Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Δεν είναι όλες οι νίκες φωτεινές. Μερικές φορές, μετά από μια μικρή επιτυχία, αντί για χαρά, έρχεται μια ανεξήγητη μελαγχολία. Κι ενώ όλα μοιάζουν να έχουν πάει «όπως πρέπει», κάτι μέσα μας βαραίνει, σαν να λείπει το νόημα ή η προσδοκία που μας κρατούσε ζωντανούς.
Η λεγόμενη «μετά-επιτευγματική κατάθλιψη» (post-achievement depression) είναι μια συναισθηματική πτώση που ακολουθεί την επίτευξη ενός στόχου. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, πρόκειται για μια αντίδραση στην απώλεια κατεύθυνσης, καθώς ο στόχος που μας ενέπνεε πλέον δεν υπάρχει. Το άτομο μπορεί να βιώσει θλίψη, άγχος ή και υπαρξιακό κενό, παρά το γεγονός ότι πέτυχε κάτι σημαντικό. Αυτό συμβαίνει επειδή η ψυχική ενέργεια και τα κίνητρα που διοχετεύονταν στην προσπάθεια, ξαφνικά παύουν. Η νίκη, αντί για λύτρωση, αφήνει αίσθηση ματαίωσης. Είναι μια φυσική, συχνά παραγνωρισμένη ψυχολογική φάση, που απαιτεί ενσυνείδητη διαχείριση και επαναπροσανατολισμό.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, ένας βασικός λόγος για τη μετα-επιτευγματική μελαγχολία είναι η υπερβολική συναισθηματική επένδυση στον στόχο. Καθώς το άτομο ταυτίζει την αξία του με το αποτέλεσμα, η ολοκλήρωση προκαλεί συναισθηματική αποσύνδεση και απώλεια σκοπού. Επιπλέον, ο εγκέφαλος λειτουργεί με μηχανισμούς προσδοκίας, και η ανταμοιβή σπάνια ανταποκρίνεται πλήρως στη φαντασία μας. Αυτό οδηγεί σε μια εσωτερική ασυμφωνία: η πραγματικότητα της επιτυχίας δεν είναι τόσο «λαμπερή» όσο περιμέναμε. Έτσι, ακόμη και μικρές νίκες, όταν φτάνουν, μπορεί να φέρουν μαζί τους μια αίσθηση αδειάσματος ή ματαίωσης.
Η ψυχολογία προτείνει να βλέπουμε αυτή τη φάση ως μέρος του κύκλου αλλαγής και όχι ως αποτυχία. Οι ειδικοί προτείνουν να εστιάζουμε στην επόμενη πρόκληση και να αναστοχαζόμαστε το «γιατί» των στόχων μας. Η επίγνωση ότι η μελαγχολία είναι φυσιολογική και παροδική μειώνει το άγχος που τη συνοδεύει. Επιπλέον, η ενίσχυση της καθημερινής ζωής με μικρά, ουσιαστικά νοήματα και νέες δραστηριότητες βοηθά το άτομο να ξαναβρεί εσωτερική ισορροπία. Η επιτυχία δεν είναι το τέλος· είναι μια μετάβαση. Η αποδοχή της εσωτερικής μεταβολής είναι το πρώτο βήμα προς νέα προσωπική εξέλιξη.
Η θλίψη που συχνά ακολουθεί μια μικρή νίκη δεν είναι αντίφαση, ούτε αδυναμία, είναι ανθρώπινη. Η ψυχολογία μας δείχνει πως ο δρόμος προς έναν στόχο είναι γεμάτος νόημα, αλλά η άφιξη δεν εγγυάται πάντα εσωτερική πληρότητα. Αντί να αναζητούμε διαρκώς τη «μεγάλη στιγμή», ίσως αξίζει να στραφούμε προς τη διαδρομή, την πρόθεση και τη συνεχή ανανέωση του σκοπού. Η αναγνώριση και αποδοχή αυτών των συναισθημάτων μάς επιτρέπει να ζούμε με περισσότερη επίγνωση, σύνδεση και αυθεντικότητα, όχι μόνο ως επιτυχημένοι, αλλά ως ουσιαστικά παρόντες άνθρωποι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Post-Achievement Depression: Overcoming the Slump, psychologytoday.com, διαθέσιμο εδώ
- Post- Achievement Depression, psychologs.com, διαθέσιμο εδώ
- Why Do Some People Get Depressed After Major Accomplishments and Major Milestones?, docspeaks.com, διαθέσιμο εδώ
