Του Ναπολέων – Σάββα Γρίβα,
Το καλοκαίρι έχει έρθει για τα καλά, με το πρώτο κύμα καύσωνα, μάλιστα, να αναμένεται τις επόμενες ημέρες. Δροσερό νερό, αντηλιακό, καπέλο και γυαλιά ηλίου μετατρέπονται σε απαραίτητα αξεσουάρ τη θερινή περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας ξεχωρίζουν τόσο τα εντυπωσιακά γαλαζοπράσινα θαλάσσια νερά όσο και τα ειδυλλιακά ηλιοβασιλέματα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ένα από τα προϊόντα που προσδίδουν μία ιδιαίτερη πινελιά στο καλοκαίρι —και όχι μόνο— είναι η κατανάλωση μπύρας. Έχετε αναρωτηθεί, ωστόσο, πότε και πώς δημιουργήθηκε;
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η λέξη μπύρα προέρχεται από το λατινικό ρήμα bibere, το οποίο σημαίνει πίνω. Όπως πιθανώς γνωρίζετε, κύρια συστατικά της μπύρας είναι το κριθάρι ή η βύνη, η μαγιά, ο λυκίσκος και το νερό, ενώ ως δευτερεύοντα χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, ρύζι, ζάχαρη και σιτάρι.
Η αλήθεια είναι πως, μάλλον, έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι οι ρίζες της μπύρας εντοπίζονται στη Μεσοποταμία, το μακρινό 3000 π.Χ.. Από το 4000 π.Χ., οι Σουμέριοι ζύμωναν ένα συγκεκριμένο είδος ψωμιού, του οποίου ο παλαιωμένος πολτός προκαλούσε μέθη, παράγοντας ένα «θείο ποτό», όπως το ονόμαζαν. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ωστόσο, η παρασκευή της πρώτης μπύρας ήταν γεγονός. Γυναίκες ζυθοποιοί στη Μεσοποταμία κατάφεραν να παρασκευάσουν την πρώτη μπύρα χρησιμοποιώντας κριθάρι. Η μπύρα, μάλιστα, φαίνεται πως από τα αρχαία εκείνα χρόνια αποτελούσε είδος πρώτης ανάγκης, όπως μαρτυρά και το γεγονός ότι —σύμφωνα με μία ασσυριακή πινακίδα— συγκαταλέγεται στις προμήθειες της κιβωτού του Νώε. Ένα προϊόν το οποίο αποτέλεσε αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής διατροφής στην Αρχαία Αίγυπτο, ενώ στη Βαβυλώνα, ο διάσημος Κώδικας του Χαμουραμπί περιελάμβανε νόμους σχετικά με την προστασία αλλά και την κατανάλωση μπύρας.
Η αλληλεπίδραση της χώρας μας με την Αίγυπτο είχε ως αποτέλεσμα την παρασκευή της πρώτης ελληνικής μπύρας, περίπου το 600 π.Χ. Η συγκεκριμένη επρόκειτο για ένα μείγμα κριθαριού, νερού και βοτάνων, επονομαζόμενο και «κυκεών», αποτελώντας, μάλιστα, και το ιερό ποτό των περίφημων Ελευσίνιων Μυστηρίων. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο εμβληματικός ηγέτης της Αθήνας, Περικλής, υπήρξε ο πρώτος που προέτασσε τη λελογισμένη κατανάλωση μπύρας, στο ευρύτερο πλαίσιο της δίαιτας από κρέας, ψωμί και λαχανικά.
Πραγματική επανάσταση στην παραγωγή μπύρας σημειώθηκε την εποχή του Καρλομάγνου (822 μ.Χ.), όταν έγινε για πρώτη φορά χρήση λυκίσκου, ο οποίος απέτρεπε τη δημιουργία μικροοργανισμών. Αρκετά χρόνια αργότερα, η μπύρα μετεξελίχθηκε σε απαραίτητο συμπλήρωμα διατροφής για τη νηστεία, ενώ γύρω στο 1350 μ.Χ., η κατανάλωσή της στην κεντρική Ευρώπη αποδείχθηκε ευεργετική: αφενός αποτέλεσε υποκατάστατο του μολυσμένου νερού, αφετέρου, λόγω της παρουσίας αλκοόλης, έσωσε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές από την πανούκλα. Ιστορικής σημασίας υπήρξε και το έτος 1516 μ.Χ., όταν ο Γουλιέλμος Δ’ εξέδωσε τον πρώτο διατροφικό νόμο περί αγνότητας της μπύρας. Ο εν λόγω νόμος έθεσε τα θεμέλια για την μπύρα που γνωρίζουμε σήμερα, θεσπίζοντας ως μόνες πρώτες ύλες για την παραγωγή της το κριθάρι, τον λυκίσκο και το καθαρό νερό!
Από το 1750, η Βιομηχανική Επανάσταση συνέβαλε καθοριστικά στην παραγωγή μπύρας. Πιο συγκεκριμένα, η εφεύρεση του θερμομέτρου, του υδρομέτρου αλλά και της ατμοκίνητης μηχανής επέτρεψε τη μαζική παραγωγή της, αποτελώντας πραγματική επανάσταση. Κομβική υπήρξε, επίσης, περίπου 100 χρόνια αργότερα, η εφεύρεση της παστερίωσης από τον Γάλλο χημικό και μικροβιολόγο Λουί Παστέρ. Η εν λόγω διεργασία εξουδετερώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς, προσδίδοντας, παράλληλα, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο προϊόν.
Μπορεί η μπύρα να βρίσκει τις ρίζες της στην προϊστορία, ωστόσο είναι ένα ποτό που αγαπήθηκε από τους ανθρώπους όσο λίγα άλλα. Ενδεικτικό αυτού αποτελεί, άλλωστε, και το γεγονός πως ακόμη και στα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης (1920), τα πολύ υψηλά επίπεδα ζήτησης συνέβαλαν τόσο στην παράνομη παραγωγή της, όσο και στην ανάπτυξη πληθώρας νέων συνταγών! Αν είστε λάτρεις της μπύρας, να γνωρίζετε πως η τεχνογνωσία στις μέρες μας καθιστά δυνατή ακόμη και την κατ’ οίκον ζυθοποίηση. Αδράξτε, λοιπόν, την ευκαιρία και ζυθοποιήστε, δημιουργώντας, ίσως, ακόμη και τη δική σας συνταγή — με μεράκι και φαντασία! Γιατί ζυθοποιός σημαίνει φως!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The wording of the Purity Law, brauer-bund.de, διαθέσιμο εδώ
- The Beer Archaeologist, smithsonianmag.com, διαθέσιμο εδώ
