Της Μαρίας Ραβάνη,
Ο Μαντέλα γεννιέται σαν σήμερα, στις 18 Ιουλίου του 1918, στο χωριό Μβέζο της Νότιας Αφρικής. Το πρόσωπο–ορόσημο κατά των διακρίσεων και των φυλετικών διαχωρισμών θα ζήσει μια ζωή γεμάτη θάνατο, καταπίεση και περιορισμούς. Μια ζωή που ο ίδιος θα μετατρέψει —τόσο για τον εαυτό του όσο και για όλους όσοι του μοιάζουν— σε ζωή γεμάτη όνειρα, ελπίδες και ελευθερία. Πρόκειται για τον άνδρα που, από μια γωνιά της Αφρικής, μέσα από το κελί του, έκανε τον κόσμο να αντιληφθεί τις απάνθρωπες συνθήκες του απαρτχάιντ και να ανοίξει η συζήτηση για τα δικαιώματα των μαύρων και όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής, φύλου κ.λπ.
Ο Ρολιλάχλα Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος θα γίνει γνωστός στη χώρα του και με το όνομα Μαντίμπα (δηλαδή το όνομα της φυλής στην οποία ανήκε), από μικρή ηλικία θα δείξει ότι διαφέρει από τους υπόλοιπους. Ήταν ήπιος χαρακτήρας και φοίτησε σε κολέγιο Μεθοδιστών ιεραποστόλων, όπου για πρώτη φορά θα έρθει σε επαφή με άτομα από άλλες φυλές, διευρύνοντας σιγά σιγά τους πολιτισμικούς του ορίζοντες. Πριν ακόμη ενηλικιωθεί, θα έρθει σε σύγκρουση με τις επιθυμίες των συγγενών του και θα «αποδράσει» από τα οικογενειακά στεγανά, στην προσπάθειά του να ξεφύγει από ένα προξενιό. Θα μεταβεί στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου θα ξεκινήσει να φοιτά στη Νομική.
Από τα φοιτητικά του χρόνια θα αναπτύξει έντονη πολιτική δράση και θα ενταχθεί, το 1944, στην οργάνωση «Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο» (ANC), η οποία διεκδικούσε την εκχώρηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε όλες τις ομάδες αυτοχθόνων της Νότιας Αφρικής. Ο ίδιος, αργότερα, θα ιδρύσει και τη Νεολαία του ANC, στην οποία θα αναδειχθεί αρχηγός. Μέσω της οργάνωσης και με τη βοήθεια του μέντορά του, Γουόλτερ Σιζούλου, θα αντιληφθεί τη σημασία της συνεργασίας με άτομα όλων των φυλών για τη διαμόρφωση μιας δίκαιης κοινωνίας για όλους.
Θα ακολουθήσει η δημιουργία του δικού του δικηγορικού γραφείου, μαζί με άλλους συναδέλφους του (όπου εργάζονται αποκλειστικά μαύροι νομικοί), η κλιμάκωση του αγώνα και οι πρώτες διώξεις εναντίον του. Οι συγκρούσεις μεταξύ του καθεστώτος του απαρτχάιντ και του ANC θα είναι πλέον βίαιες και, φυσικά, ένοπλες, με πολλούς από τους συντρόφους του να πέφτουν θύματα της αγριότητας του καταπιεστικού καθεστώτος της χώρας τους. Θα του απαγγελθούν κάποιες πρώτες κατηγορίες το 1956 για εσχάτη προδοσία, ωστόσο δεν θα φυλακιστεί τότε. Το 1960 το ANC κηρύσσεται παράνομο και έτσι ο Μαντέλα ακολουθεί και επισήμως τον δρόμο της «παρανομίας», συνεχίζοντας τον ένοπλο αγώνα. Το 1964 συλλαμβάνεται εκ νέου και καταδικάζεται σε ισόβια.
Η φυλάκισή του ήταν, προφανώς, καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία του. Όχι όμως με τον τρόπο που πολλοί θα περίμεναν. Παρόλο που μεγάλο μέρος της ζωής του το πέρασε τελικά στη φυλακή (συνολικά 27 χρόνια), ποτέ δεν μιλούσε με πικρία ή θυμό για τους ανθρώπους που τον φυλάκισαν. Μέσα από αυτήν την περιπέτεια, κατόρθωσε να υψώσει το ανάστημά του και, μετά τις πιέσεις της παγκόσμιας κοινότητας, να απελευθερωθεί. Με την απελευθέρωσή του, οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα του είναι ραγδαίες. Το ANC είναι πλέον νόμιμο, το απαρτχάιντ ουσιαστικά καταρρέει και μπορούν όλοι να θέσουν υποψηφιότητα για πολιτικό αξίωμα, ανεξαρτήτως φυλής. Ο Μαντέλα αναδεικνύεται ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας του και η πολιτική του πορεία θα συνεχιστεί με πυξίδα τις ίδιες αξίες της ισότητας και της δικαιοσύνης. Το 1993 λαμβάνει το Νόμπελ Ειρήνης, μαζί με τον τότε πρόεδρο της Νότιας Αφρικής, Φρεντερίκ Ντε Κλερκ.
Η ανάδειξή του σε σύμβολο κατά των φυλετικών διακρίσεων μπορεί να θεωρηθεί το λιγότερο αναμενόμενη. Η συμβολή του στην οργάνωση του ένοπλου αντάρτικου του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, οι μετέπειτα τοποθετήσεις του σε ζητήματα καταπίεσης και αδικίας, όλη η στάση που υιοθέτησε από νωρίς περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων τον καθιέρωσαν στην παγκόσμια μνήμη ως έναν ηγέτη που παρέμεινε πιστός, ακόμη και μετά την ανάληψη της εξουσίας, σε αυτό που πάντα πίστευε: τους ανθρώπους.
Τέτοιες εμβληματικές προσωπικότητες είναι σημαντικό να μνημονεύονται τακτικά, όχι μόνο σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. Το έργο του Νέλσον Μαντέλα θα συνεχίσει να επηρεάζει τον κόσμο, όσα χρόνια κι αν περάσουν από τον θάνατό του. Σε μια εποχή, λοιπόν, όπου ο ρατσισμός έχει εξελιχθεί και έχει πλήρως ενσωματωθεί στο καπιταλιστικό σύστημα, σε μια εποχή όπου άνθρωποι συνεχίζουν να χάνουν τη ζωή τους απλώς λόγω του χρώματος του δέρματός τους, σε μια εποχή που, για ακόμη μία φορά, συντελείται μία γενοκτονία στην άλλη άκρη του κόσμου και όλη η Δύση κλείνει τα αυτιά στις κραυγές αγωνίας των Παλαιστινίων. Σε μια τέτοια εποχή, πρέπει να μιλάμε για τον Μαντέλα και το έργο του. Όπως πρέπει να μιλάμε και για όλους όσους αφιέρωσαν τη ζωή τους στο δίκαιο και την ελευθερία των άλλων, ανεξαρτήτως προσωπικού κόστους και πόνου…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νέλσον Μαντέλα: Ο εμβληματικός αγωνιστής κατά των φυλετικών διακρίσεων, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νέλσον Μαντέλα: H ζωή του παγκόσμιου αντιρατσιστικού συμβόλου, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
