Της Στέλλας Πετρακάκη,
Η Τσεχία οδεύει προς τις βουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 3 και 4 Οκτωβρίου 2025, με το πολιτικό τοπίο να χαρακτηρίζεται από έντονες ανακατατάξεις. Η αντιπολιτευόμενη κεντροδεξιά παράταξη ANO, υπό την ηγεσία του πρώην πρωθυπουργού Αντρέι Μπάμπις, φαίνεται να αποκτά σημαντικό προβάδισμα έναντι του κυβερνώντος συνασπισμού SPOLU, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Το σημαντικό προβάδισμα του κόμματος ANO, υπό τον Μπάμπις, οφείλεται σε έναν συνδυασμό κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών παραγόντων, οι οποίες φαίνονται στην συνέχεια.
Πρώτον, η αυξανόμενη δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση του Πέτρ Φιάλα, κυρίως για την οικονομική πολιτική και την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, έχει οδηγήσει πολλούς πολίτες –ιδίως χαμηλότερων εισοδημάτων και συνταξιούχους– να στρέφονται στην αντιπολίτευση. Το ANO προβάλλει ως υπερασπιστής της «κοινής τάξης» και προσφέρει έναν λόγο κοινωνικής προστασίας, κάτι που έχει ιδιαίτερη απήχηση στους ψηφοφόρους μεγαλύτερης ηλικίας. Δεύτερον, η επιμονή της κυβέρνησης σε φιλοδυτικές πολιτικές και η σθεναρή υποστήριξη προς την Ουκρανία –με αποστολές όπλων και αύξηση αμυντικών δαπανών– έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε μια μερίδα του πληθυσμού που ανησυχεί για εσωτερικές προτεραιότητες, όπως η υγεία και η εκπαίδευση. Τρίτον, ο Μπάμπις, παρά τις νομικές και ηθικές αμφισβητήσεις, παραμένει ισχυρό πρόσωπο στον δημόσιο διάλογο. Ασκεί συνεχή πίεση με έντονη παρουσία στα ΜΜΕ και στα κοινωνικά δίκτυα, καταφέρνοντας να διατηρήσει υψηλά ποσοστά αναγνωρισιμότητας και στήριξης. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει και η αστάθεια του κυβερνητικού συνασπισμού και οι εσωτερικές έριδες μεταξύ των συνεργαζόμενων κομμάτων, όπου δίνουν την εντύπωση πολιτικής αναποτελεσματικότητας, ενισχύοντας την εικόνα του ANO ως «έτοιμου να κυβερνήσει».
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας STEM που διεξήχθη μεταξύ 14 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου 2025, το ANO συγκεντρώνει το 35,6% της πρόθεσης ψήφου, ενώ το SPOLU ακολουθεί με 17,1%. Άλλες πολιτικές δυνάμεις, όπως το STAN (10,9%), το SPD (7,5%) και οι Πειρατές (7,3%), φαίνεται να διατηρούν σταθερή παρουσία στο πολιτικό σκηνικό . Ωστόσο, μεταγενέστερη δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας, που πραγματοποιήθηκε από τις 7 έως τις 25 Μαρτίου 2025, δείχνει μια ελαφρά πτώση για το ANO στο 31,1%, ενώ το SPOLU ενισχύεται στο 20%. Το STAN παρουσιάζει άνοδο στο 11,8%, ενώ το SPD αυξάνεται στο 8,9% . Με βάση τα παραπάνω ποσοστά, το ANO θα μπορούσε να εξασφαλίσει 75 έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων των 200 μελών, ενώ το SPOLU θα καταλάμβανε 46 έδρες. Το STAN θα είχε 25 έδρες, το SPD 19, οι Οικολόγοι 13, το Stačilo! 12 και οι Πειρατές 10. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ANO διατηρεί σημαντικό προβάδισμα, αλλά η πτώση της υποστήριξής του σε πρόσφατες μετρήσεις υποδηλώνει ότι το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Η δυναμική των μικρότερων κομμάτων και οι πιθανές συμμαχίες θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της επόμενης κυβέρνησης.
Η πολιτική αβεβαιότητα, οι κοινωνικές εντάσεις και οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν τις επερχόμενες εκλογές κρίσιμες για το μέλλον της Τσεχίας. Η έκβαση θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των κομμάτων να προσελκύσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους και να διαμορφώσουν βιώσιμες κυβερνητικές συμμαχίες.
Το ANO φαίνεται να έχει ισχυρή υποστήριξη μεταξύ των ψηφοφόρων άνω των 45 ετών, ιδιαίτερα των συνταξιούχων και εκείνων με απολυτήριο λυκείου. Αντίθετα, το SPOLU κυριαρχεί στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών και μεταξύ των πανεπιστημιακά μορφωμένων ψηφοφόρων. Το STAN απολαμβάνει υποστήριξη από φοιτητές και νέους ψηφοφόρους . Ο Αντρέι Μπάμπις, γνωστός για τις ευρωσκεπτικιστικές του απόψεις, έχει επικρίνει την κυβέρνηση του Πέτρ Φιάλα για την έντονη υποστήριξή της προς την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βοήθειας. Ο Μπάμπις έχει υποσχεθεί αυστηρότερες μεταναστευτικές πολιτικές και παρουσιάζεται ως υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ, αν και έχει επικρίνει την αύξηση των δασμών. Η κυβέρνηση Φιάλα, από την άλλη, έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 3% του ΑΕΠ έως το 2030, ανταποκρινόμενη στις νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες και την ανάγκη ενίσχυσης της εθνικής ασφάλειας . Στις περιφερειακές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2024, το ANO κατέκτησε 10 από τις 13 περιφέρειες, ενισχύοντας τη θέση του ενόψει των εθνικών εκλογών. Η επιτυχία αυτή αποδίδεται σε μια εκστρατεία που επικεντρώθηκε σε εθνικά ζητήματα και στην προβολή των κεντρικών προσώπων του κόμματος, παρά την έλλειψη ισχυρών τοπικών υποψηφίων .
Δεδομένης της πολυκομματικής σύνθεσης της Βουλής και του αναλογικού εκλογικού συστήματος, η αυτοδυναμία είναι σπάνια και οι κυβερνητικοί συνασπισμοί αναπόφευκτοι. Αν το ANO παραμείνει πρώτο, έχει δύο κύριες επιλογές: Το SPD, υπό τον Τομίο Οκαμούρα, είναι ιδεολογικά πιο κοντά στο ANO σε ζητήματα όπως η μετανάστευση, ο ευρωσκεπτικισμός και η στήριξη των παραδοσιακών αξιών. Μια τέτοια συμμαχία θα είχε την υποστήριξη αρκετών εδρών (π.χ. 75 του ANO + 19 του SPD) αλλά δεν φτάνει την πλειοψηφία των 101 εδρών. Χρειάζεται τρίτος εταίρος, πιθανώς μικρότερος, όπως το Stačilo! Αν και λιγότερο πιθανό λόγω πολιτικών διαφορών, το ANO μπορεί να επιχειρήσει να προσεγγίσει μικρότερα κόμματα με αντάλλαγμα υπουργικές θέσεις και προγραμματικές συμφωνίες. Το STAN φαίνεται απίθανο να αποχωριστεί το SPOLU, αλλά σε περίπτωση αποτυχίας σχηματισμού κυβέρνησης από το υπάρχον μπλοκ, ίσως δείξει ευελιξία. Αν και η παρούσα κυβέρνηση δεν προηγείται, εάν το ANO αποτύχει να σχηματίσει πλειοψηφία, τότε το σημερινό κυβερνητικό σχήμα θα μπορούσε να επιδιώξει παραμονή με τη στήριξη όλων των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων — προϋποθέτει όμως συνεργασία χωρίς εσωτερικές έριδες.
Η πιθανότερη πορεία είναι ένας δεξιόστροφος συνασπισμός με το ANO στον πυρήνα. Όμως, κανένα σενάριο δεν είναι βέβαιο, και οι διαπραγματεύσεις θα είναι έντονες. Η σταθερότητα θα εξαρτηθεί από την ικανότητα συνεννόησης ανάμεσα σε ιδεολογικά ετερόκλητες δυνάμεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Προβάδισμα της αντιπολίτευσης ενόψει των εκλογών στην Τσεχία – Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
