Της Αναστασίας Δρόσου,
Όταν συζητάμε για την κλιματική αλλαγή σε μία χώρα με δεκάδες νησιά, όπως η Ελλάδα, συνήθως δίνεται ελάχιστη σημασία σε μία υπαρκτή και πραγματική απειλή, που στην πραγματικότητα μας αφορά άμεσα: Την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Οι εξελίξεις στο Tuvalu, ένα μικροσκοπικό νησιωτικό κράτος στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, με μόλις 11.000 κατοίκους, θα έπρεπε ίσως να στρέψει την προσοχή μας σε αυτό το δραματικό φαινόμενο, προϊόν της κλιματικής αλλαγής.
Στο Tuvalu, ένα μικροσκοπικό κράτος αποτελούμενο από 9 ατόλες, η κλιματική αλλαγή έχει τόσο σοβαρές επιπτώσεις, ώστε το 80% των κατοίκων δήλωσαν πως επιθυμούν να μεταναστεύσουν προς την Αυστραλία. Αυτό καθίσταται εφικτό χάρη στις «κλιματικές βίζες» (climate visas), η έκδοση των οποίων επιτρέπεται σε συνεργασία με την αυστραλιανή κυβέρνηση. Η προηγούμενη εβδομάδα σηματοδότησε τη λήξη της προθεσμίας των αιτήσεων, με 8.850 ανθρώπους (ή αλλιώς 2.474 οικογένειες) να δηλώνουν την επιθυμία τους να αποδημήσουν. Πρόκειται για την πρώτη «κλιματική βίζα» στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ο όρος μετανάστευση ίσως είναι ατυχής για να περιγραφούν καταστάσεις αναγκαστικής μετακίνησης πληθυσμών, οι οποίοι μάλλον υπάγονται στην κατηγορία των «κλιματικών προσφύγων». Η μεταναστευτική και προσφυγική κρίση συνδέεται άμεσα με τις επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής, οι οποίες καθιστούν τη ζωή στο Tuvalu ολοένα και λιγότερο βιώσιμη.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, πριν από μερικές δεκαετίες, οι κάτοικοι περιέγραφαν τη χώρα τους ως μία «φωλιά» ασφάλειας, κοινωνικής συνεργασίας, αλληλεγγύης και υψηλού κοινωνικού επιπέδου. Περιγράφεται πως σπάνια ακούγονταν οι σειρήνες των ασθενοφόρων ή της αστυνομίας, ενώ οι άστεγοι ήταν ανύπρακτοι.
Σήμερα, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Οι πλημμύρες είναι πλέον συχνό φαινόμενο, ενώ οι καταστροφές που αφήνει η παλίρροια στον διάβα της θέτουν σοβαρά εμπόδια στη βιωσιμότητα του νησιού. Σύμφωνα, μάλιστα, με τους επιστήμονες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά 2 μέτρα θα οδηγούσε κυριολεκτικά στο βύθισμα του Tuvalu στη θάλασσα σε ποσοστό 90%.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε πολλές παραθαλάσσιες περιοχές του κόσμου, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα έντονο στα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, τα οποία πλήττονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής απορρύθμισης. Ως αποτέλεσμα της τήξης των πάγων και της θερμικής διαστολής του νερού, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας οδηγεί ολοένα και συχνότερα στη διάβρωση των ακτών, σε πλημμυρικά φαινόμενα, καθώς και στην απώλεια καλλιεργίσιμων εκτάσεων εξαιτίας της αλμύρανσης του εδάφους.
Στο πλαίσιο της συνθήκης του Falepili, προβλέπονται επενδύσεις 150 εκατομμυρίων στην ασφάλεια του Tuvalu και στη δημιουργία δημοσίων έργων για την αποτροπή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, οι κάτοικοι δείχνονται ιδιαίτερα απαισιόδοξοι, όπως φανερώνουν οι μαζικές αιτήσεις για την «κλιματική βίζα». Ωστόσο, οι δικαιούχοι της βίζας είναι απειροελάχιστοι (μόλις 240 άτομα τον χρόνο!) σε σχέση με τους αιτηθέντες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τη μετακίνηση προς την Αυστραλία ως ζήτημα επιβίωσης. Για ακόμη μία φορά οι θεσμοί αποδεικνύονται ανεπαρκείς. Μήπως να τρέξουμε να «προλάβουμε» την κλιματική αλλαγή, αντί να προσπαθούμε (ματαίως) να σβήσουμε τα ίχνη της;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Bateteba left what once felt like ‘the safest place in the world’ to build a life in Australia. Thousands hope to follow, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
-
Over a third of people on sinking Tuvalu seek Australia’s climate visas, NBC News, διαθέσιμο εδώ
