34.7 C
Athens
Τετάρτη, 16 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΔιεθνήΕκεχειρία στη Γάζα: Διπλωματική αναγκαιότητα ή μάταιο σχέδιο;

Εκεχειρία στη Γάζα: Διπλωματική αναγκαιότητα ή μάταιο σχέδιο;


Της Άννας Σιμιτζή, 

Η αιματηρή σύγκρουση που μαίνεται εδώ και 21 μήνες στη Λωρίδα της Γάζας έχει προκαλέσει τεράστιο ανθρώπινο και υλικό κόστος. Από τον Οκτώβριο του 2023, περισσότεροι από 55.000 Παλαιστίνιοι—ανάμεσά τους χιλιάδες παιδιά και ηλικιωμένοι—έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ άλλοι 127.000 έχουν τραυματιστεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας στη Γάζα. Από την πλευρά του Ισραήλ, η επίθεση της Χαμάς στην αρχή του πολέμου στοίχισε τη ζωή σε 1.139 ανθρώπους, πολίτες και στρατιώτες, ενώ περίπου 250 άτομα κρατούνται ακόμα ως όμηροι.

Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, στη Γάζα περισσότερα από 50.000 παιδιά είναι νεκρά ή τραυματισμένα από την έναρξη του πολέμου. Από το Μάρτιο του 2025, πάνω από 1.300 παιδιά σκοτώθηκαν και σχεδόν 3.800 τραυματίστηκαν. Οι υποδομές έχουν καταστραφεί, ενώ ο αποκλεισμός προκαλεί σοβαρές ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό και φάρμακα. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν από λιμό.

Οι αεροπορικές επιδρομές συνεχίζονται αδιάκοπα. Όπως μετέδωσε το Al Jazeera στις 6 Ιουλίου, τουλάχιστον 12 άμαχοι σκοτώθηκαν εντός κατοικίας στη Γάζα Σίτι, την ώρα που διεξάγονταν συνομιλίες για εκεχειρία. Οι επιδρομές πλήττουν πλέον ακόμα και περιοχές γύρω από καταυλισμούς και σημεία που έχουν χαρακτηριστεί από την Ισραηλινή κυβέρνηση ως ασφαλείς ζώνες.

Πηγή Εικόνας και Δικαιώματα Χρήσης: Anadolu via Getty Images

Διαπραγματεύσεις για εκεχειρία

Από τις αρχές Ιουλίου 2025 Κατάρ, ΗΠΑ και άλλες χώρες διεξάγουν έμμεσες συνομιλίες στη Ντόχα, προσπαθώντας να συμφωνήσουν 60ήμερη κατάπαυση πυρός. Στο επίκεντρο βρίσκονται ανταλλαγές ομήρων και παραχωρήσεις εδαφικές και στρατιωτικές. Η Χαμάς διατυπώνει κύρια αιτήματα: πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα (σε όλη την έκταση του εδάφους) και διεθνείς εγγυήσεις ότι μετά τη λήξη της εκεχειρίας, η επίθεση δε θα επαναληφθεί.

Ειδικότερα, έχει ζητηθεί η κατάργηση του αμφιλεγόμενου «Οργανισμού Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Γάζας» (GHF), που είχε δημιουργηθεί με αμερικανο-ισραηλινή χρηματοδότηση, καθώς και ελεύθερη εισδοχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Αντίθετα, το Ισραήλ έχει θέσει ως προϋπόθεση την πλήρη αποστρατικοποίηση της Λωρίδας της Γάζας—δηλαδή την παράδοση ή καταστροφή όλων των οπλικών συστημάτων της Χαμάς—και επιμένει σε διατήρηση περιορισμένης στρατιωτικής παρουσίας. Συγκεκριμένα, αξιωματούχοι του Ισραήλ ζητούν να διατηρηθούν δυνάμεις στο νότιο τμήμα της Γάζας, στον λεγόμενο «διάδρομο Morag», όπου κατέχουν σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα. Η παραμονή στο Morag χρησιμοποιείται για να πιέσει τον παλαιστινιακό πληθυσμό να μετακινηθεί ανατολικά (σε «ανθρωπιστική πόλη» κοντά στα αιγυπτιακά σύνορα)—κίνηση που χαρακτηρίζεται «προάγγελος μαζικής εκτοπίσεως».

Στο δεδομένο γύρο διαπραγματεύσεων έχει παρουσιαστεί αμερικανικό σχέδιο το οποίο προβλέπει ότι η Χαμάς θα απελευθερώσει σταδιακά 10 ζωντανούς Ισραηλινούς ομήρους και τις σορούς 18 νεκρών, ενώ αντίστοιχα το Ισραήλ θα αφήσει ελεύθερους συγκρατούμενους Παλαιστίνιους. Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας θα χορηγείται ανθρωπιστική βοήθεια μέσω ΟΗΕ και Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, ενώ σταδιακά θα αποσυρθούν τμήματα των ισραηλινών στρατευμάτων. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου δήλωσε ότι συμφώνησε αρχικά στο αμερικανικό σχέδιο των 60 ημερών, αλλά χαρακτήρισε «μη αποδεκτές» τις προσθήκες της Χαμάς. Παράλληλα επανέλαβε ότι ο πόλεμος δε θα τερματιστεί πριν απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι και «εξουδετερωθεί» η Χαμάς.

Εν ολίγοις, το κομβικό σημείο των διαπραγματεύσεων αφορά στην αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας. Το Τελ Αβίβ επιδιώκει να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία στο λεγόμενο «διάδρομο Μοράγκ» στο νότο, κάτι που οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν ως de facto κατοχή.

Πηγή εικόνας και Δικαιώματα χρήσης: Ocha / BBC

Πιθανά σενάρια εξέλιξης

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η εξέλιξη εξαρτάται από δύο βασικά σημεία: την τήρηση ή την καταπάτηση της συμφωνημένης 60ήμερης εκεχειρίας και την οριστική επίλυση των πολιτικών στόχων. Μεταξύ των εφικτών σεναρίων είναι:

  • Εκεχειρία 60 ήμερών: Εάν η συμφωνία της εκεχειρίας τηρηθεί, θα επέλθει προσωρινή παύση των μαχών και σημαντική βελτίωση των συνθηκών της ανθρωπιστικής κρίσης. Κατά την περίοδο αυτή θα απελευθερωθούν σταδιακά όμηροι—ίσως περισσότεροι από τους 10 που έχουν συμφωνηθεί—και θα υπεισέρχονται μεγάλες ποσότητες τροφίμων και φαρμάκων. Μετά το πέρας των 60 ημερών θα μπορούσε να ανοίξει διάλογος για μόνιμο τέλος των εχθροπραξιών, με διεθνείς εγγυήσεις (π.χ. μηχανισμοί επιτήρησης). Ο Νετανιάχου ο ίδιος έχει δηλώσει ότι στην αρχή της εκεχειρίας θα ξεκινήσει διαπραγμάτευση για «μόνιμο τέλος του πολέμου». Από την άλλη, υποβόσκει ο φόβος της εύθραυστης ειρήνης που θα κρατήσει μόνο όσο τηρούνται οι όροι.
  • Συμβιβαστική λύση: Ενδεχομένως να επιτευχθεί εκεχειρία μεσαίας διάρκειας (π.χ. επτά εβδομάδων) και διευθετήσεις προβλέποντας παρουσία στο Morag. Σε αυτό το σενάριο το Ισραήλ διατηρεί ορισμένους στρατιωτικούς διαδρόμους για λόγους ασφαλείας, ενώ η Χαμάς περιορίζεται χωρίς να αποσυντεθεί πλήρως.
  • Αναζωπύρωση συγκρούσεων: Αν η διαπραγμάτευση διακοπεί ή καθυστερήσει υπερβολικά, ο πόλεμος ενδέχεται να συνεχιστεί. Ο Νετανιάχου έχει ξεκαθαρίσει ότι αν στο διάστημα 60 ημερών δεν επιτευχθούν οι στόχοι της αποστρατικοποίησης, το Ισραήλ «θα το πετύχει με τη δύναμη του στρατού». Δηλαδή, θα εξακολουθήσει τις επιχειρήσεις εναντίον της Χαμάς μέχρι «εκδίωξής» της. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε ολική εισβολή (π.χ. κατά του Ραφάχ) θα παραμείνει υπαρκτός, με νέους βομβαρδισμούς και πολυάριθμα θύματα και από τις δύο πλευρές.

Ρόλος Διεθνών Οργανισμών

Οι διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ, η UNICEF και η UNRWA, έχουν καλέσει επανειλημμένα σε άμεση κατάπαυση του πυρός και προστασία των αμάχων, καταγγέλλοντας σοβαρές παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου. Η UNICEF ζητά συλλογική δράση για τον τερματισμό της γενοκτονίας, ενώ ο ΟΗΕ πιέζει για κατάπαυση πυρός και απελευθέρωση ομήρων. Ανθρωπιστικές οργανώσεις, όπως ο Ερυθρός Σταυρός και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, προσπαθούν να παρέχουν βοήθεια, παρά τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Παράλληλα, η Αίγυπτος και άλλες περιφερειακές δυνάμεις διαδραματίζουν ρόλο διαμεσολαβητή, ενώ η ΕΕ και το Κίνημα Αδεσμεύτων ζητούν σεβασμό του διεθνούς δικαίου και περιορισμό του εμπορίου όπλων.

Πηγή Εικόνας και Δικαιώματα Χρήσης: Reuters

 Μπορεί η διεθνής κοινότητα να απομονώσει το Ισραήλ;

Θεωρητικά ναι. Πρακτικά, η απάντηση εξαρτάται από τη βούληση των μεγάλων δυνάμεων που δρουν με βάση το εθνικό συμφέρον.

Διπλωματική απομόνωση θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω συντονισμένης αναγνώρισης του κράτους της Παλαιστίνης, διακοπής διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ. Ωστόσο, η ΕΕ παραμένει διχασμένη και οι ΗΠΑ δε δείχνουν πρόθεση για τέτοιο βήμα.

Η διεθνής κοινότητα έχει αρχίσει να εξετάζει μέτρα πίεσης κατά του Ισραήλ, ώστε να δοθεί τέλος στη γενοκτονία. Ορισμένες χώρες και οργανώσεις υπέβαλαν προτάσεις για εμπάργκο όπλων, οικονομικές κυρώσεις ή περιορισμό διπλωματικών σχέσεων. Μη κυβερνητικές οργανώσεις ήδη έχουν ταχθεί υπέρ της διακοπής χρηματοδότησης στρατιωτικών προγραμμάτων στο Ισραήλ: π.χ. 130 φιλανθρωπικές οργανώσεις απαίτησαν την κατάργηση του αμερικανο-ισραηλινού σχήματος ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, χαρακτηρίζοντάς το «συνεργό σε εγκλήματα πολέμου». Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι εκκλήσεις για παραπομπή σε διεθνή δικαιοδοσία (Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, Διεθνή Δικαστήρια), καθώς και για ανεπίσημη απομόνωση του Ισραήλ σε διεθνείς οργανισμούς. Η πολιτική πίεση ενισχύεται και από την κοινή γνώμη παγκοσμίως: μαζικές διαδηλώσεις, εκκλήσεις για μποϊκοτάζ (BDS) και ακτιβισμός στο εσωτερικό των εταίρων του Ισραήλ (ΗΠΑ, Ευρώπη) αποσκοπούν στο να επιτύχουν πολιτικό κόστος για τη διατήρηση της πολεμικής γραμμής.

Η διεθνής κοινότητα πρέπει «να δράσει αποφασιστικά» προκειμένου να προστατεύσει τους αμάχους και να τερματίσει τη γενοκτονία. Σε αυτό το πλαίσιο, η μακροπρόθεσμη λύση—εάν υπάρξει—θα επηρεαστεί καθοριστικά από ένα κύμα ισχυρών και συλλογικών διπλωματικών αντιδράσεων υπέρ της ειρήνης και της τήρησης των συμφωνιών από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη.

Η Γάζα δε μπορεί πια να θεωρείται μια «παράπλευρη απώλεια» σε μια σύγκρουση που διαρκώς αιματοκυλά τον άμαχο πληθυσμό της. Δεν αρκεί πλέον η διεθνής κοινότητα να περιορίζεται σε δηλώσεις «ανησυχίας» και σε ουδέτερες ανακοινώσεις. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ανθρωπιστική καταστροφή που θα καταγραφεί στην ιστορία ως σημείο αδράνειας, ηθικής κατάρρευσης και κρίσης του διεθνούς δικαίου.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
  •  Ιsrael strikes Gaza as truce hopes flicker, BBC News, διαθέσιμο εδώ
  • Children die daily’ in Gaza as aid fails to reach north, BBC News, διαθέσιμο εδώ
  • Unimaginable horrors: More than 50,000 children reportedly killed or injured in Gaza Strip, UNICEF, διαθέσιμο εδώ
  • Gaza ceasefire talks held up by Israel withdrawal plans: Palestinian sources, France 24, διαθέσιμο εδώ
  • What’s in Trump’s ceasefire proposal – and can it end Israel’s war on Gaza?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
  • Permanent end to war’: Netanyahu says Israel open to negotiations on Gaza ceasefire, demands Hamas lay down weapons, Times of India, διαθέσιμο εδώ
  • Israel-Hamas Gaza war ceasefire talks continue amid diplomatic pressure, Associated Press, διαθέσιμο εδώ

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Άννα Σιμιτζή
Άννα Σιμιτζή
Είναι απόφοιτη του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Γεννημένη στην Αθήνα, έχει εμπειρία σε θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής, διπλωματίας και κλιματικής δράσης. Πραγματοποίησε πρακτική στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ε.Ε., συμμετέχοντας σε υψηλού επιπέδου συνεδριάσεις. Μιλά αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, με δεξιότητες στην πολιτική ανάλυση, τη διοργάνωση εκδηλώσεων και τη διαπολιτισμική επικοινωνία.