Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία δεν αποτελεί απλώς οικολογική επιταγή, αλλά και στρατηγική οικονομική επένδυση, όπως αποδεικνύει με παραδειγματικό τρόπο η IKEA. Ο κολοσσός της επίπλωσης, μέσω της Ingka Group – του μεγαλύτερου δικαιοδόχου της – επιδιώκει να ενσωματώσει πλήρως την κυκλικότητα στην επιχειρησιακή του στρατηγική, μετατρέποντας μια σύνθετη έννοια σε απτή και οικονομικά βιώσιμη πραγματικότητα.
Η Hege Sæbjørnsen, επικεφαλής Παγκόσμιας Μετασχηματιστικής Στρατηγικής Κυκλικότητας στην Ingka, περιγράφει με σαφήνεια την πρόκληση: ένα οικονομικό σύστημα που για πάνω από δύο αιώνες λειτουργούσε γραμμικά – εξαγωγή πόρων, παραγωγή, κατανάλωση, απόρριψη – καλείται σήμερα να μετασχηματιστεί δομικά. Η κυκλική οικονομία δεν είναι απλώς αλλαγή συμπεριφοράς· απαιτεί αναδιάρθρωση της παραγωγικής αλυσίδας, νέα χρηματοοικονομικά εργαλεία και ευρύ κοινωνικοοικονομικό συντονισμό.
Στην πράξη, η στροφή αυτή μεταφράζεται σε πολλαπλά οικονομικά οφέλη. Πρώτον, η μείωση της εξάρτησης από πρώτες ύλες περιορίζει την έκθεση σε εξωτερικούς κινδύνους και διακυμάνσεις τιμών. Η Eurostat καταγράφει ότι το 2022 κάθε Ευρωπαίος κατανάλωσε 14,9 τόνους πρώτων υλών, ενώ το εμπορικό ισοζύγιο πρώτων υλών κόστισε στην ΕΕ 193 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023. Επομένως, η κυκλικότητα ενισχύει την αυτάρκεια και την ανθεκτικότητα των οικονομιών.
Δεύτερον, προάγει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Η IKEA έχει ήδη αξιολογήσει περισσότερα από 9.500 προϊόντα ως προς την κυκλική τους δυναμική, με στόχο να αυξήσει περαιτέρω αυτόν τον αριθμό. Οι καινοτομίες της, όπως τα επεκτεινόμενα παιδικά κρεβάτια και τα εξαρτήματα συναρμολόγησης που παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των επίπλων, αποδεικνύουν ότι η λειτουργική κυκλικότητα δεν σημαίνει υποχώρηση της ποιότητας ή της ευχρηστίας, αλλά αντιθέτως ενίσχυση της αξίας.
Τρίτον, η δημιουργία κυκλικών υπηρεσιών αναδεικνύεται σε σημαντική πηγή ανάπτυξης. Η IKEA επενδύει σε συστήματα αγοράς πίσω επίπλων, και ενθαρρύνει την επαναχρησιμοποίηση μέσω ανταλλακτικών, καλλιεργώντας μια κουλτούρα οικονομίας της επανάχρησης. Σε επίπεδο εφοδιαστικής αλυσίδας, συνεργάζεται με περισσότερους από 1600 προμηθευτές, ώστε να περιορίσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από το πρώτο στάδιο παραγωγής μέχρι την τελική κατανάλωση.
Η υιοθέτηση της κυκλικότητας έχει και θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση. Η μετάβαση αυτή απαιτεί νέες δεξιότητες, νέους ρόλους και νέα επαγγελματικά πεδία – από μηχανικούς ανακύκλωσης έως συμβούλους βιωσιμότητας – γεγονός που δύναται να λειτουργήσει ως μοχλός μείωσης της ανεργίας, ιδιαίτερα σε οικονομίες που μεταβαίνουν από παραδοσιακά μοντέλα παραγωγής.
Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν ουσιώδεις. Η Hege τονίζει ότι η πολυπλοκότητα της κυκλικότητας – καθώς αγγίζει ταυτόχρονα οικονομικές, περιβαλλοντικές, χρηματοοικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις – καθιστά την εφαρμογή της μια διαδικασία συνεχούς εξέλιξης. Παρότι η βιωσιμότητα πλέον αναγνωρίζεται ως στρατηγικός πυλώνας και όχι ως επιμέρους επιχειρησιακή λειτουργία, η κλίμακα των απαιτούμενων αλλαγών παραμένει τεράστια. Η ανάγκη επενδύσεων σε υποδομές ανακύκλωσης, η εκπαίδευση του καταναλωτή και οι νομοθετικές προσαρμογές αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για τη βιωσιμότητα της μετάβασης.
Ο ρόλος των επιχειρήσεων όπως η IKEA είναι καθοριστικός: όχι μόνο ως φορείς παραγωγής, αλλά και ως μεταφραστές πολύπλοκων εννοιών σε απλές, προσιτές λύσεις για τον μέσο καταναλωτή. Όπως λέει χαρακτηριστικά η Hege: «Η πολυπλοκότητα είναι για τους λίγους, η απλότητα για τους πολλούς». Η αναγνώριση των περιορισμών της καθημερινότητας, και η προσφορά ρεαλιστικών, οικονομικά προσιτών λύσεων, ενισχύει την αποδοχή της κυκλικής οικονομίας από το κοινωνικό σύνολο.
Η στρατηγική επιλογή της IKEA να επενδύσει σε κυκλικές διαδικασίες δεν είναι μόνο περιβαλλοντική απόφαση. Είναι μακροπρόθεσμη οικονομική επιλογή, με θετικό αντίκτυπο σε επίπεδο κόστους, καινοτομίας, απασχόλησης και ανταγωνιστικότητας. Όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει σε πλήρη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία έως το 2050, εταιρείες όπως η IKEA χαράζουν τον δρόμο, αποδεικνύοντας ότι η βιωσιμότητα και η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι έννοιες αντιφατικές, αλλά συμπληρωματικές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Inside IKEA: How it is Moving To A Circular Economy, Sustainability Magazine, διαθέσιμο εδώ
