Του Γιώργου Τσακμάκη,
Πριν λίγες ημέρες η ποδοσφαιρική κοινότητα της Ευρώπης έχρησε μια καινούργια «Βασίλισσα» σε επίπεδο συλλόγων, καθώς η Παρί Σεν Ζερμέν κατόρθωσε να κατακτήσει τον παρθενικό της τίτλο στo Champions League. Με την κατάκτηση του βαρύτιμου τροπαίου εκπληρώθηκε όχι μόνο η παράδοση του Μονάχου, να χρίζεται δηλαδή νέα πρωταθλήτρια Ευρώπης όταν ο τελικός της εν λόγω διοργάνωσης φιλοξενείται στην πρωτεύουσα της Βαυαρίας, αλλά και η υπόσχεση που είχε δώσει ο Λουίς Ενρίκε στην εκλειπούσα κόρη του, δηλαδή ότι κάποια στιγμή στην καριέρα του θα ξανακέρδιζε το Champions League. Τι είναι όμως το οστεοσάρκωμα που προσέβαλε τη νεαρή Χάνα Ενρίκε, που όλη η Ευρώπη καμάρωνε όταν πανηγύριζε μαζί με τον πατέρα της την κατάκτηση του αντίστοιχου τροπαίου από την Μπαρτσελόνα το 2015;
Γενική επισκόπηση της νόσου
Το οστεοσάρκωμα αποτελεί μια σπάνια και ιδιαίτερα επιθετική μορφή καρκίνου των οστών. Αυτός ο τύπος όγκου ανήκει στην ευρεία οικογένεια των «σαρκωμάτων» που αναπτύσσονται σε υπόστρωμα συνδετικού ιστού, δηλαδή σε οστά, χόνδρο ή και μύες. Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται κοντά σε μεγάλες αρθρώσεις και ιδιαίτερα στην άρθρωση του γονάτου. Τα συνηθέστερα οστά που μπορούν να προσβληθούν από το οστεοσάρκωμα είναι η κνήμη, η περόνη και το βραχιόνιο οστό.
Δυστυχώς, η Χάνα Ενρίκε δεν αποτελεί τη μοναδική νεαρή πάσχουσα με οστεοσάρκωμα, καθώς αποτελεί μορφή καρκίνου που προσβάλει ως επί το πλείστον παιδιά και εφήβους. Η συχνότητα του όμως στον γενικό πληθυσμό παραμένει χαμηλή, καθώς εμφανίζεται σε λιγότερο από 1 ανά 1000 ανθρώπους. Το 75% περίπου των καταγεγραμμένων περιστατικών αφορούν άτομα με ηλικία μικρότερη των 25 ετών.
Συμπτώματα
Το οστεοσάρκωμα αποτελεί μια ιδιαίτερα επίπονη μορφή καρκίνου, καθώς στους περισσότερους ασθενείς καταγράφεται πολύ έντονος πόνος στα επίμαχα οστά και τις αρθρώσεις. Αυτό το γεγονός μπορεί να οδηγήσει σε αρθρικές δυσλειτουργίες, όπως το «κούτσεμα» όπως συχνά αναφέρεται στη λαϊκή αργκό ή η δυσχέρεια στη μεταφορά αντικειμένων με τα χέρια. Στα υπόλοιπα συχνά συμπτώματα του οστεοσαρκώματος συμπεριλαμβάνονται:
- Η εφίδρωση
- Οι συχνοί πυρετοί που είναι ανθεκτικοί στα αντιπυρετικά και δεν έχουν προφανή λοιμωξιολογική αιτιολογία
- Τα εξογκώματα σε περιοχές οστών
- Η δυσκαμψία των αρθρώσεων και ο περιορισμός του εύρους κίνησής τους
Αιτιολογία
Όπως συμβαίνει και με τις περισσότερες μορφές καρκίνου, έτσι και το οστεοσάρκωμα κατά κανόνα αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό νόσημα, δηλαδή οφείλεται σε ποικιλία αιτιών οι οποίες επέδρασαν συντονισμένα στον άτυχο πάσχοντα. Ιδιαίτερη βαρύτητα φαίνεται να έχει η γενετική προδιάθεση του ασθενούς με συχνότερες διάφορες γενετικές αλλοιώσεις στο γονίδιο που κωδικοποιεί την παραγωγή της p53, μιας πρωτεΐνης με ισχυρή αντικαρκινική δράση, καθώς διακόπτει τον υπέρμετρο πολλαπλασιασμό των κυττάρων στους ιστούς. Ακόμη, αυξημένη προδιάθεση για ανάπτυξη οστεοσαρκώματος δημιουργεί και η έκθεση σε ακτινοβολίες είτε κατά την εμβρυική ηλικία είτε μετά τη γέννηση. Το οξύμωρο είναι ότι το οστεοσάρκωμα μπορεί να οφείλεται και σε θεραπεία με ακτινοβολίες που αξιοποιήθηκε και εφαρμόστηκε στον ασθενή για τη θεραπεία μιας άλλης μορφής καρκίνου, χωρίς να υπάρχει μετάσταση. Τέλος, η ανάπτυξη οστεοσαρκώματος μπορεί να οφείλεται και στην ταχύρρυθμη οστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με τη μειωμένη παροχή αίματος στο εν λόγω οστό.
Εκτός των παραπάνω, έχει βρεθεί ότι πάσχοντες με συγκεκριμένα υποκείμενα νοσήματα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν οστεοσάρκωμα. Στη λίστα με τα νοσήματα που αποτελούν υπόστρωμα για την ανάπτυξη οστεοσαρκώματος συγκαταλέγονται τα σύνδρομα Li – Fraumeni, Bloom και Werner, καθώς και μια άλλη μορφή καρκίνου, το ρετινοβλάστωμα. Αυτό συμβαίνει, διότι και οι δύο μορφές καρκίνου οφείλονται στην έλλειψη της πρωτεΐνης p53.
Διάγνωση
Η διαπίστωση της νόσου από οστεοσάρκωμα γίνεται συνήθως από ογκολόγο στον οποίο ο ασθενής παραπέμπεται σε πολλές περιπτώσεις μετά από την επίσκεψή του σε έναν ορθοπαιδικό. Η πιο ασφαλής διαφορική μέθοδος διάγνωση είναι η βιοψία. Δεδομένα ωστόσο μπορεί να ληφθούν και από εξετάσεις αίματος, αξονική και μαγνητική τομογραφία καθώς και από μια ακτινογραφία. Η τελευταία αποτελεί και τη λιγότερο αξιόπιστη μέθοδο με τη μεγαλύτερη πιθανότητα σφάλματος (περίπου 50%).
Μεταστάσεις
Η μετάσταση του οστεοσαρκώματος ποικίλει ανάλογα με την εκάστοτε κατάσταση, τον ασθενή και το στάδιο της νόσου στο οποίο έγινε η διάγνωση. Ειδικότερα υπάρχουν οστεοσαρκώματα με χαμηλούς, ενδιάμεσους και υψηλούς δείκτες μετάστασης. Η μετανάστευση των καρκινικών κυττάρων σε άλλους ιστούς γίνεται μέσω της αιματικής και της λεμφικής κυκλοφορίας. Η διαπίστωση τυχόν μετάστασης γίνεται με τομογραφία που βασίζεται στη χρήση ποζιτρονίων.
Θεραπεία
Αρχικά ο ασθενής υποβάλλεται σε χημειοθεραπείες ή ραδιοθεραπείες που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Σε επόμενο στάδιο ενδεχομένως θα υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Ο χειρουργός προσπαθεί να απομακρύνει όσο το δυνατόν περισσότερα καρκινικά κύτταρα και ταυτόχρονα να κρατήσει ακέραιο τον υγιή ιστό. Αν ο υγιής ιστός συρρικνωθεί αρκετά τότε συνιστάται η χρήση πρόσθετου μέλους.
Ο παιδικός καρκίνος αποτελεί τη 2η συχνότερη αιτία θνησιμότητας ανηλίκων παγκοσμίως μετά τα ατυχήματα. Η 15η Φλεβάρη έχει θεσπιστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου. Στην προσπάθεια των νεαρών αυτών αγωνιστών μπορούμε να συμβάλλουμε όλοι μας ανεξαρτήτως ιδιότητας μέσω οικονομικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Και ας ευχηθούμε σύντομα να υπάρξει μια αποτελεσματική θεραπεία για όσο το δυνατόν περισσότερες μορφές καρκίνου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Osteosarcoma (Osteogenic Sarcoma), Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Osteosarcoma, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Osteosarcoma, Johns Hopkins Medicine, διαθέσιμο εδώ
