Της Αντωνίας Αποστόλου,
Ζούμε σε μια εποχή που επικρατούν οι έντονοι μετασχηματισμοί, από τους οποίους οι νεότερες γενιές επαναπροσδιορίζουν τις σταθερές που κάποτε δεν υπήρχε διαπραγμάτευση. Η Γενιά Z, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν περίπου μεταξύ 1997 και 2012, δεν περιορίζεται μονάχα στην απλή διαδοχή των προηγούμενων, αλλά εμφανίζει ένα νέο κοινωνικό και ηθικό λεξιλόγιο, που φανερώνει την ανάγκη για έναν ριζικό επαναπροσδιορισμό πολλών παραδοσιακών και παλαιών αξιών.
Η γενιά αυτή γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα στην αβεβαιότητα: οικονομική κρίση, πανδημία, κλιματική αλλαγή, κοινωνικές αδικίες, ψηφιακή υπερπληροφόρηση και πολλοί πόλεμοι είναι μόνο λίγα παραδείγματα. Οι εμπειρίες αυτές διαμόρφωσαν νέες αντιλήψεις για τον χώρο της εργασίας , για την πολιτική, τη σεξουαλικότητα, την ελευθερία καθώς και για την ίδια την έννοια της «επιτυχίας» και της «προόδου».
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Γενιάς Z είναι η αφοσίωση που υπάρχει στην αυθεντικότητα και την ατομική ταυτότητα. Οι νέοι σήμερα απορρίπτουν πολλά και παγιωμένα ανά τα χρόνια κοινωνικά στερεότυπα, προσεγγίζοντας ζητήματα όπως το φύλο, η σεξουαλικότητα και η ψυχική υγεία με ευαισθησία, συμπερίληψη και αποδοχή της διαφορετικότητας. Η παραδοσιακή έννοια της οικογένειας, η οποία δεν ήταν άλλη από την πυρηνική, της καριέρας και της «σωστής ζωής» αμφισβητείται, όχι απαραίτητα με διάθεση ανατροπής, αλλά με βαθιά ανάγκη για αλλαγή και εκσυγχρονισμό.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν κομβικό ρόλο για τη γενιά αυτή. Λειτουργούν ως χώρος έκφρασης, ενημέρωσης, αντίστασης κι αμφισβήτησης. Η Γενιά Z είναι βαθιά πολιτικοποιημένη, όχι αποκλειστικά με την έννοια της κομματικής ταύτισης, αλλά μέσα από τη συμμετοχή σε κινήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, την ισότητα. Το hashtag έχει γίνει εργαλείο ακτιβισμού, το TikTok και το Instagram έχουν μετατραπεί σε ένα πεδίο πολιτικού σχολιασμού και δεν είναι αποκλειστικά μέσο ψυχαγωγίας, και το YouTube ένας χώρος εκπαίδευσης και ελεύθερης διακίνησης ιδεών. Με όλα αυτά τα «εργαλεία» στα όπλα της γενιάς Ζ, η πληροφόρηση και η πολιτική τοποθέτηση έχουν γίνει στοιχεία της καθημερινότητάς μας, με πολλές από αυτές τις πληροφορίες να μην αναφέρονται στα κεντρικά δελτία ειδήσεων.
Ταυτόχρονα, αυτή η γενιά εμφανίζει πιο έντονα επίπεδα άγχους, απογοήτευσης, ψυχολογικής εξουθένωσης και πίεσης. Ζει μέσα σε έναν κόσμο συνεχούς κρίσης και μεταβολής, με υψηλές προσωπικές κι επαγγελματικές προσδοκίες που συνοδεύονται με περιορισμένες ευκαιρίες. Δεν είναι τυχαίο που η ψυχική υγεία καταλαμβάνει έναν ευρύ χώρο των ενδιαφερόντων τους σε αντίθεση με τις παλαιότερες γενιές που συχνά τη χλεύαζαν ή την υποτιμούσαν. Πολλοί νέοι ζητούν απευθύνονται σε ειδικούς για αυτό το θέμα , μιλούν ανοιχτά και χωρίς ντροπή για τα προβλήματά τους και πιέζουν για γρήγορες κι ουσιαστικές κοινωνικές αλλαγές σε επίπεδο κοινωνικής υγείας και ευημερίας.
Η εργασία επίσης δεν αντιμετωπίζεται ως σκοπός ζωής αλλά ως μέσο ισορροπίας κι εξέλιξης . Η Γενιά Z αμφισβητεί το μοντέλο του «καριερίστα» και προτιμά την ευελιξία, τη δημιουργικότητα, την εργασιακή ηθική που βασίζεται στο βαθύτερο νόημα και όχι μόνο στο κέρδος. Το «να δουλεύεις για να ζήσεις» έχει μεγαλύτερη αξία από το «να ζεις για να δουλεύεις». Επίσης πολλά επαγγέλματα, όπως του γιατρού ή του δικηγόρου, αντιμετωπίζονται ως λειτουργήματα για της ευρύτερη κοινωνική ευημερία παρά ως μέσο κερδοφορίας και προσωπικής επιτυχίας.
Δεν είναι όμως όλα θετικά ή εξειδικευμένα . Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών αξιών δημιουργεί πολλές φορές συγκρούσεις. Η κριτική της Γενιάς Z προς τις παλαιότερες γενιές παίρνει συχνά τη μορφή της απόλυτης απόρριψης και περιφρόνησης , κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις εντός της οικογενείας αλλά και σε κοινωνικό διχασμό. Η γέφυρα επικοινωνίας χρειάζεται να βασίζεται στον διάλογο, στην αμοιβαία κατανόηση και στη συνειδητοποίηση ότι κάθε γενιά προσφέρει κάτι πολύτιμο και όχι στην τοξική σύγκρουση, στις «ταμπέλες» και στην απόλυτη ισοπέδωση.
Συνολικά, η Γενιά Z δεν είναι μια «χαμένη γενιά» ούτε μια «επαναστατική». Είναι μια γενιά που ζητά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που να βασίζεται στην ειλικρίνεια, τη συμπερίληψη και τον σεβασμό στην ανθρώπινη εμπειρία, σε όλους τους τομείς. Αν η κοινωνία θελήσει να την ακούσει, ίσως να μπορέσει να εξελιχθεί προς ένα μέλλον πιο δίκαιο, πιο ευέλικτο και κυρίως πιο συμπεριληπτικό προς όλους τους ανθρώπους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ποια είναι η Γενιά Ζ και γιατί δεν μοιάζει καθόλου με τους millenials, fortunegreece.com, διαθέσιμο εδώ
- Η γενιά Ζ θα αλλάξει τον κόσμο;, statistics.gr, διαθέσιμο εδώ
