Της Ιωάννας Σελέ,
Σε μια εποχή που η κινητικότητα και ο τουρισμός θεωρούνται βασικά εργαλεία ήπιας ισχύος για την Ευρώπη, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνει τον τριπλασιασμό του τέλους εισόδου για πολίτες τρίτων χωρών που δε χρειάζονται βίζα προκαλεί αντιδράσεις και ερωτήματα.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει την αύξηση του τέλους ETIAS από 7 ευρώ σε 20 ευρώ, με στόχο όχι μόνο την κάλυψη του κόστους λειτουργίας του νέου συστήματος, αλλά και τη δημιουργία «ιδίων πόρων» για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Το μέτρο αφορά υπηκόους περίπου 60 χωρών που μέχρι σήμερα ταξίδευαν χωρίς βίζα στην Ε.Ε., όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία κ.ά.
Ενίσχυση της Ε.Ε. με «ιδίους πόρους»
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η αύξηση αυτή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου ενίσχυσης της οικονομικής ανεξαρτησίας της Ένωσης. Μετά την πανδημία και τη σύσταση του Ταμείου Ανάκαμψης, η Ε.Ε. ανέλαβε κοινό χρέος ύψους 750 δισ. ευρώ. Η ανάγκη για νέες πηγές χρηματοδότησης είναι πλέον αδιαπραγμάτευτη, καθώς η αποπληρωμή αυτού του χρέους έχει ξεκινήσει και θα διαρκέσει ως το 2058.
Ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Πάολο Τζεντιλόνι, σημείωσε πως η αύξηση του τέλους είναι «συμβολική, δίκαιη και συμβάλλει ουσιαστικά στη χρηματοδότηση των κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών». Όπως σημειώνεται στο επίσημο έγγραφο της πρότασης (European Commission, 2025), η αύξηση του τέλους μπορεί να αποφέρει έως και 500 εκατ. ευρώ ετησίως.
JESHOOTS-com
Αντίκτυπος στον τουρισμό
Ωστόσο, οι αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν, κυρίως από τουριστικούς φορείς και κυβερνήσεις κρατών-μελών με έντονη εξάρτηση από τον τουρισμό. Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία εξέφρασαν επιφυλάξεις, υποστηρίζοντας ότι το επιπλέον κόστος και η επιπλοκή της διαδικασίας ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τον τουριστικό ρυθμό.
«Δεν είναι το ποσό που προβληματίζει τόσο, όσο η αθροιστική εμπειρία που γίνεται πιο δύσκολη. Η απλοποίηση έπρεπε να είναι ο στόχος μας, όχι η αποθάρρυνση», δήλωσε εκπρόσωπος της Ένωσης Τουριστικών Επιχειρήσεων Ελλάδας. Σύμφωνα με στοιχεία του OECD Tourism Trends 2024, ακόμη και μικρές αλλαγές στη διαδικασία εισόδου μπορεί να επηρεάσουν τις ροές από αγορές όπως η Αμερική και ο Καναδάς.
Θέμα ασφάλειας ή εργαλείο αποκλεισμού;
Η Ε.Ε. υπερασπίζεται τη λειτουργία του συστήματος ETIAS ως αναγκαίου εργαλείου για την προστασία των εξωτερικών συνόρων. Οι ταξιδιώτες καλούνται να δηλώνουν στοιχεία πριν την είσοδο τους στη ζώνη Σένγκεν, ώστε οι αρχές να μπορούν να εντοπίζουν ύποπτα ή επικίνδυνα άτομα πριν αυτά φτάσουν στα ευρωπαϊκά εδάφη.
Ωστόσο, οργανώσεις δικαιωμάτων εκφράζουν φόβους ότι πρόκειται για ένα επιπλέον βήμα προς την επιτήρηση των μετακινήσεων και την αποθάρρυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας, ακόμα και αν αυτή αφορά τουρίστες ή επιχειρηματίες. «Δεν πρέπει να νομιμοποιήσουμε την ιδέα ότι οι “επιθυμητοί” επισκέπτες είναι εκείνοι που μπορούν να πληρώσουν και να καταχωρηθούν εύκολα στα ευρωπαϊκά αρχεία», αναφέρει ανακοίνωση της Statewatch, ΜΚΟ με αντικείμενο τα δικαιώματα στην Ευρώπη.
Τι σημαίνει αυτό για τους ταξιδιώτες
Το νέο τέλος, εφόσον εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, θα ισχύει για τρία έτη και θα καλύπτει πολλαπλές εισόδους. Θα ισχύουν απαλλαγές για άτομα κάτω των 18 και άνω των 70 ετών. Η εφαρμογή της αύξησης αναμένεται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2026.
Μπορεί 20 ευρώ να μην είναι απαγορευτικό ποσό για την πλειονότητα των επισκεπτών, ωστόσο η φιλοσοφία πίσω από την αύξηση γεννά ερωτήματα για το κατά πόσο η Ευρώπη παραμένει ανοιχτή, φιλόξενη και προσβάσιμη – ή αν, αντίθετα, σταδιακά μετατρέπεται σε έναν επιλεκτικό προορισμό για λίγους. Η επόμενη μέρα της ευρωπαϊκής κινητικότητας, λοιπόν, δεν εξαρτάται μόνο από τις αγορές, αλλά και από τις πολιτικές επιλογές που τη διαμορφώνουν.
Το διακύβευμα, ωστόσο, δεν είναι μόνο οικονομικό. Αφορά και τον συμβολισμό που εκπέμπει η Ευρώπη προς τον υπόλοιπο κόσμο. Σε μια εποχή όπου το αφήγημα της «Ανοικτής Ευρώπης» υποχωρεί μπροστά σε τάσεις περιορισμού, αυστηρών ελέγχων και αποκλεισμών, τέτοιες κινήσεις ενδέχεται να υπονομεύσουν τη διεθνή εικόνα της Ένωσης ως τόπου ελευθερίας, πολιτισμού και ανεκτικότητας. Η πρόκληση δεν είναι μόνο το τι αποφασίζει η Ε.Ε., αλλά πώς το ερμηνεύουν οι πολίτες του κόσμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU seeks to triple entry fee for short-term visa-exempt visitors, Euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- ETIAS – Official Website (European Travel Information and Authorisation System), διαθέσιμο εδώ
