, καθώς η Σοβιετική Ένωση διαφώνησε με ένα σχέδιο που είχαν προτείνει η Γαλλία και οι δύο αγγλόφωνες χώρες μέλη. Τον Ιανουάριο το 1947, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες, συγχώνευσαν τις ζώνες κατοχής τους και ξεκίνησαν τις προετοιμασίες ίδρυσης της κρατικής οντότητας, η οποία έμεινε γνωστή ως Δυτική Γερμανία. Η Σοβιετική κυβέρνηση καταδίκασε αυτό το βήμα προς την αυτονόμηση της Δυτικής Γερμανίας ως παραβίαση της συνθήκης του Πότσδαμ.
Τον Μάρτιο του 1948, έγινε η τελευταία συνάντηση του Συμβουλίου Ελέγχου, σε μια περίοδο που η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για την ένωση των ζωνών κατοχής τους σε μια ενιαία αρχή, τον προπομπό της Δυτικής Γερμανίας που θα δημιουργηθεί αργότερα, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα ισχυρό κράτος-δορυφόρο, καθώς η διαμάχη με τη Σοβιετική Ένωση αυξανόταν. Στην τελευταία συνάντηση του Συμβουλίου, η Σοβιετική Ένωση ζήτησε ενημέρωση από τους τρεις υπόλοιπους συμμάχους για τις εξελίξεις στις συναντήσεις του Λονδίνου τον Φεβρουάριο και Μάρτιο, με θέμα την ενδεχόμενη ενοποίηση των ζωνών τους. Αφού οι άλλες δυνάμεις αρνήθηκαν, η Σοβιετική Ένωση αποχώρησε από την συνάντηση, καταγγέλλοντας το σαμποτάρισμα της διαδικασίας από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ισχύει ότι το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τις μετέπειτα εξελίξεις, το έχουν οι δυτικοί‐ οι Σοβιετικές προσπάθειες για μια ουδέτερη, ενωμένη Γερμανία θα πέσουν στο κενό. Από τότε, το Συμβούλιο Ελέγχου θεωρείται ουσιαστικά νεκρή οντότητα, καθώς το Συμβούλιο Ελέγχου έπεσε θύμα των διαφωνιών των μεγάλων δυνάμεων.
Μετά, οι Γάλλοι με τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς θέσπισαν την Ανώτατη Συμμαχική Επιτροπή το 1949 που επέβλεπε την σύσταση και διακυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας. Αυτή η επιτροπή παρέμεινε σε ισχύ μέχρι την σχεδόν πλήρη ανεξαρτησία της Δυτικής Γερμανίας το 1955. Η Ανατολική Γερμανία, επίσης, απέκτησε σχεδόν ολική ανεξαρτησία το 1955. Το 1971 οι τέσσερις δυνάμεις εκπροσωπούμενες από τους υπουργούς εξωτερικών υπέγραψαν νέα συμφωνία για τον έλεγχο του Βερολίνου και βελτίωσε τις σχέσεις και τις επαφές μεταξύ του Δυτικού και Ανατολικού Βερολίνου, μειώνοντας κατά πολύ τις ενδογερμανικές εντάσεις τα επόμενα χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αllied Control Council for Germany, jstor.org, διαθέσιμο εδώ
- A Meeting of the Allied Control Council in Berlin (1947), germanhistorydocs.org, διαθέσιμο εδώ
- Τhe Establishment of the Allied Control Council, ghdi.ghi-dc.org, διαθέσιμο εδώ
