Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο χώρος της Ανατομίας αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας κλάδο της Ιατρικής επιστήμης και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ανθρώπινο σώμα. Όπως σε κάθε Ιατρική Σχολή ανά τον κόσμο, έτσι και στο ανάλογο τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης λειτουργεί ο ανάλογος χώρος Ανατομίας για να βοηθάει τους φοιτητές στο έργο της. Η ιστορία του, όμως, γύρω από την ίδρυσή του και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του αποτελεί μια ιδιαίτερη υπόθεση που τοποθετείται μέσα στην πρώτη πενταετία του 1940.
Με την άκρως ενδιαφέρουσα αυτή ιστορική πτυχή ασχολείται στο βιβλίο του ο Νίκος Αναστασόπουλος που φέρει τον τίτλο Το πρώτο ανατομείο στην κατοχική Θεσσαλονίκη: Θραύσματα εβραϊκής μνήμης που κυκλοφόρησε φέτος τον Απρίλιο από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Ο γεννημένος στην Καστοριά συγγραφέας είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, λαμβάνοντας την ειδικότητα του ορθοπαιδικού χειρουργού, ενώ είναι και καθηγητής Ανατομίας και Χειρουργικής Ανατομίας στο τμήμα της Ιατρικής του ίδιου πανεπιστημίου.
Το πόνημα αυτό (που αποτελεί και την πρώτη συγγραφική προσπάθεια του καθηγητή Αναστασόπουλου) καταφέρνει να αναδείξει την ιδιαίτερη ιστορία του Ανατομείου που λειτούργησε στη Θεσσαλονίκη μαζί με την Ιατρική Σχολή κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής που γνώρισε η πόλη. Η αρχή του τοποθετείται το φθινόπωρο του 1943 έπειτα από απόφαση της κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου και επί Υπουργού Παιδείας του Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου. Ο τόπος στέγασής του υπήρξε το εβραϊκό σχολείο που βρισκόταν στην πόλη και κατασχέθηκε από τις αρχές, ενώ σαν να μην έφτανε αυτό ως ανατομικές τράπεζες χρησιμοποιήθηκαν μαρμάρινες επιτάφιες πλάκες από το εβραϊκό νεκροταφείο που υπήρχε στη πόλη και μάλιστα, είχε καταστραφεί μερικώς από τις κατοχικές γερμανικές αρχές, αλλά και με τη βοήθεια ορισμένων πολιτών. Έτσι, λοιπόν, συναντάμε και το κλίμα της εποχής, καθώς και σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως η μεταφορά χιλιάδων Εβραίων της Θεσσαλονίκης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Άουσβιτς — Μπίρκεναου.
Παράλληλα, η έρευνα του συγγραφέα στρέφεται και στη Νίνα Ρεβάχ που ήταν η πρώτη και μοναδική για την εποχή Εβραία φοιτήτρια που κατάφερε να φοιτήσει στην Ιατρική Σχολή και στον αντίστοιχο Ανατομείο που έφερε αυτή τη βαριά ιστορία. Ωστόσο, το μέλλον της ίδιας και της οικογένειάς της ακολούθησε την πορεία των υπόλοιπων συμπολιτών τους και έτσι στάλθηκαν στο στρατόπεδο του Μπέργκεν — Μπέλσεν. Από την εξιστόρηση του Ανατομείου φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει και η πορεία και δράση του πρώτου καθηγητή που ανέλαβε το τμήμα του Ανατομείου, του Νικολάου Μιχαλακέα και καλύπτεται η περίοδος 1943—1949. Με αυτόν τον τρόπο καλύπτεται ένα κενό στη βιβλιογραφία, καθώς το μόνο βιβλίο που υπήρχε ήταν αυτό του καθηγητή Γεωργίου Παρασκευά, που γράφτηκε το 2006 και αφορούσε τόσο το Ανατομείο όσο και τον δεύτερο καθηγητή Ανατομίας Αλέξανδρο Σάββα, δηλαδή την περίοδο 1949—1968.
Αξίζει να σημειωθεί πως όλο το έργο διατρέχουν σπάνιο φωτογραφικό αλλά και αρχειακό υλικό, εμπλουτίζοντάς το με αυτόν τον τρόπο κάνοντας το προσιτό προς όλο το αναγνωστικό κοινό.
