Της Κατερίνας Μανάδη,
Ο ανθρώπινος οργανισμός πολλές φορές παρομοιάζεται με ένα καλοκουρδισμένο ρολόι, η συνολική λειτουργία του οποίου επιτυγχάνεται με τη συντονισμένη εκτέλεση επιμέρους λιγότερο περίπλοκων λειτουργιών από τα διάφορα συστήματα που τον συγκροτούν. Παρ’ όλο που συχνά στεκόμαστε με δέος απέναντι στη μοναδική σύσταση του σώματος που μας επιτρέπει να είμαστε φορείς του φαινομένου της ζωής, δεν σημαίνει ότι και καθένα από τα συστατικά στοιχεία αυτού του μοναδικού αποτελέσματος απολαμβάνει τον ίδιο θαυμασμό και εκτίμηση. Ενώ, για παράδειγμα, δε διστάζουμε να αναγνωρίσουμε τη μέγιστη αξία της αναπνοής στην επιβίωσή μας, άλλες λειτουργίες -και πάλι συσχετιζόμενες με αέρια λιγότερο ευγενή από το οξυγόνο- δεν χαίρουν της ίδιας εκτίμησης…
Στην πραγματικότητα, πολλά από αυτά τα στοιχεία που εξασφαλίζουν την αρμονική και θαυμαστή πορεία του ανθρώπου καταλήγουν να θεωρούνται κοινωνικά ταμπού, σημεία ντροπής, αλλά και πηγή ενός είδους σαχλού και… βρώμικου χιούμορ, ενώ παράλληλα, εκπαιδευόμαστε ώστε να αποκρύπτουμε αυτό το κοινό κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Πάμε, λοιπόν, να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτή τη ντροπιαστική πλευρά του ανθρώπινου οργανισμού, μήπως και μέσω της γνώσης ανακουφίσουμε το στίγμα με το οποίο αυτεπάγγελτα αποφασίσαμε να σημαδέψουμε κατά τα άλλα απόλυτα φυσιολογικές ανθρώπινες λειτουργίες…
Ο γαστρικός ερυγμός -κοινώς γνωστό και ως ρέψιμο- αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο απομάκρυνσης αερίων από τον στόμαχό μας. Σε αυτό το σημείο θα αναρωτιέστε εύλογα πώς είναι δυνατόν να βρέθηκαν τα αέρια αυτά στη γαστρική μας φυσαλίδα. Κατά τη διάρκεια της κατάποσης της τροφής -ιδιαίτερα αν τρέφετε το αηδιαστικό συνήθειο να μασάτε με ανοιχτό το στόμα- καταπίνουμε μαζί με το φαγητό μας μεγάλες ποσότητες αέρα, ο οποίος και φυλακίζεται μεταξύ των βλωμών τροφής , που μεταβαίνουν από τη στοματική κοιλότητα στον στόμαχο, μέσω του συνδετικού σωλήνα του οισοφάγου. Ακόμη, κατά την επεξεργασία της τροφής στον ίδιο τον στόμαχο, η επίδραση του γαστρικού οξέος και ενζύμων στην καταναλώμενη τροφή έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή σημαντικής ποσότητας αερίων.
Επειδή, όπως καταλαβαίνουμε η φυσιολογική θέση των αερίων αυτών δεν είναι μέσα στον γαστρεντερικό μας σωλήνα, ο οργανισμός φροντίζει να τα αποβάλλει με το αντανακλαστικό του ερυγμού, το οποίο φυσιολογικά λαμβάνει χώρα ακόμη και τέσσερις φορές μετά από ένα γεύμα, με τη συχνότητα του, ωστόσο, να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύσταση της διατροφής μας. Αυξημένη συχνότητα ρεψίματος είναι δυνατόν να παρατηρηθεί, εντούτοις, και σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, με κυριότερες τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση οξέος, κατά την οποία το οξύ του στομάχου ανεβαίνει εσφαλμένα προς τον οισοφάγο, γενικευμένη δυσπεψία, κατά την οποία το άτομο αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κατάποση της τροφής, όπως και στη γαστρίτιδα, τη φλεγμονή του στομάχου, για την οποία ενοχοποιούνται διάφοροι παθογόνοι παράγοντες.
Σε περίπτωση που επιθυμείτε να ελαττώσετε την εμφάνιση του ντροπιαστικού αλλά εξίσου ανακουφιστικού αυτού αντανακλαστικού, πέραν από την τροποποίηση της δίαιτάς σας, με τον περιορισμό επιλογών όπως αναψυκτικά, λάχανο, όσπρια, θα ήταν επίσης χρήσιμο να επιβραδύνεται την κατανάλωση του φαγητού σας. Ακόμη, η διακοπή του καπνίσματος, όπως και η κίνηση μετά από το γεύμα και όχι μόνο, πέραν από τη λοιπή πληθώρα οφελών που προσφέρει στην υγεία, συνιστά, ακόμη, και σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα στην εμφάνιση της ανάγκης αυτής. Συμπληρωματικά, αξίζει να αξιοποιήσει κανείς και διάφορους αντιιοξικούς παράγοντες.
Στην άλλη πλευρά του γαστρεντερικού μας σωλήνα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα ακόμη ντροπιαστικό, κυρίως για την ενοχοποιητική μυρωδιά του και όχι τόσο για τον συνοδευτικό του ήχο σε αντίθεση με τον ερυγμό, αέριο ‘ την πορδή. Αυτή η μοναδική λειτουργία, η κατονομασία της οποίας αντιμετωπίζεται συνήθως είτε με διαμαρτυρίες αξιοπρέπειας είτε με πονηρά χαμόγελα, προκύπτει επίσης από την ανάγκη απομάκρυνσης περίσσειας αέρα, η κατάποση του οποίου πραγματοποιείται ακούσια παράλληλα με δραστηριότητες, όπως ύπνος, μάσηση, ομιλία ή σε περιόδους έντονου άγχους. Ακόμη, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ίνες και προβιοτικών αυξάνει σημαντικά την παρουσία αέρα. Βλέπουμε, λοιπόν, ήδη, πως σε αντίθεση με τον ερυγμό, η διαδικασία της πέρδησης δε συνδέεται αποκλειστικά με την επεξεργασία της τροφής, αν και η καθυστερημένη προώθησή της στον γαστρεντερικό σωλήνα ενδέχεται να επιβαρύνει την όλη κατάσταση.
Η πέρδηση αποτελεί μια διαδικασία που συμβαίνει συχνότερα απ’ όσο θα θέλαμε να ομολογήσουμε στον εαυτό μας, αλλά και στους γύρω μας. Ειδικότερα, το αντανακλαστικό αυτό μπορεί να λάβει χώρα από 14 έως και 23 φορές μέσα στην ίδια μέρα, με την εμπειρία μας στη συγκάλυψη αυτής της «ντροπιαστικής» πράξης να διασώζει στην πλειονότητα των περιπτώσεων την κοινωνική μας υπόληψη. Στους παράγοντες που αυξάνουν τη συχνότητα του άβολου αυτού φαινομένου συμπεριλαμβάνονται διάφορες δύσκολες στην πέψη τροφές, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα, τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες (πατάτες, καλαμπόκι) και σε θείο (κρεμμύδι). Η δυσανεξία σε ορισμένα θρεπτικά στοιχεία, όπως και έντονες διατροφικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η υιοθέτηση χορτοφαγίας, αναμένεται να επιτείνουν και άλλο την κατάσταση αυτή. Επιπλέον, η χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως διάφορα αντιβιοτικά, αντιιικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα να αυξάνουν τη συχνότητα εμφάνισης του ανεπιθύμητου αυτού επισκέπτη, με τα οπιοειδή να ενοχοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό. Τέλος, αυξημένη συχνότητα πέρδησης μπορεί να είναι ενδεικτική και διαφόρων κακοηθειών του γαστρεντερικού σωλήνα, όποτε σε περίπτωση που η κατάσταση αγγίξει ανησυχητικά επίπεδα, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε στον κατάλληλο θεράποντα ιατρό.
Εάν πάλι με τα χρόνια δεν έχετε αναπτύξει τα κατάλληλα κοινωνικά αντανακλαστικά ώστε να συγκαλύψετε τα πειστήρια της ντροπής του να είναι κανείς άνθρωπος, υπάρχουν διάφοροι τρόποι που περιορίζουν την παρουσία αυτού του ενοχλητικού στοιχείου της ανθρώπινης φύσης. Για παράδειγμα, η άθληση, με έμφαση στις ασκήσεις ενδυνάμωσης του κοιλιακού τοιχώματος, συνεισφέρει τα μέγιστα στον στόχο αυτό. Ακόμη, ο περιορισμός τροφών όπως σταυρανθή λαχανικά, λόγου χάρη λάχανα, αλλά και ανθρακούχα ποτά, εξυπηρετούν τον ίδιο στόχο. Για όσους υποφέρουν από τυχόν δυσανεξίες, καλό θα ήταν να αποφεύγετε την κατανάλωση των λεγόμενων trigger-food σας (π.χ. αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, ίσως θα ήταν καλύτερο να αποφύγετε το κατά τα άλλα τόσο δελεαστικό παγωτό) ενώ πάντα είναι χρήσιμο να αξιολογείτε τις παρενέργειες της φαρμακευτικής σας αγωγής σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας.
Απ’ όλα τα παραπάνω, γίνεται εύκολα κατανοητή η αξία των κατά τα άλλα ντροπιαστικών λειτουργιών. Ίσως αυτό, λοιπόν, να αποτελέσει κίνητρο να περιορίσουμε την εγγενή ντροπή που φέρει η δημόσια πραγμάτωσή τους, με τις απέλπιδες προσπάθειες απόκρυψής τους να πέφτουν στο κενό. Ίσως, πάλι, η «ευγένεια» των ντροπιαστικών αυτών αερίων να έγκειται στην επιλογή της αποδοχής αυτής, της λιγότερο κολακευτικής εικόνας της ανθρώπινης φύσης, χωρίς, ωστόσο, αυτό να επιτρέπει την πλήρη κατάλυση των κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ντρεπόμαστε που μετέχουμε με αυτόν τον τρόπο στην ανθρώπινη εμπειρία, αλλά ούτε και να φέρνουμε σε δύσκολη θέση τα άτομα που μας περιβάλλουν με την απροκάλυπτη επίδειξη των επίμαχων αυτών λειτουργιών. Ας σεβαστούμε τις φυσικές ανάγκες του οργανισμού μας, και ας δώσουμε τον απαραίτητο χώρο, τόσο στο σώμα μας όσο και στην κοινωνική μας ζωή για τα ευγενή αυτά αέρια…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why do we burp?, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Why do I keep farting?, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
