Του Διογένη Ζωνίδη,
Το 1941, η Ιαπωνική Αυτοκρατορία βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση. Ο πόλεμος με την Κίνα μαινόταν ακατάπαυστα από το 1937, και παρότι οι μεγαλύτερες πόλεις (Πεκίνο, Σαγκάη, και η πρωτεύουσα Νανκίν) είχαν καταληφθεί, η κινεζική αντίσταση δεν έδειχνε σημάδια κάμψης. Παράλληλα, όταν η Ιαπωνία επέβαλε στρατιωτική κατοχή στη γαλλική Ινδοκίνα τον Σεπτέμβριο του 1940, οι ΗΠΑ, βλέποντας με ανησυχία την αυξανόμενη επιρροή της Ιαπωνίας στην Άπω Ανατολή και στον Ειρηνικό ωκεανό, της επέβαλαν εμπάργκο. Μη διαθέτοντας δικές της πηγές πετρελαίου και πολλών άλλων φυσικών πόρων, απαραίτητων για τη λειτουργία της πολεμικής της μηχανής, η Ιαπωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με το ακόλουθο δίλημμα. Είτε να υποκύψει στις απαιτήσεις της διπλωματικής νότας του Cordell Hull, υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ, και να εγκαταλείψει όλες τις κατακτήσεις της τελευταίας δεκαετίας, ή τη σύγκρουση. Σύγκρουση η οποία, με δεδομένα το περιορισμένο πετρελαϊκό απόθεμα της Ιαπωνίας, και του κατά πολύ ανώτερου παραγωγικού δυναμικού των ΗΠΑ, θα έπρεπε να διεξαχθεί αποφασιστικά και τάχιστα.
Έτσι και διαμορφώθηκε το πολεμικό σχέδιο της Ιαπωνίας, με μια αιφνιδιαστική επίθεση στον κύριο ναύσταθμο του Ειρηνικού Στόλου των ΗΠΑ στο Pearl Harbor της Χαβάης, που στόχο είχε να θέσει το Αμερικανικό ναυτικό εκτός της εξίσωσης για αρκετό χρόνο, ώστε η Ιαπωνία να μπορέσει ανενόχλητη να κατακτήσει τα επιδιωκόμενα εδάφη. Κύριος στόχος εξ αυτών αποτελούσαν οι Βρετανικές και Ολλανδικές κτήσεις της Νοτιοανατολικής Ασίας. Πλούσιες σε φυσικό καουτσούκ, κασσίτερο, αλουμίνιο, και πετρέλαιο, η κατάκτησή της Μαλαϊκής Χερσονήσου και του Ινδονησιακού αρχιπελάγους θα εξασφάλιζε την πολυπόθητη αυτάρκεια σε φυσικούς πόρους για την Ιαπωνία.
Η Ιαπωνική επίθεση εξαπολύθηκε ταυτόχρονα σε πολλαπλούς στόχους. Ενώ τα αεροπλάνα του Kido Butai (στόλου αεροπλανοφόρων) κατέστρεφαν τα θωρηκτά του Αμερικανικού Ναυτικού στο Pearl Harbour, Ιαπωνικά στρατεύματα επιτίθεντο στο Hong Kong, το οποίο θα παραδοθεί τα Χριστούγεννα. Παράλληλα, η κατάκτηση των Φιλιππίνων, Αμερικανικής κτήσης από τον Ισπανο-Αμερικανικό πόλεμο του 1898, ξεκίνησε με την κατάληψη των νήσων Wake και Guam, προκεχωρημένων βάσεων των ΗΠΑ. Αν και οι Φιλιππίνες δεν αποτελούσαν Ιαπωνικό στόχο κατάκτησης αυτές καθεαυτές, η κατάκτησή τους κρίθηκε απαραίτητη, καθώς το αρχιπέλαγος δέσποζε επί των θαλασσίων οδών επικοινωνίας μεταξύ της Ιαπωνίας και των στοχευμένων κατακτήσεών της. Οι μάχες εκεί θα διεξαχθούν με σφοδρότητα μέχρι τις 9 Μαΐου, οπότε και θα παραδοθούν οι τελευταίες Αμερικανο-Φιλιππινέζικες δυνάμεις.
Παράλληλα, η εκστρατεία της Μαλαισίας ξεκινά κι αυτή με τις υπόλοιπες εχθροπραξίες, στις 8 Δεκεμβρίου. Η 25η Ιαπωνική Στρατιά, υπό τις διαταγές του Tomoyuki Yamashita, έχει 100 μέρες διορία για να κατακτήσει την «απόρθητη» Σιγκαπούρη. Οι πρώτες αποβάσεις στοχεύουν, όχι μόνο, τις βρετανικές κτήσεις, αλλά και την Ταϊλάνδη, που μετά από ελάχιστες ώρες μαχών πείθεται να συμμαχήσει και να συνεργαστεί με την Ιαπωνία. Και οι πρώτες μάχες στέφουν με νίκη τα Ιαπωνικά όπλα. Ανώτερα σε πειθαρχία και αποφασιστικότητα, και καλύτερα εκπαιδευμένα για μάχες στη ζούγκλα, τα Ιαπωνικά στρατεύματα ανατρέπουν σε ελάχιστο χρόνο (μόλις 10 μέρες) τις αμυνόμενες Ινδικές μεραρχίες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Καταστροφή χτυπά επίσης και το Βασιλικό Ναυτικό. Το θωρηκτό Prince of Wales και το καταδρομικό μάχης Repulse, τα ισχυρότερα πολεμικά πλοία στη διάθεση των Βρετανών για την άμυνα της Σιγκαπούρης, βυθίζονται. Στις 10 Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας εξόρμησης με στόχο τις Ιαπωνικές αποβάσεις, η ιαπωνική ναυτική αεροπορία τα εντοπίζει, τα χτυπά, και τα καταβυθίζει, σε μία επίδειξη αεροπορικής ισχύος αντάξια του Pearl Harbor.
Στη Μαλαισία, η Ιαπωνική προέλαση συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό. Τα ιαπωνικά ελαφρά άρματα μάχης αποτελούν αποτελεσματικότατα όπλα πολέμου μέσα στη ζούγκλα, διασχίζοντας μονοπάτια και γέφυρες που βαρύτερα τανκς δεν θα μπορούσαν, η ιαπωνική αεροπορία έχει τον πλήρη έλεγχο των αιθέρων, αλλά ο αποφασιστικός παράγοντας είναι το ηθικό. Με θρησκευτικό φανατισμό τα ιαπωνικά στρατεύματα καταφέρνουν σε αντίξοες συνθήκες, και επιτιθέμενα, να υπερνικήσουν έναν εχθρό που τους ξεπερνά αριθμητικά. Σε μια τεράστια ειρωνεία μάλιστα, η ταχύτητα των Ιαπώνων βοηθιέται ακούσια από τους ίδιους τους Βρετανούς. Αποθέματα τροφίμων, καυσίμων, πυρομαχικών, ακόμα και φορτηγών, που οι Βρετανοί αποφεύγουν να καταστρέψουν υποχωρώντας, για να μην προξενήσουν πανικό στα Ινδικά τους στρατεύματα, γίνονται ευπρόσδεκτα από τους προελαύνοντες Ιάπωνες, που με ευγνωμοσύνη τα βαφτίζουν «αποθέματα Τσώρτσιλ», και βασίζουν ολοένα και περισσότερο σε αυτά για τον ανεφοδιασμό τους. Στις 31 Ιανουαρίου, τα τελευταία Βρετανικά στρατεύματα διασχίζουν τον πορθμό της Johor, έτοιμα να υπερασπιστούν το αποκαλούμενο «Φρούριο της Σιγκαπούρης».
Αλλά αυτό το όνομα δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. Λείπουν οι προετοιμασμένες θέσεις άμυνας προς την ξηρά, και τα βαριά πυροβόλα 15 ιντσών της πυροβολαρχίας της Buona Vista κατευθύνονται αποκλειστικά προς τη θάλασσα. Μα ο μύθος του φρουρίου παραμένει, και λόγοι πολιτικής επιβάλλουν να κρατηθεί η Σιγκαπούρη, κυρίως ο φόβος της εγκατάλειψης από μεριάς της Αυστραλιανής κυβέρνησης, με τον Τσώρτσιλ να διατάσσει την υπεράσπιση της Σιγκαπούρης μέχρις εσχάτων. Η τελική Ιαπωνική επίθεση έρχεται τη νύχτα 8-9 Φεβρουαρίου. Για άλλη μια φορά, οι Βρετανοί πιάνονται απροετοίμαστοι, καθώς οι Ιάπωνες διασπούν τις γραμμές τους στο πιο αδύνατο σημείο, εκεί όπου η ζούγκλα είναι πυκνότερη.
Στις 10 Φεβρουαρίου, εν μέσω κατακλυσμιαίας βροχής, οι Ιάπωνες καταλαμβάνουν μετά από μάχη σώμα με σώμα το λόφο Bukit Timah, το ψηλότερο σημείο της Σιγκαπούρης, όπου βρίσκονται και τα μεγαλύτερα αποθέματα προμηθειών που είχαν συγκεντρωθεί για την πολιορκία. Τις επόμενες μέρες, παρά την μεγάλη αριθμητική υπεροχή, η αποτυχία των Βρετανικών αντεπιθέσεων, και το παραπαίον ηθικό, θα αναγκάσουν τον Αντιστράτηγο Percival να συνθηκολογήσει. Απέναντι σε 35.000 Ιάπωνες στρατιώτες, περίπου 80,000 Βρετανικά, Αυστραλιανά, και Ινδικά στρατεύματα οδηγούνται στην αιχμαλωσία, σε μια από τις μεγαλύτερες, αν όχι την μεγαλύτερη, ήττες στην ιστορία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Για τους Ιάπωνες, η θριαμβευτική αυτή νίκη θα οδηγήσει σε περαιτέρω νίκες στη Νοτιοανατολική Ασία. Οι Βρετανοί θα χάσουν τη Βιρμανία, και θα οδηγηθούν στα σύνορα της Ινδίας, ενώ μετά την κατάκτηση της Ινδονησίας η ίδια η Αυστραλία θα βρεθεί υπό την απειλή της εισβολής. Μόνο η νίκη των Αμερικανών στη ναυμαχία της Midway θα τερματίσει την Ιαπωνική επεκτατική πορεία, και θα ξεκινήσει το δρόμο των τελευταίων προς την τελική ήττα.
Η πτώση της Σιγκαπούρης, πέρα από την τεράστια σημασία που έχει στην πορεία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αποτελεί και ένα ορόσημο με σημασία πέραν του πολέμου αυτού καθεαυτού. Αποτελεί τον τάφο του διπλού μύθου περί λευκής ανωτερώτητας, και «κίτρινης» κατωτερότητας, που βρισκόταν στον πυρήνα του αποικιακού κατασκευάσματος της Νοτιοανατολικής Ασίας. Μπορεί η Ιαπωνική Αυτοκρατορία να ηττήθηκε, αλλά στην προσπάθειά της να υποκαταστήσει τις Ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες στην περιοχή τους κατέφερε ένα πλήγμα από το οποίο δεν κατάφεραν να επιβιώσουν. Στην Ινδοκίνα, η μεταπολεμική αντίσταση των Βιετ Μινχ του Χο Τσι Μινχ κατά των Γάλλων, είχε τις ρίζες της στην αντίσταση κατά των Ιαπώνων κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ στην Ινδονησία η διακήρυξη της ανεξαρτησίας έλαβε χώρα μόλις στις 17 Αυγούστου, δύο μέρες μετά την Ιαπωνική παράδοση. Δεν θα ήταν επομένως υπερβολή να πούμε πως η πτώση της Σιγκαπούρης άλλαξε ριζικά το χάρτη της Νοτιοανατολικής Ασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-
Καρτιέ Ρ. (1995), Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, Τόμος Πρώτος, 1939-1942, εκδ. Πάπυρος
- ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 15 Φεβρουαρίου 1942: Πτώση της Σιγκαπούρη, η μεγαλύτερη βρετανική καταστροφή στην ιστορία, military-history.gr, διαθέσιμο εδώ
