Της Ανδριάνας Βιολέτη,
Σήμερα, την 4η μέρα του Μαΐου, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Γέλιου. «Δεν του χρειάζεται άλλος, αρκεί του ανθρώπου ο κόσμος αυτός», όπως λέει και ο Έλληνας δοκιμιογράφος και πεζογράφος, Άγγελος Τερζάκης. Ωστόσο, για πολλούς η ζωή «είναι μία φρίκη χωρίς τέλος», για άλλους αγώνας και αγωνία, χωρίς ελπίδα επιτυχίας και για άλλους πλήξη και ανία. Λείπει η ωραιόχρωμη όραση. Ωστόσο, οι καιροί δεν είναι μενετοί. Οι περιστάσεις, άλλωστε δεν επιτρέπουν στον νέο να αποκαλέσει τον κόσμο «πολύ φωτεινό, πολύ στέρεο, πολύ πειστικό, πολύ φιλικό για τον άνθρωπο», όπως συνεχίζει ο Άγγελος Τερζάκης.
Αν το πρόβλημα των παλιών καιρών ήταν «πώς να ζήσω», για τον σημερινό άνθρωπο το πρόβλημα συχνά γίνεται «γιατί να ζήσω», τα αδιέξοδά του καιρού μας συχνά σκοτώνουν το λόγο του «ζην», δεν αφήνουν περιθώρια για ωραιοποιήσεις. Πρώτα, το παιδί βιώνει την διαδικασία της σχολειοποίησης, μια διαδικασία βίαιης ωρίμανσης, και σιγά σιγά εξατμίζεται η πιο ωραία περίοδο της ζωής, η παιδική. Στο σχολείο το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί τι είναι ζωή και μέσα προσπαθεί να χωρέσει τα όνειρα του. Η συχνή ανταγωνιστικότητα των συμμαθητών, το αναγκαίο κυνήγι του βαθμού, η μηχανική διδασκαλία και η ψυχρότητα του διδασκάλου δίνουν αρκετές φορές τα πρώτα διδάγματα. Το «αλάθητο» , η αυθεντία του συστήματος, η εξιδανίκευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κάνουν την ιδέα της ουσιαστικής ανθρώπινης επαφής και της αρμονικής σχολικής συμβίωσης να αιωρείται μεταξύ πραγματικού και ουτοπικού χώρου. Ο νέος αρχίζει να μαθαίνει γρήγορα ή πολύ γρήγορα ότι η αξία του καθορίζεται από κριτήρια υποκειμενικά και ψεύτικα, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η απαισιοδοξία.
Μια άλλη αιτία της νεανικής απογοήτευσης των ημερών μας, είναι η συνεχής αμφισβήτηση. Μεγαλώνουμε σε έναν κόσμο, όπου οι θεσμοί του παραπαίουν-αν όχι καταρρέουν- , όπου οι έννοιες της φιλίας, της αλληλεγγύης, της αγάπης, έννοιες ζωτικής σημασίας για εμάς τους νέους «λεξικοποιήθηκαν», «διαδικτυώθηκαν» χάνοντας τη λειτουργικότητά τους. Ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς με ψεύτικες αξίες και μικρά ιδανικά. Και όπου άγια είναι τα μέσα και όχι οι σκοποί. Απογοητευόμαστε όλο και περισσότερο, καθώς αντιμετωπίζουμε καθημερινά την παγωνιά των οθονών και των “like”, που απλώνεται σαν σύννεφο στις ψυχές μας, που σκεπάζει το αληθινό φως και την πραγματική αγάπη. Βυθιζόμαστε στην θλίψη, εφόσον διαπιστώνουμε πως το αλφάβητο της ανθρωπιάς περιορίζεται στο άλφα μέχρι το βήτα του πληκτρολογίου και πως οι σχέσεις μας δεν είναι αυτοκαθοριζόμενες, αλλά ετεροκαθοριζόμενες από «συστήματα ζωής», που περιλαμβάνουν την χρησιμοθηρία, το ψεύδος, την αδικία, την προδοσία, την ασυδοσία, την αυταρέσκεια και φιλαρέσκεια με απώτερο στόχο την αυτοπραγμάτωση.
Η σημερινή κοινωνία, μπορεί να αλλάζει πρόσωπα και προσωπεία, είναι όμως ένα τεράστιο θερμοκήπιο, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος γεννιέται και αναπτύσσεται, όπως αυτή του διδάσκει. Μια ζωή «εντός παρενθέσεως» δεν μπορεί να είναι ζωή ελευθερίας. Ωστόσο, μέσα σε αυτή την ζοφερή πραγματικότητα, το γέλιο είναι δώρο, όπλο και φάρμακο για τον άνθρωπο. Αρχικά, μπορεί να επηρεάσει θετικά την υγεία μέσω της ευχάριστης συναισθηματικής κατάστασης την οποία δημιουργεί, μειώνοντας κατά 20% τη χρήση παυσίπονων, λόγω της διέγερσης που προκαλεί στις φυσικές αντικαταθλιπτικές ουσίες των οργανισμών. Ταυτόχρονα, το γέλιο αποτελεί συλλογική διαδικασία, ενισχύει την διαπροσωπική επικοινωνία και περιορίζει τις τάσεις εγωισμού. Εξάλλου, συμβάλλει στην εξυγίανση των ηθικών αξιών, γιατί συνυπάρχει με την καλοσύνη, την αγάπη, την ανιδιοτέλεια, την πραότητα, την αισιοδοξία, στοιχεία που σηματοδοτούν μία ηθικά υγιή στάση ζωής.
Οι παλιοί έδωσαν όντως στους νέους πολλά αγαθά. Τους έδωσαν μία «Ιθάκη» μα τους στέρησαν το «ωραίο ταξίδι». Η φιλοσοφία του βολέματος, έχει μαράνει τον νεανικό ενθουσιασμό. Μιλάμε για ταχύρρυθμη ανάπτυξη, για αύξηση της παραγωγικότητας και μας διαφεύγει ότι είμαστε «συνταξιούχοι» 18 χρονών, μία γερασμένη νεολαία που διοχετεύει τη δύναμή της σε πράξεις βίας ή τη λιώνει σε ανούσιες συζητήσεις σε καφετέριες και σε εξαρτησιογόνες ουσίες για να γλιτώσει από την κατάθλιψη και τον ίδιο τους εαυτό. Ας μπει, λοιπόν, στις τάξεις από φωτεινούς δασκάλους το «παιδαγωγικό χιούμορ» που αναφέρει ο Γερμανός παιδαγωγός F. Bollnow. Το υγιές καλοπροαίρετο χιούμορ αποτελεί σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες δείγμα πολιτισμού και σημαντικό χάρισμα των ανθρώπων. Αν γελάμε, λοιπόν, αγωνιζόμαστε για περισσότερη ελευθερία και αυτό σημαίνει λιγότερες εξαρτήσεις από πρόσωπα και καταστάσεις, με αποτέλεσμα να πιστέψουμε πως υπάρχουν μεγαλύτερες αξίες από το χρήμα και τη ματαιοδοξία και πως η πιο μεγάλη αξία είναι η ίδια η ζωή μας. Διεγείρει φυσικές αντικαταθλιπτικές ουσίες του οργανισμού, μειώνει τη χρήση παυσίπονων, τονώνει την αναπνευστική λειτουργία, αυξάνει την πρόσληψη οξυγόνου, που εκλείπει φυσικά και μεταφυσικά στη ζωή μας και ωφελεί την καρδιά. Βοηθά τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει πιο ψύχραιμα όλες τις στρεσογόνες και παθογόνες καταστάσεις. Εκφράζει και εντείνει την κοινωνικότητα του ανθρώπου, γιατί όλοι γελάμε μέσα στην παρέα και όχι κατά μόνας.
Οι γελαστοί άνθρωποι είναι και γίνονται συμμετοχικοί, καλοδιάθετοι συμπονετικοί και δοτικοί. Το γέλιο είναι μέσο και χώρος που εκφράζεται η καλλιτεχνική δημιουργία. Η τεράστια δύναμη του γέλιου αντισταθμίζει έως και εξαγνίζει τον αυταρχισμό και τον δογματισμό από την πολιτική σκηνή, αλλά και σε επίπεδο αυτοπραγμάτωσης εξοστρακίζει την κακία και τα πάθη και μέσω του αυτοσαρκασμού οδηγεί στην αυτογνωσία. Το γέλιο είναι δώρο, όπλο και αντίδοτο για όλους τους ανθρώπους και ιδιαιτέρα για τους νέους, που τόσο βάλλονται. Εντέλει, λοιπόν, μιλάμε, γελάμε και ίσως σε κάποιο κοντινό ή μακρινό γελαστό μέλλον «αυτά τα δάκτυλα που κάποτε μετρούσαν τα αστέρια και τώρα μετρούν χαρτονομίσματα», όπως λέει ο ποιητής να ξαναδείχνουν τα αστέρια και να διώχνουν τους καταθλιπτικά φαντάσματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σ.Καργάκος (1988),Προβληματισμοί, Ένας Διάλογος με τους νέους, Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις: Gutenberg
