Της Νάγιας Καστρενοπούλου,
Όντας φοιτήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με λυπούν βαθιά τα γεγονότα που σημειώθηκαν στο εσωτερικό του πανεπιστημίου — ενός χώρου ελεύθερης σκέψης και έκφρασης, χώρου ιδεών, γραμμάτων και δημοκρατικών συζητήσεων. Χώρου ο οποίος επιλέγεται για την πνευματική εξέλιξη και καλλιέργεια του ατόμου.
Η Νομική Σχολή, σύμβολο του δημόσιου διαλόγου και της επιστημονικής αναζητήσεως, με βάση τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στα μέσα του μήνα, μετατράπηκε μέσα σε λίγα λεπτά σε πεδίο τυφλής βίας, όταν ομάδα κουκουλοφόρων εισέβαλε με σκοπό να διακόψει μια ανοιχτή εκδήλωση. Οι εικόνες κατατρομοκράτησαν φοιτητές, καθηγητές και προσκεκλημένους και πυροδότησαν, δικαίως, συζητήσεις σχετικά με το πώς ορίζεται σήμερα η ελευθερία και τι σημαίνει πανεπιστημιακό άσυλο.
Το Υπουργείο Παιδείας καταδίκασε το συμβάν, κάνοντας λόγο για «φασιστικές πρακτικές», οι οποίες δεν έχουν θέση τόσο σε μία δημοκρατική κοινωνία όσο και σε ακαδημαϊκούς θεσμούς. Στόχος του είναι πλέον, όπως αναφέρεται, η ενίσχυση των μηχανισμών ασφάλειας, σε συνεργασία με τις πρυτανικές αρχές, αλλά και η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για τη διασφάλιση της ακαδημαϊκής ελευθερίας — χωρίς αστυνομοκρατία, αλλά και χωρίς ανοχή στην ανομία.
Πιο συγκεκριμένα, με αφορμή τα όσα διαδραματίστηκαν, το Υπουργείο Παιδείας παρουσίασε μια σειρά μέτρων που αποσκοπούν στην προστασία του ακαδημαϊκού χώρου, χωρίς να θίγεται ο δημοκρατικός του χαρακτήρας. Ανάμεσα στις προτάσεις περιλαμβάνεται η σύσταση ειδικών επιτροπών ασφάλειας σε κάθε πανεπιστημιακή σχολή, με τη συμμετοχή εκπροσώπων φοιτητών, διοίκησης και καθηγητών, οι οποίες θα έχουν την αρμοδιότητα να εισηγούνται άμεσες παρεμβάσεις, όταν διαπιστώνονται κίνδυνοι. Προβλέπεται επίσης, η ενίσχυση του φωτισμού, της πρόσβασης και της καταγραφής των εισόδων με ψηφιακά μέσα, ενώ σχεδιάζεται πιλοτικό πρόγραμμα υποστήριξης φοιτητών μέσω ομάδων ψυχικής υγείας και κοινωνικής εργασίας, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα σημάδια απομόνωσης ή παραβατικότητας. Παράλληλα, το Υπουργείο εισηγείται την καθιέρωση εβδομαδιαίων «Φόρουμ Διαλόγου», όπου φοιτητές και καθηγητές θα συζητούν ανοικτά ζητήματα που απασχολούν την πανεπιστημιακή κοινότητα — ένα μέτρο πρόληψης που ενισχύει τον ρόλο του πανεπιστημίου ως πεδίου έκφρασης και συνδιαλλαγής και όχι ως αρένας αντιπαράθεσης.
Συνάμα, το Υπουργείου Παιδείας εξετάζει την τροποποίηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου για την πανεπιστημιακή λειτουργία, εισάγοντας διατάξεις που καθιστούν σαφείς τις πειθαρχικές και ποινικές συνέπειες για όσους συμμετέχουν σε πράξεις βίας εντός των ιδρυμάτων. Μεταξύ των μέτρων περιλαμβάνεται η δυνατότητα προσωρινής αναστολής της φοιτητικής ιδιότητας για φοιτητές που παραπέμπονται σε δίκη για πράξεις βίας ή φθοράς δημόσιας περιουσίας εντός ΑΕΙ. Παράλληλα, ενισχύεται η υποχρέωση των πρυτανικών αρχών να ενεργοποιούν άμεσα τα πειθαρχικά όργανα, με συγκεκριμένες προθεσμίες για την ολοκλήρωση εσωτερικών ερευνών.
Ωστόσο, ένα τέτοιο φαινόμενο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με επιφανειακά μέτρα ή διοικητικές αποφάσεις. Η βία δεν γεννιέται εντός πανεπιστημίου. Εκδηλώνεται εκεί, αλλά συχνά έχει τις ρίζες της πολύ βαθύτερα. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούσαν την παιδεία θεμέλιο της πόλης και της ψυχικής καλλιέργειας του ανθρώπου. Ο Σωκράτης δίδασκε πως η παιδεία δεν είναι η απλή μετάδοση γνώσεων, αλλά η διαρκής διερεύνηση του καλού και του δικαίου. Ο Πλάτων πίστευε πως η εκπαίδευση πρέπει να στοχεύει στην ανατροφή ψυχών που αγαπούν την αλήθεια και τη σοφία. Ο Αριστοτέλης τόνιζε ότι σκοπός της παιδείας είναι να διαμορφώνει ενάρετους πολίτες, ικανούς να συμβιώνουν και να συνδιαλέγονται.
Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς: πώς μπορεί νέοι άνθρωποι να μετατρέπονται σε φορείς βίας και τυφλής οργής, μέσα σε ένα χώρο όπου καλλιεργείται η κρίση και η ανεκτικότητα; Ίσως η απάντηση να βρίσκεται πιο κοντά στην αρχή της πορείας τους: στην οικογένεια, στο σχολείο, στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Μήπως ήρθε η ώρα να δούμε το πρόβλημα στη ρίζα του; Μήπως αντί να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στην καταστολή, να στραφούμε στην πρόληψη — στην ενίσχυση της ψυχικής υγείας των νέων, στην παιδεία του διαλόγου, στη στήριξη γονέων και δασκάλων, ώστε να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη και αρχές;
Οι κουκουλοφόροι δεν γεννιούνται έτσι. Κάποια στιγμή, κάπου, κάποιοι απέτυχαν να τους δείξουν πως υπάρχει άλλος δρόμος — ο δρόμος της σκέψης, της δημιουργίας, της συμμετοχής, αλλά μόνος δρόμος είναι αυτός της ανομίας, των συγκρούσεων, του χάους. Και αυτός ο δρόμος, όσο δύσκολος κι αν είναι, είναι ο μόνος που αξίζει να υπερασπιστούμε. Το πανεπιστήμιο δεν είναι οχυρό ούτε παλαίστρα. Είναι βωμός παιδείας, γόνιμος χώρος όπου συναντώνται η επιστήμη, ο πολιτισμός, η πολιτική, η φιλοσοφία. Και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να μετατραπεί ξανά σε σκηνή βίας. Γιατί τότε δεν θα έχουμε χάσει μόνο ένα μάθημα. Θα έχουμε χάσει το νόημα της δημοκρατίας…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τα νέα μέτρα για τα πανεπιστήμια: 24μηνη αναστολή φοιτητικής ιδιότητας για πράξεις βίας, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
