Της Άννας Νικολάου,
Κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να αμφισβητήσει το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα με πλούσια ιστορία και ιδιαίτερο πολιτισμικό ενδιαφέρον. Μέσα στις σημερινές πολυκατοικίες, που αποτυπώνουν τη νέα, σύγχρονη πορεία της χώρας, ξεπροβάλλουν ακόμη κτήρια που μαρτυρούν την Ελλάδα μιας άλλης εποχής· παλιά, εγκαταλελειμμένα κτήρια, τα οποία στέκονται ως υπενθύμιση για κάθε άτομο που θα τύχει να περάσει από μπροστά τους. Και μόνο η όψη των κτηρίων αυτών συχνά προκαλεί δέος, θαυμασμό και περιέργεια. Ξυπνά στο άτομο τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να ανακαλύψει, να εξερευνήσει και να κατανοήσει την ιστορία που κρύβουν τα τείχη των κτισμάτων αυτών.
Σανατόριο Πάρνηθας — Ξενία
Το σανατόριο της Πάρνηθας ιδρύθηκε το 1914, σε μια εποχή όπου η φυματίωση θέριζε την Αθήνα, αποτελώντας μια από τις κύριες αιτίες θανάτου. Υπήρξε ένα από τα πρώτα σανατόρια της χώρας, φιλοξενώντας χιλιάδες ασθενείς που έδιναν μάχη για την επιβίωσή τους. Η ανακάλυψη και η ευρεία διάδοση της πενικιλίνης οδήγησε σταδιακά το σανατόριο στην παρακμή και την εγκατάλειψη. Το 1965, η ιδιοκτησία περνά σε νέα χέρια και το κτήριο μετατρέπεται σε ξενοδοχείο της κρατικής αλυσίδας Ξενία, εντασσόμενο στο πρόγραμμα της Ε.Ο.Τ. για την τουριστική ανάπτυξη, καθώς και σε σχολή τουριστικών επαγγελμάτων. Η λειτουργία του ως ξενοδοχειακή μονάδα διήρκεσε έως το 1985, οπότε και το κτήριο εγκαταλείπεται οριστικά. Παρότι έχει κριθεί ακατάλληλο προς επίσκεψη, το σανατόριο παραμένει έως σήμερα σημείο έντονης αστικής εξερεύνησης. Έχει αποκτήσει τη φήμη ενός από τα πιο στοιχειωμένα μέρη της χώρας, προσελκύοντας πλήθος επισκεπτών που θέλγονται από την ατμόσφαιρα μυστηρίου και εγκατάλειψης που το περιβάλλει.
Βίλα Αλλατίνι, Θεσσαλονίκη
Η Βίλα Αλλατίνι κτίστηκε το 1898 ως θερινή κατοικία της επιφανούς εβραϊκής οικογένειας Αλλατίνη, αποτελώντας μία από τις πολλές βίλες που κοσμούσαν την περιοχή της σημερινής λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας — της άλλοτε περίφημης συνοικίας των «Εξοχών». Μετά την επικράτηση του Νεοτουρκικού Κινήματος, το διάστημα 1909—1911, η βίλα μετατράπηκε σε κατοικία του έκπτωτου σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β΄, ο οποίος τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, το κτήριο περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο. Το 1926 λειτούργησε για έναν χρόνο ως Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο. Σήμερα, ένα μικρό τμήμα της βίλας εξακολουθεί να στεγάζει γραφεία της Περιφέρειας, όμως το μεγαλύτερο μέρος του κτηρίου παραμένει σφραγισμένο και εγκαταλελειμμένο. Ως οικοδόμημα, αποτελεί σύμβολο της εβραϊκής αστικής τάξης και της πολιτικής σημασίας της πόλης στον 20ό αιώνα.
Κίτρινη Αποθήκη, Βόλος
Η Κίτρινη Αποθήκη κτίστηκε το 1926, ως καπναποθήκη της εταιρείας American Tobacco. Πρόκειται για ένα πενταώροφο οικοδόμημα, στη συνοικία Μεταμόρφωση του Βόλου, το οποίο, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, απασχολούσε περίπου 1.000 εργαζόμενους. Η σκοτεινή ιστορία της Αποθήκης κορυφώνεται κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος φυλάκισης, βασανιστηρίων και εκτελέσεων. Πλήθος ελλήνων αντιστασιακών άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή, με τα αποχαιρετιστήρια μηνύματά τους χαραγμένα στους τοίχους. Το 1993, το κτήριο χαρακτηρίστηκε επίσημα διατηρητέο, ως τμήμα της βιομηχανικής και πολιτικής ιστορίας της χώρας, αλλά και ως σημείο αναφοράς για την πόλη του Βόλου.
Η χώρα εξακολουθεί να φιλοξενεί πλήθος ιστορικών κτηρίων σε κάθε γωνιά της. Σε κάθε πόλη υπάρχει εκείνο το ένα εγκαταλελειμμένο οικοδόμημα που τη χαρακτηρίζει — αυτό που όλοι γνωρίζουν και για το οποίο κάθε ντόπιος έχει μια ιστορία να διηγηθεί. Η πλούσια ιστορία και η πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας αποτελούν τη βασική της γοητεία, ωθώντας ντόπιους και επισκέπτες σε μια διαρκή, ανεξάντλητη εξερεύνησή της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αδαμάκης, Κώστας (2009). Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου. Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
- Λουπάκη, Π. (31 Δεκεμβρίου 2018). «Άγνωστη Ελλάδα | Σανατόριο Πάρνηθας: Οι Ψυχές που έμειναν στο Πάρκο»
- Συλλογικό (2014). Θεσσαλονίκη: η πόλη και τα μνημεία της. Θεσσαλονίκη: Μαλλιάρης Παιδεία.
