Της Μαρίας Μανουσίδου,
Καθώς η 9η Ιουλίου πέρασε, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μία από τις πλέον κρίσιμες καμπές των διατλαντικών εμπορικών σχέσεων των τελευταίων δεκαετιών. Η καταληκτική αυτή ημερομηνία σηματοδοτεί τη λήξη της τρίμηνης περιόδου αναστολής που είχε παραχωρήσει η κυβέρνηση Τραμπ, κατόπιν της ανακοίνωσης εκτεταμένων προστατευτικών μέτρων, γνωστών ως «δασμοί απελευθέρωσης». Πρόκειται για μια πρωτοφανή εμπορική στρατηγική που προβλέπει την επιβολή γενικευμένων δασμών 10% σε όλες τις εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες, με δυνατότητα κλιμάκωσης έως και 50% σε περιπτώσεις κρατών που δεν έχουν προχωρήσει σε διμερείς εμπορικές συμφωνίες με την Ουάσινγκτον. Μέχρι στιγμής, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρυξελλών και Λευκού Οίκου δεν έχουν οδηγήσει σε ουσιαστική συμφωνία, ενώ η ενδεχόμενη αποτυχία εξεύρεσης κοινού εδάφους ενδέχεται να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο εμπορικής σύγκρουσης με ευρείες οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες.
Στις 2 Απριλίου 2025, η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή ενός ενιαίου δασμού 10% σε όλες τις εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες, με δυνατότητα αύξησης έως και 50% για χώρες που, κατά την Ουάσινγκτον, εφαρμόζουν «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές». Τα μέτρα αυτά, υπό τον τίτλο «Ημέρα Απελευθέρωσης», τέθηκαν σε προσωρινή αναστολή 90 ημερών, δίνοντας χρόνο για διαπραγματεύσεις. Ο στόχος των ΗΠΑ είναι η σύναψη ξεχωριστών, διμερών εμπορικών συμφωνιών με κράτη ή εμπορικά μπλοκ, ώστε να εξασφαλιστούν όροι που —κατά την αμερικανική πλευρά— αποκαθιστούν εμπορική «ισορροπία». Στο επίκεντρο βρίσκονται η Ε.Ε., η Κίνα και το Βιετνάμ, με τον Λευκό Οίκο να απειλεί με άμεση εφαρμογή αυξημένων δασμών από τις 9 Ιουλίου σε όσους δεν συμμορφωθούν.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στην εμπορική στρατηγική Τραμπ διαμορφώνεται μέσα σε κλίμα έντασης και εσωτερικής ασυμφωνίας. Ενόψει της προθεσμίας της 9ης Ιουλίου, η Κομισιόν, με επικεφαλής την Εκτελεστική Αντιπρόεδρο Βάλντις Ντομπρόβσκις, επιδιώκει την επίτευξη ενός «πολιτικού πλαισίου συμφωνίας» με τις ΗΠΑ, ώστε να αποφευχθεί η ενεργοποίηση δασμών που ενδέχεται να φθάσουν έως και 50% σε βασικές ευρωπαϊκές εξαγωγές όπως αυτοκίνητα, αεροσκάφη, φαρμακευτικά προϊόντα και αγροτικά αγαθά. Η Γερμανία, που διακυβεύει πάνω από 200 δισ. ευρώ ετήσιων εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, πιέζει για άμεση συμφωνία, με πρότυπο τη συμφωνία-εξπρές που επετεύχθη πρόσφατα μεταξύ Ουάσινγκτον και Ηνωμένου Βασιλείου. Η Γαλλία, αντιθέτως, θεωρεί ότι μια βιαστική παραχώρηση κινδυνεύει να διαβρώσει τη συλλογική διαπραγματευτική ισχύ της Ε.Ε. και να υπονομεύσει θεμελιώδεις κανόνες της εσωτερικής αγοράς. Παράλληλα, ορισμένες μικρότερες χώρες, όπως η Ουγγαρία και η Ολλανδία, διατηρούν επιφυλάξεις ως προς την τακτική της Επιτροπής, φοβούμενες άνιση μεταχείριση ανά τομέα ή εταίρο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξετάζει πλέον ένα συμβιβαστικό σενάριο: την παρουσίαση ενός προσωρινού κειμένου αρχών, που θα επιτρέψει την παράταση των συνομιλιών και θα αποτρέψει την αυτόματη επιβολή δασμών, χωρίς να δεσμεύσει την Ε.Ε. σε τελική συμφωνία υπό πίεση.
Η πιθανή επιβολή αμερικανικών δασμών αναμένεται να επηρεάσει σημαντικούς τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η φαρμακευτική βιομηχανία και ο αγροδιατροφικός κλάδος. Η Γερμανία, η Γαλλία και άλλες χώρες εξάγουν προϊόντα αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ, και η αύξηση των δασμών κατά 25–50% θα μπορούσε να προκαλέσει απώλειες θέσεων εργασίας και επενδύσεων. Η BusinessEurope εκτιμά ότι ένας εμπορικός πόλεμος μπορεί να μειώσει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ κατά σχεδόν 0,7%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει αντιμέτρα, μεταξύ των οποίων στοχευμένους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, αλλά προτεραιότητα παραμένει η διπλωματική επίλυση της κρίσης.
Η στρατηγική της αμερικανικής κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ περιλαμβάνει αυστηρή χρήση των δασμών ως μέσο πίεσης για την επίτευξη διμερών συμφωνιών. Μετά την καταληκτική ημερομηνία της 9ης Ιουλίου, η Ουάσινγκτον προετοιμάζει επίσημες επιστολές που θα ανακοινώσουν την εφαρμογή των δασμών από την 1η Αυγούστου σε ευρωπαϊκά προϊόντα, εκτός εάν υπάρξει συμφωνία. Ο Λευκός Οίκος φαίνεται να αξιοποιεί αυτή την τακτική για να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις και να προβάλλει την εμπορική του ατζέντα. Καίριο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία διαδραματίζει ο Υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, που αναλαμβάνει την ευθύνη για τις διαπραγματεύσεις και τη διαμόρφωση των δασμολογικών μέτρων.
Εν όψει της κρίσιμης ημερομηνίας της 9ης Ιουλίου, οι εξελίξεις στις διατλαντικές εμπορικές σχέσεις παραμένουν αβέβαιες. Τα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν την επίτευξη μιας προσωρινής πολιτικής συμφωνίας που θα επιτρέψει την αναστολή της επιβολής δασμών και τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων σε πιο ευνοϊκές συνθήκες. Ωστόσο, δεν αποκλείεται και η αυστηρή εφαρμογή των δασμών, εάν οι διαφορές παραμείνουν αγεφύρωτες, κάτι που θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο εμπορικής έντασης με σημαντικές οικονομικές συνέπειες για την Ευρώπη. Παράλληλα, πολιτικοί παράγοντες τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, καθώς οι ενδεχόμενες αποφάσεις επηρεάζουν τη διαπραγματευτική ισχύ ενόψει προσεχών εκλογικών αναμετρήσεων, καθιστώντας την κατάσταση ιδιαίτερα ευαίσθητη και αμφίρροπη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια κρίσιμη δοκιμασία που ξεπερνά τα στενά όρια της οικονομίας. Η ικανότητά της να διαφυλάξει τα συμφέροντά της, χωρίς να υποκύψει σε πιέσεις και εκβιασμούς, θα καθορίσει το μέλλον της διατλαντικής συνεργασίας αλλά και τη θέση της στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Ο εμπορικός πόλεμος που εκτυλίσσεται δεν είναι απλά μια σύγκρουση δασμών, αλλά ένα δοκιμαστικό πεδίο για την ενότητα, την αποφασιστικότητα και τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης. Το αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης θα σφραγίσει την ικανότητα της Ένωσης να υπερασπιστεί τον ρόλο της ως ισχυρού και αξιόπιστου παγκόσμιου παίκτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- US tariffs on European goods threaten to shake up the world’s largest trade relationship ανακτήθηκε, AP, διαθέσιμο εδώ
- EU leaders race to secure a deal as deadline looms in Trump trade talks ανακτήθηκε, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Markets’ 90-day tariff pause rollercoaster nears an uncertain end ανακτήθηκε, Reuters, διαθέσιμο εδώ
