Της Άννας Μαρίας Τσαρτσίδου,
Στην εποχή των φίλτρων και των εντυπωσιακών εφέ, πόσο εύκολο είναι άραγε, να ξεχωρίσεις κάτι αληθινό; Φυσικά και είναι δικαίωμα του καθενός να διαχειρίζεται την εικόνα του όπως θέλει, και συνακόλουθα, να χρησιμοποιεί όσα εφέ και πειραγμένες φωτογραφίες επιθυμεί. Αν σε κάποιον δεν αρέσουν οι ρετουσαρισμένες φωτογραφίες μπορεί, κάλλιστα, να μη βλέπει το εκάστοτε προφίλ που τις δημοσιεύει. Το ζητούμενο όμως είναι ποια από τις δύο πλευρές είναι πιο «ηθικά» μεμπτή;
Ποιος κερδίζει αυτή τη μάχη; Αυτός που πειράζει τις φωτογραφίες του ή αυτός που πειράζεται από τις πειραγμένες φωτογραφίες; Σε μια φιλελεύθερη κοινωνία, ο καθένας θα έπρεπε να είναι ελεύθερος να υποστηρίξει το κομμάτι του. Όμως αν δούμε το ζήτημα από την κοινωνική του ματιά, αν αφήσουμε ανεξέλεγκτη κάποια από τις δύο πλευρές, χάνοντας την αίσθηση του μέτρου, είναι πολύ εύκολο να υιοθετηθούν ακραίες θέσεις. Σίγουρα το Photoshop ως ένα βαθμό έχει κοινωνικό αντίκτυπο, καθώς δημιουργεί μια πλασματική αντίληψη της πραγματικότητας, εντείνοντας διάφορα συμπλέγματα ανωτερότητας – κατωτερότητας. Κάποιες δουλειές, όπως τα media και το modelling, χρειάζονται τέτοιες πρακτικές ωραιοποίησης της εικόνας, αλλά το πρόβλημα επικεντρώνεται κυρίως στο γεγονός ότι τα εργαλεία αυτά τα χρησιμοποιούν άνθρωποι, οι οποίοι βάση επαγγέλματος δεν τα χρειάζονται και αυτό συμβαίνει λόγω της εύκολης και γρήγορης προσβασιμότητάς τους.
Εκεί τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς τέτοιες εφαρμογές μπορεί να πέσουν στα χέρια παιδιών και εφήβων ή σε άλλες ευαίσθητες ομάδες (ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα και θέματα αυτοπεποίθησης). Τι μπορεί να συμβεί όταν επιρρεπή άτομα βρίσκουν έναν νέο εθισμό; Τον εκμεταλλεύονται μέχρι τέλους, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες που μπορεί να προξενήσει στη ζωή τους στο μέλλον. Όμως όλο αυτό το «όπλο» της επιπλέον αυτοπεποίθησης, μπορεί να αποβεί μοιραίο, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να πληγωθεί κάποιος αν δεν ξέρει να το χειρίζεται με μέτρο.
Μια άλλη οπτική των πειραγμένων φωτογραφιών που επηρεάζει άμεσα τις ανθρώπινες σχέσεις είναι αυτή του «Catfishing». Πρόκειται για ένα σύγχρονο φαινόμενο, που στην πραγματικότητα είναι η δημιουργία μιας ψεύτικης ηλεκτρονικής «persona» με σκοπό να εξαπατήσει κάποιον με διάφορους τρόπους. Με όρους όμως που ορίζουν τα social media και η slang μιλάμε για το φαινόμενο του λεγόμενου «γατόψαρου», δηλαδή όταν κάποιος έχει κάνει τόσο έντονες αλλαγές στις φωτογραφίες του, σε σημείο που δεν αντιπροσωπεύει πλέον την πραγματική του εμφάνιση. Και φυσικά δεν είναι λίγες αυτές οι περιπτώσεις, που τέτοιες φωτογραφίες έχουν ισοπεδώσει την πραγματική εικόνα κάποιου.
Το Catfish έχει πολύ άσχημες επιπτώσεις και για τον άνθρωπο που το κάνει, αλλά και για τον άνθρωπο που πέφτει θύμα του. Διότι ο πρώτος θα βιώσει κάποια στιγμή σε μια face to face επαφή την απογοήτευση του άλλου, το βλέμμα του ξαφνιάσματος ή ακόμα και του τρόμου, ενώ στο τέλος μπορεί να αισθανθεί μέχρι και την απόρριψη. Από την άλλη, το θύμα του Catfishing θα βιώσει με τη σειρά του μια συναισθηματική έκρηξη, καθώς από την ανυπομονησία να δει αυτό που περίμενε, θα αντικρίσει κάτι εντελώς διαφορετικό. Μπορεί να θυμώσει γιατί εξαπατήθηκε, να τρομάξει γιατί δεν ξέρει που ακριβώς έχει μπλέξει, να πληγωθεί και να κλειστεί στο εαυτό του, αποφεύγοντας ξανά επικοινωνίες μέσα από τα social. Οπότε συμπερασματικά, και οι δύο πλευρές θα βιώσουν συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, καθώς θα εξιδανικεύσουν με άσχημο τρόπο την εικόνα της πραγματικότητας.
Αξίζει όλη αυτή η εξιδανίκευση στα αλήθεια; Δεν είναι πολύ πιο εύκολο να δείχνουμε αυτό που πραγματικά είμαστε; Θα είμαστε πιο χαλαροί και θα έχουμε πολύ λιγότερες απογοητεύσεις. Έτσι, οι άνθρωποι που θα μας επιλέγουν θα είναι γιατί τους ελκύει η πραγματική μας εικόνα, με τα ψεγάδια και τα ελαττώματά της, που όμως είναι και αυτά αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας. Κανένας δεν είναι τέλειος, μπορεί όμως ο καθένας μας να είναι αληθινός, αν φυσικά το θέλει. Άλλωστε είναι πολύ πιο ευχάριστο να σου λέει ο κόσμος πως «από κοντά είσαι πολύ καλύτερος», παρά να συλλέγεις απρόσωπα likes. Τέλος, ίσως πιο ηθικά μεμπτό είναι να ανεβάζεις φωτογραφίες, με τις οποίες βγαίνοντας έξω να μη φοβάσαι ότι θα είσαι κάποιος άλλος από τον πραγματικό σου εαυτό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Catfishing: Τι είναι και πώς να ξέρεις αν έχεις πέσει θύμα, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Reverse Catfishing: Τι είναι η νέα τάση στα social media και πώς επηρεάζει τις σχέσεις, jenny.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα φίλτρα που «φτιάχνουν» την εικόνα μας στα social media αλλά καταστρέφουν την αυτοεκτίμησή μας, bovary.gr, διαθέσιμο εδώ
