Της Ευγενίας Ζαφείρη,
Η ενδεχόμενη διακοπή της ναυσιπλοΐας στα Στενά του Ορμούζ θα είχε βαθιές συνέπειες για την Ευρώπη, ειδικά σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου η ενεργειακή ασφάλεια και η γεωπολιτική σταθερότητα παραμένουν εύθραυστες. Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν ένα κρίσιμο σημείο διέλευσης για το παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας. Συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν και τη Θάλασσα της Αραβίας, και αποτελούν το βασικό δίαυλο μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις χώρες του Κόλπου στις διεθνείς αγορές. Το πλάτος τους κυμαίνεται από 39 έως 95 χιλιόμετρα, αλλά στο στενότερο σημείο του φτάνει μόλις τα 33 χιλιόμετρα, με διαθέσιμα μόνο δύο διαύλους πλοήγησης πλάτους 2 ναυτικών μιλίων, καθιστώντας το σημείο εξαιρετικά ευάλωτο σε πιθανές παρεμβολές.
Το 2022, μέσω των Στενών του Ορμούζ μεταφέρθηκαν κατά μέσο όρο 21 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 21% της παγκόσμιας κατανάλωσης υγρού πετρελαίου και σχεδόν το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου. Παράλληλα, σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) διέρχεται επίσης από τα Στενά, ιδίως από το Κατάρ και τα ΗΑΕ, που βασίζονται πλήρως στη διέλευση αυτή για τις εξαγωγές τους. Το πρώτο δεκάμηνο του 2023, 90 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG διέσχισαν τα Στενά.
Αν και η Ασία (Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα) απορροφά περίπου το 82% των εξαγωγών πετρελαίου που διέρχονται από τα Στενά, και κατά συνέπεια είναι οι κύριοι καταναλωτές, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παραμένει αλώβητη. Στην πράξη, το 13% των συνολικών εισαγωγών πετρελαίου της ΕΕ και περίπου το 6% των εισαγωγών φυσικού αερίου διέρχονται μέσω των Στενών του Ορμούζ. Το 2023, η εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές πετρελαίου έφτασε το 94,9%, γεγονός που υπογραμμίζει την ιδιαίτερη τρωτότητα της σε ενδεχόμενη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Σύμφωνα με επίσημο Factsheet του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), τα Στενά του Ορμούζ διαδραματίζουν έναν κομβικό ρόλο στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Συγκεκριμένα, καθώς η διέλευση μέσω αυτού του στενού αποτελεί τη μοναδική θαλάσσια οδό εξαγωγής για πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τον Κόλπο, περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, δηλαδή σχεδόν το 30% των παγκόσμιων θαλάσσιων ροών πετρελαίου, διέρχονται από εκεί κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2023. Επιπλέον, το 20% του παγκόσμιου εμπορίου LNG, που περιλαμβάνει πλήρως τις εξαγωγές Κατάρ και ΗΑΕ, βασίζεται στον συγκεκριμένο διάδρομο Αν και υπάρχουν αγωγοί όπως το “East‑West” της Σαουδικής Αραβίας και ο ADCOP των ΗΑΕ, η συνολική πρόσθετη χωρητικότητά τους ανέρχεται σε μόλις 4,2 εκατομμύρια b/d, που δεν επαρκεί για να αντικαταστήσει την πληθώρα μεταφερόμενου όγκου από τα Στενά του Ορμούζ. Η IEA τονίζει πως, ακόμα και μια βραχεία διαταραχή των ροών αυτών θα δημιουργούσε σοβαρές επιπλοκές στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, προκαλώντας σημαντική και απότομη άνοδο τιμών και σοβαρή αναταραχή στα επίπεδα προμηθειών.
Η πιθανότητα κλεισίματος των Στενών, ακόμα και προσωρινά, ενδέχεται να προκαλέσει ακραίες αυξήσεις τιμών στην ενέργεια. Εκτιμήσεις ειδικών κάνουν λόγο για τιμές άνω των 100 δολαρίων ανά βαρέλι σε περίπτωση κάποιας σύντομης διαταραχής, ενώ τα ακραία σενάρια μιλούν για τιμές έως και 350 δολάρια. Οι συνέπειες θα είναι άμεσες: πληθωριστικές πιέσεις, ενεργειακές ελλείψεις, επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, και αυξημένο γεωπολιτικό ρίσκο για τις χωρες της ευρύτερης περιοχής αλλά και όχι μόνο. Ως ένα μικρό αντιστάθμισμα, πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων κρατών-μελών της ΕΕ, διαθέτουν αποθέματα πετρελαίου για περιπτώσεις κρίσης, που επαρκούν για κάλυψη περίπου 90 ημερών.
Σε ένα παγκοσμιοποιημένο ενεργειακό περιβάλλον, η σταθερότητα των Στενών του Ορμούζ δεν αποτελεί αποκλειστικά περιφερειακό ζήτημα, αλλά παγκόσμια προτεραιότητα. Η ΕΕ, εξακολουθεί να εξαρτάται σημαντικά από ροές μέσω αυτών των γεωπολιτικά ευάλωτων διαύλων. Η απρόσκοπτη λειτουργία τους είναι αναγκαία για τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας και της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
What would happen if the Strait of Hormuz closed?, Seatrade Maritime, διαθέσιμο εδώ
-
Iran’s threats to close Hormuz Strait expose global energy insecurity, Arab News, διαθέσιμο εδώ
-
What’s at stake for Europe if Strait of Hormuz is blocked, Euronews, διαθέσιμο εδώ
