Της Στέλλας Πετρακάκη,
Την Πέμπτη, 10 Ιουλίου 2025, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, κατόρθωσε να υπερπηδήσει μία από τις πιο σοβαρές πολιτικές προκλήσεις της θητείας της: την πρόταση μομφής που κατατέθηκε εναντίον της από MEP’s της ακροδεξιάς και που αφορούσε όχι μόνο την ίδια, αλλά ολόκληρο το Κολέγιο των Επιτρόπων.
Η κίνηση μομφής ξεκίνησε από τον Ρουμάνο ευρωβουλευτή Gheorghe Piperea και υπογράφηκε από περίπου 77 MEP’s κυρίως από ακροδεξιές ομάδες (ECR, RN, AfD). Η ψηφοφορία κατέληξε με 175 ψήφους υπέρ της πρότασης μομφής, 360 κατά και 18 λευκές ή αποχές. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός ήταν κάτω από την κρίσιμη πλειοψηφία των δύο τρίτων των ψηφισάντων, γεγονός που σημαίνει ότι η πρόεδρος και η Επιτροπή της «επιβίωσαν» της διαδικασίας.
Παρά τον θρίαμβο, η συμμετοχή των MEP’s ήταν μειωμένη: μόλις 553 από τους 720 βουλευτές συμμετείχαν στην ψηφοφορία — λιγότερο και από την έγκριση της Επιτροπής τον Νοέμβριο 2024, όπου συμμετείχαν 370 υποστηρικτές. Η απουσία 166 βουλευτών προκάλεσε ανησυχίες ότι πολλά κόμματα επιχείρησαν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους, χωρίς να υποστηρίξουν το ακροδεξιό κίνημα.
Ο πυρήνας της κριτικής προς τη von der Leyen και την Επιτροπή αφορά αρχικά ζητήματα διαφάνειας, ειδικότερα καταγγελίες για αδιαφανείς συνομιλίες της προέδρου με τον CEO της Pfizer κατά τη διάρκεια της πανδημίας (γνωστό πλέον ως “Pfizergate”), για επικινδυνότητες διαφθοράς και συγκρούσεων συμφερόντων, ύστερα κατηγορίες για διαχείριση κονδυλίων, όπως κακοδιαχείριση των κονδυλίων ανάκαμψης μετά την COVID, καθώς και υπόνοιες παρέμβασης σε εθνικές εκλογές (Γερμανίας, Ρουμανίας) και, τέλος, το πολιτικό κλίμα, όπου ορισμένοι MEP’s από το S&D, τους Πράσινους και τους Renew εξέφρασαν δυσαρέσκεια για «στροφή» της Επιτροπής προς τα δεξιά, σε θέματα όπως το περιβάλλον, τη μετανάστευση, και την κεντρική διακυβέρνηση.
Η Ε.Λ.Κ. (EPP), δηλαδή το κόμμα της von der Leyen, ψήφισε μαζικά υπέρ, παρά τις εσωτερικές επιφυλάξεις και καταγγελίες για συμμαχίες με την ακροδεξιά. Οι S&D (Σοσιαλιστές & Δημοκράτες) απείλησαν να αποσυρθούν, αλλά εν τέλει ψήφισαν κατά, έχοντας εξασφαλίσει δέσμευση για διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στο επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό. Οι Renew Europe επέστρεψαν στο «όχι», κάνοντας λόγο για «παιχνίδι της ακροδεξιάς εις βάρος της σταθερότητας της Ευρώπης». Οι Πράσινοι υποστήριξαν συνολικά την von der Leyen, χωρίς όμως να συμμετάσχουν ομοιόμορφα, καθώς υπήρχαν πολλές απουσίες και συμβολικές διαμαρτυρίες για περιβαλλοντική πολιτική και μετανάστευση .
Παρά την απουσία της ίδιας από την αίθουσα (καθώς βρισκόταν σε διάσκεψη για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας στη Ρώμη), η von der Leyen αντέδρασε μέσω ψηφιακών καναλιών: μίλησε για «παλαιό σκηνικό ακροδεξιάς προπαγάνδας» και επισήμανε ότι τέτοιες κινήσεις επιχειρούν να διχάσουν την ΕΕ. Με ανάρτηση στο X (πρώην Twitter) τόνισε: «Σε συνθήκες παγκόσμιας αβεβαιότητας, η ΕΕ χρειάζεται δύναμη, όραμα και ικανότητα δράσης. Ευχαριστώ, και να ζήσει η Ευρώπη»
Η von der Leyen θεωρεί πως κέρδισε ένα στρατηγικό χρόνο. Ωστόσο διαφορετικές προϋποθέσεις τίθενται πλέον για την υποστήριξή της. Οι S&D απαιτούν εγγυήσεις για «κοινωνική ανάπτυξη» και «πράσινη μετάβαση», αλλιώς θα μπλοκάρουν τον προϋπολογισμό 2028–2034 . Οι Πράσινοι πιέζουν για επιστροφή στο Green Deal και όχι σε «νομοθετικό ξεσκαρτάρισμα» νομοθεσιών . Οι ακροδεξιές ομάδες, από την πλευρά τους, καταθέτουν νέες προτάσεις μομφής —ο Piperea έχει ήδη χαρακτηρίσει αυτή ως «την πρώτη κίνηση που ανοίγει το κουτί της Πανδώρας»
Η παρούσα διαδικασία χαρακτηρίζεται ως η πρώτη σοβαρή κοινοβουλευτική πρόκληση εναντίον προέδρου Επιτροπής από τον Jean‑Claude Juncker το 2014, με έργα να απαιτούνται για τη χειραφέτηση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης στην ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι τέτοια ψηφοφορία δεν είχε προκαλέσει ιστορική αλλαγή, το γεωπολιτικό περιβάλλον της Ένωσης (διαπραγματεύσεις με ΗΠΑ για το εμπόριο, πόλεμο στην Ουκρανία, πίεση ακροδεξιάς) καθιστά την παρούσα θητεία της von der Leyen κρίσιμη. Η von der Leyen και η Επιτροπή της επιβιώνουν της πρότασης μομφής, αφήνοντας όμως πίσω τους έντονες διαφωνίες εντός του προοδευτικού μπλοκ. Η απόδοση των «κατ’ αντιπαράθεση» ψηφοφοριών στον προϋπολογισμό και στο Green Deal θα καθορίσει αν αυτή η πολιτική πρόβα θα οδηγήσει σε αναζωογόνηση των συμμαχιών της ή σε νέα κρίση εμπιστοσύνης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Von der Leyen’s EU Commission survives Parliament confidence vote, Euronews, διαθέσιμο εδώ
