Του Φωκίωνα Δανιηλίδη,
Στις 23 Ιανουαρίου του 1960, δύο άνδρες ταξίδεψαν στο, μέχρι σήμερα, βαθύτερο σημείο των ωκεανών της Γης, καταφέρνοντας να μείνουν στην ιστορία. Αφού επιβιβάστηκαν στο βαθυσκάφος ονόματι Trieste, ο Ελβετός ωκεανογράφος Jacques Piccard και ο υποπλοίαρχος του αμερικανικού ναυτικού Don Walsh βυθίστηκαν σχεδόν 36.000 πόδια (11.000 μέτρα), φτάνοντας στο Challenger Deep, το χαμηλότερο σημείο της Τάφρου των Μαριανών στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτό το πρωτοφανές κατόρθωμα αποτέλεσε ορόσημο για την εξερεύνηση στα βάθη της θάλασσας, καθώς ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θεωρείτο με κανέναν τρόπο δυνατό με την τεχνολογία της τότε εποχής. Περισσότερο από 60 χρόνια αργότερα, το έργο τους παραμένει ανεπανάληπτο και συνεχίζει να συγκλονίζει τους ειδικούς στους τομείς της ωκεανολογίας και της μηχανικής, έχοντας καταφέρει να διευρύνει, από πολλές απόψεις, τα όρια της υποθαλάσσιας εξερεύνησης.
Το 1959 το αμερικάνικο ναυτικό αγόρασε το Trieste και πραγματοποίησε μία σειρά δοκιμών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν είχε την δυνατότητα να ανταπεξέλθει στην τεράστια πίεση υπό την οποία ο Walsh και ο Piccard θα το χειρίζονταν. Το βαθυσκάφος χρησιμοποιήθηκε, συνολικά, σε 64 διαφορετικές καταδύσεις, μέχρι να κριθεί ικανό να ολοκληρώσει την αποστολή του και ύστερα, αποφασίσθηκε πως η επιχείρηση θα ξεκινούσε στις 23 Ιανουαρίου του επόμενου έτους, στο νησί Γκουάμ, κάτω από το οποίο βρίσκεται η Τάφρος των Μαριανών. Η κατάδυση, αρχικά, αναβλήθηκε, καθώς ο καιρός δεν ήταν κατάλληλος και, ως εκ τούτου, την πρώτη μέρα πολλά εργαλεία που μετρούσαν την ένταση του ανέμου και του θαλάσσιου ρεύματος, υπέστησαν σημαντικές βλάβες.
Παρά τα ατυχή γεγονότα της πρώτης μέρας, ωστόσο, η ομάδα που είχε αναλάβει την αποστολή, αποφάσισε πως η κατάδυση έπρεπε να γίνει τις πρωινές ώρες της επόμενης μέρας. Η περιοχή στην οποία αυτή θα ξεκινούσε σημαδεύτηκε από το ναυτικό με την τοποθέτηση πυρσών, ενώ, παράλληλα, η υποθαλάσσια επιφάνεια βυθομετρήθηκε, μέσω της πυροδότησης περισσότερων από 800 εκρηκτικών. Ύστερα, αν και διαπιστώθηκε πως ένα σημαντικό ποσοστό του εξοπλισμού που θα χρειαζόταν το πλήρωμα, τελικά, δεν μπορούσε ακόμα να επισκευαστεί πλήρως, το πλήρωμα αποφάσισε να συνεχίζει κανονικά με την επιχείρηση, καθώς τα κυριότερα μηχανήματα παρέμεναν λειτουργικά.
Στις 8:23 της ίδιας ημέρας, οι δύο άντρες ξεκίνησαν να βυθίζονται σταδιακά προς την Τάφρο των Μαριανών, έχοντας μονάχα ένα τηλέφωνο ως μέσο επικοινωνίας με την επιφάνεια. Αρχικά, η κατάδυση συνέχιζε με γρήγορους ρυθμούς, διότι η θερμοκρασία παρέμενε σχετικά θερμή, ωστόσο, όταν το βαθυσκάφος έφτασε στα 300 μέτρα μέσα στην θάλασσα, η πορεία του Trieste επιβραδύνθηκε, έχοντας συναντήσει μία στρώση πιο ψυχρού νερού. Προκειμένου το ταξίδι προς τον βυθό να συνεχίσει ομαλά, ο Walsh και ο Piccard αναγκάστηκαν και δράσουν γρήγορα και να απελευθερώσουν ένα ποσοστό του καύσιμου, αντί να περιμένουν την άφιξη ενός άλλου μηχανήματος από την επιφάνεια για να τους βοηθήσει. Αξιοποιώντας, λοιπόν, την ροή της βενζίνης, επιτράπηκε στο σκάφος να επιταχύνει την κατάδυσή του, με σκοπό η αποστολή να μπορέσει να ολοκληρωθεί, πριν το τέλος της ημέρας.
Ταξιδεύοντας με ταχύτητα, μόλις ενός μέτρου ανά λεπτό, το πλήρωμα μπόρεσε να φτάσει στο σημείο που το φως του ηλίου σταματούσε να είναι αισθητό εντός του ωκεανού. Στα 7.315 μέτρα βάθους, ο Walsh δήλωσε πως είχαν, πλέον, βρεθεί πιο βαθιά στην θάλασσα από όποιο άλλο επανδρωμένο σκάφος στην ιστορία, όμως, η κατάδυσή τους συνέχισε κανονικά. Παραδόξως, η σύνδεση με την επιφάνεια, μέσω του τηλεφώνου δεν σταμάτησε, έχοντας, ακόμα, την δυνατότητα να υπάρξει συνεχής επικοινωνία με το ναυτικό, μέχρι και τα 7.925 μέτρα.
Μόλις το Trieste έφτασε τα 9.753 μέτρα βάθους, παρουσιάστηκε το πρώτο σημαντικό πρόβλημα για την αποστολή. Εκείνη την στιγμή ακούστηκε ένας δυνατός ήχος ραγίσματος μέσα από τα τοιχώματα του βαθυσκάφους, ο οποίος, όπως είναι λογικό, ανησύχησε έντονα το πλήρωμα. Οι δύο άντρες, πλέον, βρίσκονταν υπό τεράστια υποθαλάσσια πίεση και δεν μπορούσαν να γνωρίζουν με σιγουριά αν είχε μόλις χαλάσει κάποιος σημαντικός μηχανισμός και αν, τελικά, θα έμεναν στο έλεος του βυθού. Παρά τον ενδεχόμενο κίνδυνο, ο Walsh και ο Piccard αποφάσισαν να ταξιδέψουν βαθύτερα, αφού πρώτα έκαναν έναν έλεγχο στο σκάφος, αντί να επιστρέψουν στην ασφάλεια της επιφάνειας.
Οι ήχοι και οι τρανταγμοί συνέχισαν, όμως ο Walsh και ο Piccard ήταν αποφασισμένοι να φτάσουν μέχρι τον πάτο του βυθού. Τελικά, στις 13:06, το πλήρωμα κατάφερε να ολοκληρώσει την αποστολή του, έχοντας φτάσει 10.916 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, στα οποία περισσότερο από 200.000 τόνοι νερού πίεζαν το σκάφος τους. Όντες πλέον ικανοποιημένοι, οι δύο άντρες ξεκίνησαν την επιστροφή τους και, τελικά, αντιλήφθηκαν από πού προέκυψαν οι προηγούμενοι θόρυβοι. Ένα από τα φινιστρίνια στην δεξαμενή της εισόδου είχε ραγίσει από την πίεση στον βυθό, σε βαθμό που, αν και δεν ήταν λόγος άμεσης ανησυχίας, καθιστούσε την έξοδο από αυτό πιο δύσκολη. Παρ’ όλα αυτά, το πλήρωμα κατάφερε να φτάσει στην επιφάνεια με ασφάλεια στις 16:46, γνωρίζοντας πως, πλέον, θα έμεναν στην ιστορία.
Πράγματι, είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός πως ο Walsh και ο Piccard κατάφεραν να ξεπεράσουν τα όρια της υποθαλάσσιας εξερεύνησης, έχοντας στην διάθεσή τους, μονάχα, έναν βασικό εξοπλισμό. Για δεκαετίες κανένας δεν τόλμησε να ταξιδέψει τόσο βαθιά μέσα στην θάλασσα, μέχρι που το 2012, ο γνωστός σκηνοθέτης James Cameron βάδισε στα βήματά τους. Στα πλαίσια της αποστολής “Deep Sea Challenge”, ο Cameron επιβιβάστηκε σε ένα τελευταίας τεχνολογίας βαθυσκάφος και κατάφερε να φτάσει, σχεδόν, στο ίδιο βάθος με αυτούς, ωστόσο, με διαφορά μερικών μόλις μέτρων, απέτυχε να τους ξεπεράσει. Μέχρι σήμερα, τα ονόματα των δύο καταδυτών παραμένουν ανεξίτηλα στο πέρασμα του χρόνου, καθώς αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την αποστολή τους, ακόμα και όταν βρίσκονταν υπό πίεση 200.000 τόνων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Piccard J. and Dietz R.S. (1961), Seven miles down: The story of the bathyscaph Trieste, New York: G.P. Putnam’s Sons.
- Don Walsh describes the trip to the bottom of the Mariana Trench, spectrum.ieee.org, Διαθέσιμο εδώ
- On the Validity of the Trieste Flatfish: Dispelling the Myth, journals.uchicago.edu, Διαθέσιμο εδώ
- The First Deepest Dive, usni.org, Διαθέσιμο εδώ
- Trieste, history.navy.mil, Διαθέσιμο εδώ
- Why is the Challenger Deep so deep?, sciencedirect.com, Διαθέσιμο εδώ
