Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Από την γέννησή του έως και την ολική κατάρρευσή του, το Βυζάντιο αποτελούσε μία αυτοκρατορία που συνδύαζε άριστα, την πολιτική εξουσία και τη θρησκευτική επιρροή, καθώς αποτέλεσε ένα σταθερό έδαφος για την δημιουργία πολλών ιντριγκών και πολιτικών ελιγμών. Eξαιτίας πολλών εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, η ανώτατη εξουσία ήταν η πρώτη που χρησιμοποιούσε την δολοπλοκία ως μέσο απομάκρυνσης ή και εξαφάνισης ανθρώπων. Ήταν η πρώτη που εμπλεκόταν σοβαρά σε πολύ γνωστές δολοφονίες και δηλητηριάσεις.
Ένα από τα πιο γνωστά και τραγικά παραδείγματα αποτελεί η βασιλεία της Ειρήνης της Αθηναίας. Η Ειρήνη ανέβηκε στον θρόνο τον 18ο αιώνα και κυβέρνησε και ως αυτοκράτειρα, αλλά και ως αντιβασίλισσα για τον γιο της Κωνσταντίνο ΣΤ’. Παρόλα αυτά, πρέπει να αναφερθεί το γεγονός, πως η Ειρήνη χρησιμοποίησε κάθε δυνατό μέσο, προκειμένου να μείνει στην εξουσία. Έχοντας ήδη βγάλει από την μέση, τον σύζυγό της Λέοντα Δ’, η ίδια προχώρησε σε μία από τις πιο φρικιαστικές και απάνθρωπες πράξεις, καθ’ όλη την ζωή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Για να μπορέσει να διατηρήσει ασφαλή την εξουσία της, τύφλωσε τον γιο της Κωνσταντίνο, μια πράξη που σίγουρα αποτέλεσε πολιτική και στρατηγική κίνηση. Μια πράξη που την κατέστησε ως μία από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές στην ιστορία του Βυζαντίου.
Συνεχίζοντας, η άνοδος του Βασιλείου Α’ στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης είναι μια άλλη σίγουρα ανατρεπτική ιστορία. Αρχικά, πρέπει να αναφερθεί το γεγονός, πως ο Βασίλειος Α’ υπηρέτησε στην αρχή ως στρατηγός στην αυλή του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’, αλλά κατάφερε να ανατρέψει τον αυτοκράτορα και να τον καταστήσει αδύναμο και ανίκανο να κυβερνήσει. Η πράξη αυτή ενέχει την αίσθηση του «εξιλεωτικού» χαρακτήρα του Βασιλείου Α’, που αν και διεκδίκησε την εξουσία, με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να διατηρήσει την φήμη του ως ένας ιδιοφυής στρατηγός και κυβερνήτης, παρά ταύτα το γεγονός ότι εξολόθρευσε στην κυριολεξία έναν αυτοκράτορα, τον οποίο ο ίδιος θεωρούσε παντελώς ανίκανο.
Με λίγα λόγια, ο Βασίλειος Α’, εκμεταλλεύτηκε πλήρως την υποστήριξη σημαντικών στρατιωτικών ηγετών, σε συνδυασμό με το γεγονός πως οι φατρίες μέσα στην βυζαντινή αυλή ήταν διχασμένες, εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία του Μιχάηλ Γ’. Ο ίδιος τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τον θρόνο του. Όπου έτσι και έγινε.
Μια άλλη σημαντική δολοπλοκία, αποτελεί εκείνη που προκάλεσε την κατάρρευση του Ρωμανού Δ’ Διογένη. Μετά την μάχη του Ματζικέρτ, η οποία υπήρξε καθοριστική για την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και με αυτήν άρχισε και επισήμως η τουρκική κυριαρχία στη Μικρά Ασία. Εκείνη η χρονιά του 1071, ήταν εξίσου και μια πολύ κακή χρονιά για τον Ρωμανό Δ’ Διογένη. Μετά από την ήττα του από τους Σελτζούκους, ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε και η παραμονή του στον θρόνο απέκτησε αμφισβητήσιμη νομιμότητα. Η σύγκρουση του με τον στρατό σε συνδυασμό ότι δεν είχε την πλήρη υποστήριξη της αυλής του, τον οδήγησε σε μία σειρά από λάθη, καταλήγοντας στην τελική του ανατροπή. Εσωτερικές έριδες και προδοσίες, καθώς και απώλεια στρατηγικής αίσθησης, συντέλεσαν στην κατάρρευση του Ρωμανού Δ’, αφήνοντας ευάλωτο το Βυζάντιο, πιο πολύ από ποτέ, απέναντι σε εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς.
Καταλήγοντας, πρέπει να αναφερθεί το γεγονός, πως το βυζαντινό παλάτι ήταν γεμάτο από ίντριγκες και σκοτεινές δολοπλοκίες, σε έναν κόσμο όπου η πολιτική διακυβέρνηση ήταν εξίσου επικίνδυνη, όσο και απαραίτητη. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν σε ανώτατες πολιτικές εξουσίες, έπρεπε συνεχώς να μάχονται για την ασφαλή διατήρηση της εξουσίας τους. Το Βυζάντιο υπήρξε μια ένδοξη και περίλαμπρη αυτοκρατορία, όπου το πολικό τοπίο διαμορφώθηκε από σκληρούς ανταγωνισμούς και στυγερές δολοφονίες, ενώ ο θρόνος ήταν πάντοτε κλονισμένος από τη διαρκή απειλή, τόσο από εσωτερικούς, όσο και από εξωτερικούς παράγοντες. Κυρίως όμως εσωτερικούς, από ανθρώπους που τριγύριζαν στην βυζαντινή αυλή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μαρία Ρώτα (2023), Συνωμοσίες στο Βυζάντιο, εκδ. Ηρόδοτος
- Kazhdan A., (1991), The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press
- Mango C., (2002), The Oxford History of Byzantium, Oxford University Press
- Διαφθορά και Δολοπλοκίες στο Βυζάντιο, slideshare.net, διαθέσιμο εδώ
