Της Δήμητρας Χασάπη,
Σε μία καινοτόμα και αναγκαία νομική κατοχύρωση προχώρησε, στο πρόσφατο παρελθόν, η ελληνική κυβέρνηση, ψηφίζοντας ένα νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς, με κύριους στόχους την προστασία των ζώων αυτών, την ενίσχυση της υπεύθυνης υιοθεσίας τους και, όπως χαρακτηριστικά τονίζεται ήδη από το πρώτο άρθρο του νομοθετήματος, τη θέσπιση σαφούς και συνεκτικού κανονιστικού πλαισίου για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, καθώς και μίας στρατηγικής για τη δραστική μείωση του αριθμού τους, μέσω προγραμμάτων υιοθεσίας, με απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων ευζωίας των ζώων αυτών. Πράγματι, στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία είναι πολύ συχνό το φαινόμενο της ύπαρξης άθλιων συνθηκών διαβίωσης οικόσιτων, κυρίως, ζώων, όπως του σκύλου και της γάτας, οι οποίες συνθήκες διαβίωσης, συνήθως, συνοδεύονται από μη τήρηση υγειονομικών πρωτοκόλλων σχετικά με τον εμβολιασμό και την στείρωση των ζώων αυτών, και, όχι σπανίως, οδηγούνται στην κακοποίηση ή και την εγκατάλειψή τους. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι, πλέον, η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου πλαισίου δεν αφορά τόσο μια γενική, ιδεατή, κοινωνική ευαισθητοποίηση, αλλά πολύ περισσότερο αναγάγει την κατοχή ενός ζώου συντροφιάς σε υποχρέωση απέναντι στο ίδιο το ζώο, το κοινωνικό σύνολο και το κράτος.
Σε αυτό, λοιπόν, το εγχείρημά μας να μελετήσουμε, ενδελεχώς, τις σημαντικότερες διατάξεις του σύγχρονου αυτού νομοθετήματος, θα αναφέρουμε ενδεικτικά πώς, σαν νομοθετικό κείμενο, άπτεται ποικίλλων ζητημάτων σχετικά με την ευζωία των οικόσιτων ζώων, τα οποία και θα αναφέρουμε επιγραμματικά. Συναντάμε, έτσι, στο κείμενο του νόμου 4830/2021 διατάξεις για τις 5 διεθνώς αναγνωρισμένες ελευθερίες των ζώων, την απόκτηση από την Ελλάδα Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς, καθώς και ψηφιακού φακέλου υγείας για τα ζώα μέσω του μητρώου αυτού, την κατοχύρωση του θεσμού του ερασιτέχνη εκτροφέα, την αποσαφήνιση και διεύρυνση του όρου κακοποίηση ζώου, την εισαγωγή του προγράμματος «Άργος» σχετικά με τους πόρους και τις υποχρεώσεις των δήμων για τη διαχείριση των αδέσποτων και την υποχρέωση στείρωσης από τους ιδιοκτήτες. Παρουσιάζοντας τις διατάξεις αυτές, με αξιολογική κατ’ εμάς σειρά, θα εμείνουμε στην ανάλυση μας στις τρεις τελευταίες, θεωρώντας τες τις πιο σημαντικές για την ορθή διαβίωση ενός ζώου και τις πιο κρίσιμες ως προς θεσμοθέτηση.
Όσον αφορά, λοιπόν, στον ρόλο των δήμων στην προστασία των οικόσιτων ζώων, αυτός διευρύνεται αισθητά με την εισαγωγή του προγράμματος «Άργος». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα με έντονα σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των αδέσποτων σκύλων και γατών, καθώς μέσω αυτού θα βλέπουμε σταδιακά τους δήμους να αναλαμβάνουν σημαντικούς ρόλους, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του νέου νόμου. Συγκεκριμένα, οι εκάστοτε δήμοι θα υποχρεούνται, πλέον, να έχουν πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο, στο οποίο θα περιλαμβάνεται η περισυλλογή, η παροχή κτηνιατρικής περίθαλψης, η ηλεκτρονική σήμανση και καταγραφή στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, η στείρωση, η εύρεση αναδόχου και η υιοθεσία των ζώων. Παράλληλα, θα είναι υποχρεωμένοι να λειτουργούν ή να είναι συμβεβλημένοι με καταφύγιο για τη φιλοξενία ζώων συντροφιάς, σε δωδεκάμηνη βάση. Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, μάλιστα, μέσω του προγράμματος «Άργος», οι δήμοι θα χρηματοδοτηθούν με 40 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή καταφυγίων και την αγορά εξοπλισμού, ενώ ετησίως θα τους παρέχονται κονδύλια, ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ, ως πρόσθετη χρηματοδότηση, για την κτηνιατρική φροντίδα των ζώων συντροφιάς, τη σήμανση και τη στείρωση των αδέσποτων.
Στο πλαίσιο των δήμων, ωστόσο, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και μια αρμοδιότητα, που επρόκειτο να αναλάβουν, σύμφωνα με την οποία θα σχετίζονται άμεσα με την υποχρέωση του ιδιοκτήτη οικόσιτου ζώου, όπως αυτή αναφέρεται στο άρθρο 9 του ίδιου νόμου, να μην εγκαταλείπει το ζώο συντροφιάς του. Σε περίπτωση, λοιπόν, που ένας ιδιοκτήτης επιθυμεί να το αποχωριστεί, και εφόσον δεν έχει βρει νέο ιδιοκτήτη, και με στόχο να αποτραπεί η απλή εγκατάλειψη του ζώου, ο ιδιοκτήτης θα υποχρεούται να γνωστοποιεί την πρόθεσή του αυτή στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου του τόπου της μόνιμης κατοικίας του, προκειμένου, με μέριμνα του δήμου, να αναρτηθεί προς υιοθεσία στην Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς για χρονικό διάστημα δύο μηνών, εφόσον πρόκειται για σκύλο ή γάτα. Εφόσον δεν βρεθεί νέος ιδιοκτήτης, ο πρώην ιδιοκτήτης θα πρέπει να το παραδίδει αποκλειστικά στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου αυτού, με σχετική υπεύθυνη δήλωση και καταβολή παραβόλου. Ιδιοκτήτης, μάλιστα, που θα αποχωρίζεται, με αυτό τον τρόπο, το ζώο συντροφιάς του και θα το παραδίδει στον δήμο, θα στερείται της δυνατότητας απόκτησης άλλου ζώου συντροφιάς για χρονικό διάστημα τριών ετών. Τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συγκεκριμένη διάταξη, πολλώ δε μάλλον, σε ένα κράτος, όπως η Ελλάδα, που το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων είναι από τα πλέον δυσεπίλυτα σε ολόκληρη την επικράτεια.
Εξίσου σημαντική ρύθμιση, και άμεσα σχετιζόμενη με όσα αναφέραμε προηγουμένως, είναι και η ρύθμιση του άρθρου 9 α του επίμαχου νόμου, σχετικά με την υποχρέωση του ιδιοκτήτη οικόσιτου ζώου να στειρώνει το δεσποζόμενο ζώο συντροφιάς του. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι ο ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση να στειρώσει το κατοικίδιό του σε χρονικό διάστημα έξι μηνών, μετά την απόκτησή του, εφόσον πρόκειται για ζώο που είναι άνω του ενός έτους. Εναλλακτική ρύθμιση για τους ιδιοκτήτες που δεν επιθυμούν να στειρώσουν τα ζώα τους είναι η υποχρέωση να αποστείλουν δείγμα γενετικού υλικού στο Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς, που προβλέπεται να συσταθεί στην Ακαδημία Αθηνών. Με αυτόν τον τρόπο θα εντοπίζεται ο γεννήτορας και κατ’ επέκταση ο ιδιοκτήτης του σε περίπτωση εγκατάλειψης των νεογέννητων που θα προκύψουν. Σε κάθε περίπτωση, με τη διάταξη αυτή θα επιδιωχθεί η μείωση των αδέσποτων ζώων και η εγκληματική εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων, λόγω αμελούς φροντίδας της υγειονομικής κατάστασης του ήδη κατεχόμενου ζώου. Η υποχρέωση αυτή των ιδιοκτητών, τέλος, μέλει να αρχίσει από την 1 Μαρτίου 2022, ενώ η παράλειψη της μιας ή της άλλης πράξης επιφέρει πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ.
Γίνεται, λοιπόν, φανερό πως αυτή η έντονη νομοθετική διεργασία, που έλαβε χώρα γύρω από το ζήτημα της ευζωίας των ζώων, αναδεικνύεται εντονότερα και από μια ανάγκη κοινωνικής οργάνωσης, μια κρατική οργάνωση σαφώς πιο σύγχρονη, που, αν μη τι άλλο, αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανάγκες για προστασία όλων των κομματιών του οικοσυστήματος, που φαίνεται να επενεργεί αρνητικά πάνω τους ο άνθρωπος. Ο σύγχρονος νομοθέτης, αντιλαμβανόμενος, την κακή αντανάκλαση των ανθρωπίνων ενεργειών στην συνύπαρξη ανθρώπων και οικόσιτων ζώων, νομοθετεί, πολύ ορθά, υπέρ της ισορροπίας των δύο και το μόνο που μένει είναι να δούμε πως το νέο αυτό νομοθέτημα θα λειτουργήσει στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ, Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Πρόγραμμα «AΡΓΟΣ» και λοιπές διατάξεις Υπουργείου Εσωτερικών, διαθέσιμο εδώ
