Επιστροφή στην ουσία

Με αφορμή την επέτειο για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας, έλαβε χώρα και πάλι η καθιερωμένη δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο. Το συμβολικό φορτίο της εκδήλωσης είναι ευκόλως αντιληπτό, ως προς το τυπικό μέρος. Το ουσιαστικό, όμως, περιεχόμενο πρέπει, σίγουρα, να αποτελέσει, εκ νέου, αντικείμενο στοχασμού.

Το Νεοελληνικό Κράτος είναι σχετικά νεαρό. Η ηλικία του, λίγο μεγαλύτερη από δύο αιώνες, είναι αντιστρόφως ανάλογη της ηλικίας του Ελληνικού Έθνους, η οποία μετριέται σε χιλιετίες. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον Οθωμανικό ζυγό τεσσάρων αιώνων και τον διαχρονικό δυισμό μεταξύ Ανατολής και Δύσης, δημιούργησε μια «καχεκτική» ανάπτυξη των θεσμών, όχι μόνο στο πρακτικό επίπεδο, αλλά και σε αυτό της συμβολικής τους αποτύπωσης. Αρκεί κάποιος να παρατηρήσει τα κτήρια στα οποία στεγάζονται πολλά πανεπιστήμια και πολλά δικαστήρια της χώρας. Οι «ναοί» της Παιδείας και της Δικαιοσύνης, που αποτελούν δηλωτικό στοιχείο της ταυτότητας μιας Πολιτείας, σε μεγάλο αριθμό, αποτελούνται από οικοδομήματα που παραπέμπουν σε παρακμιακή δημόσια υπηρεσία. Στην καλύτερη περίπτωση αδιάφορα, στη χειρότερη κακάσχημα, αδυνατούν να εκπέμψουν το κύρος που απαιτείται.

Η Ελλάδα γενικότερα προσπαθεί αγχωτικά και πρόχειρα να μιμηθεί τη Δύση, αποτυγχάνοντας σε μεγάλο βαθμό και «καταφέρνοντας» να εκφυλίσει τελικά και την κληρονομιά της από την Ανατολή. Τα χρόνια της ευμάρειας άλλωστε, ζήσαμε γκροτέσκο καταστάσεις με την τραγελαφική απόπειρα να εισάγουμε, όχι κάποιον επιτυχημένο θεσμό από τα δυτικά, αλλά το λεγόμενο “star system”. Δημιουργήθηκε από «σαλταδόρους» των μίντια, χρηματοδοτήθηκε από τη δήθεν αστική τάξη καταναλώθηκε από συμπλεγματικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας και φυσικά χρεοκόπησε.

Αυτή η «ατροφία» της νεοελληνικής ταυτότητας γίνεται φανερή και στη δεξίωση για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Το κυρίως θέμα δημοσίας συζήτησης είναι  οι ενδυματολογικές επιλογές των διαφόρων κυριών που παρευρίσκονται, με την παρουσία τους να αποτελεί αφορμή  αυτοπροβολής τους και ταυτόχρονης εμπορικής διαφήμισης ρούχων και αξεσουάρ που φορούν. Κατά καιρούς, έχει γίνει πεδίο επίδειξης «προοδευτικών» ενσήμων (από τον Χαρίτση φέτος, έως τη Σακκελαροπούλου, τον Τσίπρα κ.α., παλαιότερα). Στη λίστα των καλεσμένων μπορεί κάποιος να εντοπίσει άτομα των οποίων η προσήλωση στα δημοκρατικά ιδεώδη, στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να χαρακτηριστεί ελλιπής.

Η παρουσία εκπροσώπων των ΜΜΕ εκεί αποτελεί τρανό παράδειγμα του πόσο ο τύπος έχει καταπιεί την ουσία. Γιατί, σαφώς η ενημέρωση αποτελεί πυλώνα της Δημοκρατίας, αλλά όταν συγχρωτίζονται αυτοί οι οποίοι επιθυμούν να ποδηγετίσουν την ενημέρωση με αυτούς που επιχειρούν να τη χρησιμοποιήσουν ως μέσο προώθησης επιχειρηματικών συμφερόντων, τότε η όλη κατάσταση καταντά ιλαροτραγωδία. Η «χιπστερική» αισθητική της selfie έχει αλώσει κι αυτό το κάστρο. Τελικά, ουδείς αποτίει φόρο τιμής στη Δημοκρατία. Όχι γιατί κάποιος οφείλει να πάει στη δεξίωση ντυμένος σαν λέτσος, να μη φωτογραφηθεί και να μην εκπέμψει το διακριτό του πολιτικό στίγμα. Αλλά γιατί η αυτοαναφορικότητα έχει πλέον κυριαρχήσει έναντι του συλλογικού πνεύματος. Κι αυτό είναι επικίνδυνο όταν αφορά τους θεσμούς, σε εποχές όπου όλες οι σταθερές αμφισβητούνται.

Ορθώς τιμάται η επέτειος της Αποκατάστασης της Δημοκρατίας στο Προεδρικό Μέγαρο. Σαφώς και η ανθεκτικότητα της Δημοκρατίας σχετίζεται με τη επιτυχή διαχείριση των συμβόλων της. Για αυτό ακριβώς όμως απαιτείται η επιστροφή στην ουσία.