Του Βλάντισλαβ Αφισίδη,
Στις 30 Ιουνίου 1960, η Δημοκρατία του Κονγκό απέκτησε την ανεξαρτησία της από το Βέλγιο, έπειτα από δεκαετίες ανελέητης εκμετάλλευσης και αποικιακής βίας. Ήταν μια στιγμή ιστορικής δικαίωσης για έναν λαό που είχε πληρώσει το τίμημα της ευρωπαϊκής απληστίας με αίμα. Η ανεξαρτησία δεν ήρθε με διαπραγματεύσεις ή ειρηνική μεταβίβαση εξουσίας, αλλά ως αποτέλεσμα έντονων κοινωνικών πιέσεων, εξεγέρσεων, και μιας διεθνούς συγκυρίας που υποχρέωσε το Βέλγιο να αποχωρήσει από την πιο βάναυσα εκμεταλλευμένη αποικία της Αφρικής.
Η καθοριστική στιγμή για την αποικιοκρατία στο Κονγκό ήταν το 1885 όταν μετατράπηκε σε ιδιοκτησία του Βασιλιά Λεοπόλδου Β’. Στο πλαίσιο της Συνδιάσκεψης του Βερολίνου, ο Λεοπόλδος κατάφερε να πείσει τις αποικιακές δυνάμεις πως οι βλέψεις του ήταν ανθρωπιστικές και επιστημονικές. Στην πραγματικότητα, δημιούργησε ένα ιδιωτικό αποικιακό καθεστώς, το «Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό», το οποίο κυβερνούσε ως προσωπικό φέουδο με μοναδικό σκοπό το κέρδος.
Οι βελγικές αρχές επέβαλαν ένα σύστημα καταναγκαστικής εργασίας με στόχο την εξόρυξη καουτσούκ και ελεφαντόδοντου. Ο ντόπιος πληθυσμός υποδουλώθηκε, και εκτελέστηκε μαζικά όταν δεν κάλυπτε τις ποσοστώσεις. Υπολογίζεται ότι πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν ή εξοντώθηκαν κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Λεοπόλδου (1885–1908), καθιστώντας τη μια από τις πιο φρικαλέες γενοκτονίες της νεωτερικής ιστορίας.
Το 1908, έπειτα από παγκόσμια κατακραυγή, το Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό πέρασε στα χέρια της βελγικής κυβέρνησης. Όμως το αποικιακό σύστημα παρέμεινε αυστηρά ιεραρχημένο και ρατσιστικό. Οι Κονγκολέζοι αποκλείονταν από την εκπαίδευση, τη δημόσια διοίκηση και τα πολιτικά δικαιώματα. Η αστυνομία και ο στρατός, γνωστοί ως Force Publique, ήταν εργαλεία καταστολής και χρησιμοποιούνταν εναντίον των Κονγκολέζων.
Η αφύπνιση άρχισε σταδιακά τη δεκαετία του 1950. Παρά τον ασφυκτικό έλεγχο, άρχισαν να εμφανίζονται πολιτικά κόμματα και εθνικά κινήματα, όπως το Mouvement National Congolais (MNC) του Πατρίς Λουμούμπα, που διεκδικούσαν αληθινή εθνική κυριαρχία. Η μαζική συμμετοχή των Κονγκολέζων στις εξεγέρσεις του 1959 στη Λεοπόλντβιλ απέδειξε πως η αποικιακή εξουσία είχε χάσει κάθε νομιμοποίηση. Η Force Publique επιχείρησε να καταστείλει με βία τις διαδηλώσεις, αλλά η κλίμακα της εξέγερσης ανάγκασε τη βελγική κυβέρνηση να παραχωρήσει ανεξαρτησία μέσα σε μόλις έξι μήνες.
Την ίδια στιγμή, ένας νέος, αυτοσχέδιος στρατός, από πρώην μέλη της Force Publique αλλά κυρίως από ακτιβιστές και νέους αγωνιστές, αναλάμβανε την προστασία των δομών του νέου κράτους. Ο στρατός αυτός δεν ήταν ακόμη οργανωμένος, αλλά συμβόλιζε την απόρριψη της αποικιοκρατικής εξουσίας και την ανάδυση μιας εθνικής ταυτότητας.
Η ομιλία του Πατρίς Λουμούμπα την ημέρα της ανεξαρτησίας συμπύκνωσε τον θυμό και την ελπίδα ενός λαού που επιβίωσε από τον πιο βάναυσο αποικιοκρατικό ζυγό της σύγχρονης εποχής. Αν και τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας ήταν ταραχώδη και σύντομα οδήγησαν στον φόνο του ίδιου του Λουμούμπα, η 30ή Ιουνίου 1960, παραμένει ένα ιστορικό ορόσημο για την Αφρική και μια από τις πιο ισχυρές πράξεις αντίστασης προς τις Ευρωπαϊκές Αποικιακές δυνάμεις.
Η 30ή Ιουνίου 1960, δεν ήταν μια συνηθισμένη μέρα. Η πλατεία της Λεοπόλντβιλ πλημμύρισε από πλήθη που ανέμιζαν υφάσματα, φώναζαν συνθήματα και έκλαιγαν από συγκίνηση. Επρόκειτο για μια στιγμή που ο λαός του Κονγκό έπαιρνε πίσω κάτι πολύ περισσότερο από την ελευθερία του, ανακτούσε την αξιοπρέπεια που του είχαν αρνηθεί δεκαετίες αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης.
Στην κεντρική εξέδρα, οι νέοι ηγέτες της χώρας στάθηκαν μπροστά από το παλάτι που άλλοτε ανήκε στον βασιλιά-φάντασμα της Ευρώπης. Η ένταση ήταν παλλόμενη, δεν υπήρχε μόνο χαρά αλλά και φόβος. Η ανεξαρτησία ήταν γεγονός, αλλά τι θα ακολουθούσε; Ωστόσο, εκείνη τη μέρα, όλα αυτά σίγησαν. Για μια στιγμή, το Κονγκό ήταν μόνο ένα: Ενωμένο, δυνατό και κυρίως ελεύθερο.
ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Congo Free State, Britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Democratic Republic of Congo profile – Timeline, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
- Patrice Lumumba, “African Unity and National Independence”, blackpast.org, διαθέσιμο εδώ
- Force Publique, encyclopedia.1914-1918-online.net, διαθέσιμο εδώ
- The UNESCO Courier, courier.unesco.org, διαθέσιμο εδώ
