Του Στάθη Καραλέκα,
Άλλη μία διπλωματική ήττα για την Ελλάδα λαμβάνει χώρα τις τελευταίες ημέρες υπό την απάθεια της ελληνικής κυβέρνησης. Η Τουρκία εδραιώνεται και στη Λιβύη, με το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο να έρχεται ξανά στο επίκεντρο.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Βουλή στο Τομπρούκ, και συγκεκριμένα η κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης υπό τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ και τον Πρόεδρο της Βουλής Ακίλα Σάλεχ εξετάζουν, μέσω της συγκρότησης τεχνικής επιτροπής, την αναγνώριση του παράνομου μνημονίου που οριοθετεί Α.Ο.Ζ. αγνοώντας τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, παραβιάζοντας το Δίκαιο της Θάλασσας. Η εν λόγω κυβέρνηση του στρατηγού Χαφτάρ το 2019 είχε απορρίψει το μνημόνιο που είχε υπογραφεί τότε από την κυβέρνηση της Τρίπολης, ως αντάλλαγμα στην Άγκυρα για τη στρατιωτική βοήθεια, που είχε προσφέρει, όταν οι δυνάμεις του Χαφτάρ επελαύναν εναντίον της Τρίπολης και ήταν από τους στενότερους συμμάχους της Ελλάδας στην προσπάθεια ακύρωσης των τετελεσμένων που επιχειρούσε να επιβάλλει η Τουρκία. Μάλιστα, η μη έγκρισή του ήταν ένα πρόσθετο ισχυρό επιχείρημα για την ακυρότητα του μνημονίου, καθώς και τυπικά δεν είχε ακολουθηθεί η αναγκαία διαδικασία που προβλέπει η εσωτερική έννομη τάξη της Λιβύης.
Η πιθανή έγκριση του μνημονίου από την πλευρά του Χαφτάρ που είναι το μόνο εκλεγμένο θεσμικό όργανο της Λιβύης μπορεί να έχει σημαντικές γεωπολιτικές συνέπειες, για την Ελλάδα και την Κύπρο που έχουν αντιταχθεί στην παράνομη συμφωνία. Μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, περιπλέκοντας τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Οι μέχρι στιγμής προκηρύξεις για αδειοδότηση ενεργειακών οικοπέδων από πλευράς Λιβύης ακολουθούν τη μέση γραμμή. Είναι δεδομένο, ωστόσο, ότι η Ανατολική Λιβύη θα λάβει ανταλλάγματα από την Τουρκία για την πλήρη αποδοχή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου.
Επειδή μου αρέσει να εστιάζω στο αίτιο που προοικονομεί ένα αποτέλεσμα, ας δούμε τη στάση της τουρκικής και της ελληνικής πλευράς απέναντι στη Λιβύη το τελευταίο διάστημα. Όπως αναφέρθηκε, το 2019 ο στρατηγός Χαφτάρ και η Βουλή είχε αποκηρύξει και χαρακτήριζε «άκυρο» το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο. Μέχρι τον Ιούλιο του 2023, όπου τελείωσε η θητεία Δένδια στο Υπουργείο Εξωτερικών, η Ελλάδα ήταν παρούσα στην Ανατολική Λιβύη. Πολλές μυστικές ή και φανερές συναντήσεις μεταξύ Ελλάδας-Χαφτάρ, χρηματοδότηση της αναβάθμισης του λιμανιού της Βεγγάζης και η στήριξη της Τουρκίας στην κυβέρνηση της Τρίπολης ήταν οι κύριοι λόγοι της αποκήρυξης αυτής. Επί Υπουργίας Γιώργου Γεραπετρίτη, η κατάσταση αυτή αντιστράφηκε. Κανείς δεν συνάντησε ξανά τον Χαφτάρ, κανείς τον πρόεδρο της λιβυκής Βουλής, κανείς Έλλην αξιωματούχος δεν πήγε στα εγκαίνια του —στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα— λιμένος της Βεγγάζης.
Από την άλλη, η Τουρκία ενισχύει σταθερά τη θέση της στην Ανατολική Λιβύη, ακολουθώντας την τακτική «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ», όπως κάνει χαρακτηριστικά με Ρωσία και Η.Π.Α. Στις 4 Απριλίου, ο υποστράτηγος Σαντάμ Χαφτάρ, γιος του Χαλίφα Χαφτάρ και διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα και συναντήθηκε με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας. Ο γιος του Χαφτάρ υπέγραψε συμφωνία που περιλαμβάνει την έναρξη συνομιλιών για την αγορά τουρκικών όπλων και την εκπαίδευση μελών των δυνάμεων του Χαφτάρ. Από τον άλλοτε «μεγάλο εχθρό» τους, την Τουρκία. Σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές, η επίσκεψη στην Άγκυρα ήταν η απάντηση της Τουρκίας στο ενδιαφέρον που εξέφρασε η Chevron για έρευνες υδρογονανθράκων στην ελληνική θάλασσα, που έχω αναφερθεί εκτενώς σε προηγούμενο άρθρο. Παράλληλα, ανοίγει το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη, ενώ είναι γνωστό ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν και ο Υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για γεωτρήσεις στη Λιβύη.
Είναι προφανές ότι πρόκειται για συνειδητή επιλογή από ελληνικής πλευράς και όχι αφέλεια, ότι επιλέγουμε να αφήσουμε τον Χαφτάρ να επικυρώσει το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Σε συνδυασμό με την οριοθέτηση Α.Ο.Ζ. Ελλάδας-Αιγύπτου θα οδηγήσει στην τελική διευθέτηση και τον διαμοιρασμό των υδρογονανθράκων κατά τις συμμαχικές υποδείξεις. Άλλωστε, οι δηλώσεις του συμβούλου του πρωθυπουργού για θέματα εθνικής ασφαλείας Θάνου Ντόκου είναι ενδεικτικές της κατάστασης. «Από εκεί που είχαμε “επενδύσει” και εμείς όταν φαινόταν ότι έχει το πάνω χέρι (ο Χαφτάρ), πλέον φαίνεται ότι χάνει στο πεδίο των μαχών και ίσως οι πολιτικές του μέρες να είναι μετρημένες. Υπάρχει βέβαια και η στάση της Τουρκίας ως προς τις διαπραγματεύσεις, που είναι προβληματική σε κάθε επίπεδο» ανέφερε χαρακτηριστικά. Ενώ για το τουρκολιβυκό σύμφωνο εκτίμησε ότι «Το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι κάτι που μας προβληματίζει πάρα πολύ αλλά δεν αφορά μόνο εμάς. φοβάμαι ότι είναι μια πραγματικότητα με την οποία θα πρέπει να ζήσουμε για κάποιο διάστημα, μέχρι να βρούμε τρόπους να το υπονομεύσουμε!».
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Εξωτερικών σχεδιάζει να επισκεφτεί το προσεχές διάστημα τη Λιβύη, κατόπιν εορτής, καθώς είναι γειτονική χώρα και εκτός του ζητήματος του μνημονίου, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τις μεταναστευτικές ροές που κατευθύνονται κυρίως προς την Κρήτη. Βέβαια, ο Έλληνας υπουργός πρέπει να επισκεφθεί και την Αίγυπτο, όπου οι διπλωματικές σχέσεις είναι τεταμένες μετά τις εξελίξεις με το καθεστώς της Μονής του Σινά. Η Αίγυπτος έχοντας αντιληφθεί την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας η οποία χαρακτηρίζεται από ενδοτικότητα, ηττοπάθεια και υποχωρητικότητα αρχίζει να σκέφτεται διαφορετικά κάνοντας δηλαδή εξυπηρετήσεις και στην Τουρκία μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Και καταλήγοντας, εν μέσω αυτών των θεμάτων, το brand Turkaegean επανεμφανίζεται με κάθε νομιμότητα, σε ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά γεγονότα μέσα από το Roland Garros, ένα από τα σπουδαιότερα τουρνουά τένις παγκοσμίως. Απλά θυμίζω πως πριν λίγους μήνες κυβερνητικές πηγές δήλωναν πως το θέμα είχε κλείσει και ότι η ελληνική πλευρά έχει κινηθεί «θεσμικά και αποφασιστικά» για να εμποδίσει τον τουρκικό σφετερισμό του Αιγαίου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χαστούκι και από Χάφταρ στην κυβέρνηση, newsfire.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σαλπίζεται γενική υποχώρηση…, antinews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Λάθος η στήριξη της Ελλάδας στον Χαφτάρ δήλωσε ο σύμβουλος του Μητσοτάκη, Θάνος Ντόκος!, newsbreak.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τελικά το «Turkaegean» νίκησε — Κι εμείς ασχολούμαστε με ρεπορτάζ… αυτοϊκανοποίησης!, voicenews.gr, διαθέσιμο εδώ
