Tου Βλάντισλαβ Αφισίδη,
Η σύγκρουση μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας στις αρχές του 20ού, αιώνα δεν ήταν ούτε τυχαία ούτε αιφνίδια. Οι δύο χώρες βρίσκονταν ήδη σε κατάσταση αυξανόμενης έντασης από τη δεκαετία του 1890, μετά τη νίκη της Ιαπωνίας στον Πρώτο Σινοϊαπωνικό Πόλεμο. Η σύγκρουση που ξέσπασε το 1937, με αφορμή το επεισόδιο της γέφυρας Μάρκο Πόλο, αποτέλεσε την κορύφωση αυτής της έντασης.
Η ατμόσφαιρα που διαμορφώθηκε μετά τη νίκη της Ιαπωνίας στον Α΄ Σινοϊαπωνικός πόλεμο ήταν η βάση για τις μελλοντικές συγκρούσεις και έτσι ο Β΄ Σινοϊαπωνικός Πόλεμος αποτέλεσε τη λογική συνέχεια. Η Ιαπωνία ακολούθησε μια σειρά επεκτατικών ενεργειών: προσάρτηση της Κορέας (1910), εμπλοκή στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατάληψη της Μαντζουρίας (1931) και, τελικά, πλήρης εισβολή στην ενδοχώρα της Κίνας το 1937.
Το επεισόδιο στη γέφυρα Μάρκο Πόλο
Η ένοπλη σύγκρουση ξέσπασε στις 7 Ιουλίου 1937 στα περίχωρα του Πεκίνου και αποτελεί ένα από τα πιο σημαδιακά επεισόδια της ασιατικής ιστορίας του 20ού αιώνα. Η γέφυρα βρισκόταν σε στρατηγική θέση ελέγχου του δρόμου μεταξύ Πεκίνου και της ενδοχώρας της Βόρειας Κίνας. Εκεί ήταν ανεπτυγμένες ιαπωνικές στρατιωτικές δυνάμεις στο πλαίσιο της «Συμφωνίας του Τανγκού» (1933), που είχε επιτρέψει την παρουσία τους στην περιοχή.
H επίθεση ξεκίνησε όταν Ιάπωνες στρατιώτες πραγματοποίησαν άσκηση τη νύχτα και ένας από αυτούς αγνοήθηκε από τη μονάδα του. Έτσι, οι Ιάπωνες απαίτησαν να εισέλθουν στην πόλη Γουανπίνγκ για να τον αναζητήσουν, κάτι που οι Κινέζοι αρνήθηκαν, οδηγώντας σε ανταλλαγή πυρών.
Αν και ακολούθησαν προσωρινές διαπραγματεύσεις, η ένταση γρήγορα κλιμακώθηκε σε ολοκληρωμένο πόλεμο. Το επεισόδιο στη γέφυρα Μάρκο Πόλο ήταν η σπίθα που πυροδότησε τον πολυετή και καταστροφικό πόλεμο μεταξύ των δύο δυνάμεων. Λειτούργησε ως προσχεδιασμένο ή, έστω, επιθυμητό σημείο ρήξης από πλευράς Ιαπωνίας, η οποία αναζητούσε αφορμή για γενικευμένη εισβολή στην Κίνα. Η επιθετικότητα της ιαπωνικής πολιτικής ηγεσίας, σε συνδυασμό με την αδυναμία της Κίνας να προβάλει ισχυρή αντίσταση, κατέστησαν το περιστατικό την ιδανική ευκαιρία για την υλοποίηση ενός επεκτατικού σχεδίου που βρισκόταν σε προετοιμασία επί χρόνια.
Ο χαρακτήρας του πολέμου
Σε αντίθεση με τον πρώτο, ο δεύτερος πόλεμος δεν περιορίστηκε σε μάχες μεταξύ τακτικών στρατών, αλλά χαρακτηρίστηκε από ωμή βία κατά αμάχων, χρήση βιολογικών όπλων και καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς. Η σύγκρουση θα διαρκούσε μέχρι την ήττα της Ιαπωνίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η γενοκτονική φύση των επιθέσεων, όπως η Σφαγή της Νανκίν και τα εγκλήματα της Μονάδας 731, δείχνουν πως ο πόλεμος αυτός ήταν μια προσπάθεια ταπείνωσης και εξόντωσης του κινεζικού λαού.
Η σφαγή της Νανκίν
Η Σφαγή της Νανκίν, που έλαβε χώρα μεταξύ Δεκεμβρίου 1937 και Ιανουαρίου 1938, αποτελεί μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του 20ού αιώνα και ένα από τα πιο ακραία παραδείγματα πολεμικών εγκλημάτων. Μετά την ταχεία κατάληψη της τότε πρωτεύουσας της Κίνας, οι ιαπωνικές δυνάμεις άρχισαν μια εκτεταμένη εκστρατεία βίας που ξεπέρασε κάθε όριο. Υπολογίζεται ότι πάνω από 200.000 άμαχοι και αιχμάλωτοι πολέμου δολοφονήθηκαν με ωμότητα και βάναυση σκληρότητα.
Τα βασανιστήρια, οι εκτελέσεις μαζικών ομάδων και οι βιαιοπραγίες αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο, ενώ δεκάδες χιλιάδες γυναίκες υπέστησαν βιασμούς, πολλές φορές σε ομαδικές επιθέσεις. Η σφαγή ήταν συστηματικά οργανωμένη, με στόχο την υποταγή και τον ψυχολογικό εξευτελισμό του κινεζικού λαού. Η ιαπωνική στρατιωτική ηγεσία προώθησε αυτές τις ωμότητες ως μέσο τρομοκράτησης και αποθάρρυνσης κάθε αντίστασης. Η Σφαγή της Νανκίν άφησε ανεξίτηλο τραύμα στον λαό της Κίνας, ενισχύοντας τον εθνικισμό και την αντίσταση εναντίον της ιαπωνικής κατοχής.
Η Μονάδα 731: Το σκοτεινό μέτωπο του βιολογικού πολέμου
Παράλληλα με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, η Ιαπωνία ανέπτυξε μια από τις πιο τρομακτικές και μυστικές πτυχές του πολέμου: τη βιολογική και χημική έρευνα. Ιδρυμένη το 1935 και εγκατεστημένη στην κατεχόμενη Μαντζουρία, η Μονάδα 731 αποτέλεσε ένα τεράστιο κέντρο πειραμάτων πάνω σε ζωντανά πειραματόζωα, κυρίως Κινέζους αμάχους.
Η μονάδα πραγματοποίησε αδιανόητα πειράματα, όπως τη μόλυνση ανθρώπων με παθογόνους μικροοργανισμούς, μεταξύ αυτών βακτήρια που προκαλούσαν βουβωνική πανώλη, χολέρα, άνθρακα και άλλα. Τα θύματα υποβάλλονταν σε διαδικασίες όπως ακρωτηριασμοί, καύσεις, πνιγμούς, απαγχονισμούς και άλλες φρικτές μεθόδους χωρίς αναισθησία ή φροντίδα, με σκοπό να μελετηθεί η εξέλιξη της νόσου ή η αποτελεσματικότητα βιολογικών όπλων.
Επιπλέον, η Μονάδα 731 ανέπτυξε βιολογικά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν σε πεδία μαχών και κατά αμάχων πληθυσμών, με καταστροφικές συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές και το περιβάλλον. Οι πρακτικές αυτές παραβίαζαν κάθε έννοια ηθικής, δικαίου και ανθρωπισμού, καθιστώντας τη Μονάδα 731 ένα από τα πιο σκοτεινά και αποτρόπαια κεφάλαια του πολέμου. Η ιαπωνική κυβέρνηση, μετά τον πόλεμο, προσπάθησε να συγκαλύψει τα εγκλήματα της μονάδας, αλλά η αλήθεια αποκαλύφθηκε σταδιακά, αφήνοντας βαθιά «σημάδια» στην ιστορία και τη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας.
Η ιστορία της επίθεσης στη γέφυρα Μάρκο Πόλο και οι φρικαλεότητες που ακολούθησαν είναι μια ζωντανή υπενθύμιση του πώς η επιθετικότητα και η αδυναμία κατανόησης μπορούν να οδηγήσουν σε ανείπωτη ανθρώπινη οδύνη. Όσο κι αν μελετάμε τα γεγονότα με ψυχρή ματιά, πίσω από τα στατιστικά και τις ημερομηνίες υπάρχουν ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν, οικογένειες που διαλύθηκαν και πληγές που δεν κλείνουν εύκολα.
ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μarco Polo Bridge Incident, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Μemorandum of Conversation, by the Consultant to the Secretary (Dulles), history.state.gov, διαθέσιμο εδώ
- Νanjing Massacre, sfi.usc.edu, διαθέσιμο εδώ
- The Manchurian Incident, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Second Sino-Japanese War, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
