Της Δήμητρας Ψύλλια,
Εισαγωγή
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔΤ2) αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες και πολυσύνθετες χρόνιες παθήσεις παγκοσμίως, με αυξανόμενη επίπτωση και σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη αποτελεσματικά, που οδηγεί σε υπεργλυκαιμία και συναφή μεταβολικά προβλήματα. Η χρόνια υπεργλυκαιμία προκαλεί μακροχρόνιες επιπλοκές, όπως μικροαγγειοπάθεια, μακροαγγειοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια και αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η αντιμετώπιση του ΣΔΤ2 απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση που συνδυάζει αλλαγές στον τρόπο ζωής με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες των ADA (American Diabetes Association) και EASD (European Association for the Study of Diabetes) τονίζουν τη σημασία της εξατομίκευσης της θεραπείας ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του ασθενούς, με στόχο τη βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου και τη μείωση των συνοδών επιπλοκών.
Φαρμακευτικές θεραπείες στον ΣΔΤ2
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του ΣΔΤ2 έχει εξελιχθεί σημαντικά, με νέες κατηγορίες φαρμάκων που προσφέρουν πέραν της απλής ρύθμισης της γλυκόζης, επιπλέον καρδιοπροστατευτικά και νεφροπροστατευτικά οφέλη.
Μετφορμίνη: Η μετφορμίνη παραμένει η βασική αρχική θεραπεία στον ΣΔΤ2, λόγω της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας και του χαμηλού κόστους της. Δρα κυρίως μειώνοντας την ηπατική γλυκονεογένεση και βελτιώνοντας την ευαισθησία των περιφερικών ιστών στην ινσουλίνη. Η μετφορμίνη δεν προκαλεί αύξηση βάρους και συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων, γεγονός που την καθιστά βασική στη θεραπευτική στρατηγική.
Αναστολείς SGLT2: Οι αναστολείς του συμπλέγματος νατρίου-γλυκόζης τύπου 2 (SGLT2 inhibitors), όπως η καναγλιφλοζίνη, η εμπαγλιφλοζίνη και η νταπαγλιφλοζίνη, αναδεικνύονται ως φάρμακα πρώτης επιλογής μετά τη μετφορμίνη σε ασθενείς με καρδιαγγειακά ή νεφρικά νοσήματα. Η δράση τους βασίζεται στην προαγωγή της απέκκρισης γλυκόζης μέσω των νεφρών, μειώνοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου. Μελέτες μεγάλης κλίμακας έχουν αποδείξει ότι μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νεφροπάθειας.
Αγωνιστές του Υποδοχέα GLP-1: Οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 (glucagon-like peptide-1), όπως η λιραγλουτίδη, η σεμαγλουτίδη και η ντουλαγλουτίδη, προάγουν την έκκριση ινσουλίνης εξαρτώμενη από τη γλυκόζη και μειώνουν την έκκριση γλυκαγόνης. Επίσης, επιβραδύνουν την κένωση του στομάχου και προάγουν την απώλεια βάρους, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό στον πληθυσμό των ασθενών με ΣΔΤ2. Πέραν της γλυκαιμικής ρύθμισης, αποδεδειγμένα μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε υψηλού κινδύνου ασθενείς.
Σουλφονυλουρίες και Θειαζολιδινεδιόνες: Οι σουλφονυλουρίες, που αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης από τα β-κύτταρα, αποτελούν πιο παραδοσιακή επιλογή, αλλά έχουν μειωθεί ως πρώτη επιλογή λόγω κινδύνων υπογλυκαιμίας και αύξησης βάρους. Οι θειαζολιδινεδιόνες βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη αλλά απαιτούν προσοχή λόγω παρενεργειών, όπως κατακράτηση υγρών και αύξηση του κινδύνου καρδιακής ανεπάρκειας.
Ινσουλίνη: Η ινσουλίνη αποτελεί αναπόφευκτη λύση σε προχωρημένα στάδια της νόσου ή όταν η γλυκαιμική ρύθμιση δεν επιτυγχάνεται με από του στόματος φάρμακα. Οι νέες παρατεταμένης δράσης μορφές επιτρέπουν βελτιωμένη συμμόρφωση και μειωμένο κίνδυνο υπογλυκαιμίας.
Εξατομίκευση θεραπείας και προοπτικές
Η σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση προτάσσει την εξατομίκευση με βάση την ηλικία, τη συνοσηρότητα, τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας, την ανάγκη για απώλεια βάρους, καθώς και την οικονομική δυνατότητα και προτίμηση του ασθενούς. Η ADA και η EASD προτείνουν αλγορίθμους όπου μετά τη μετφορμίνη, η επιλογή μεταξύ αγωνιστών GLP-1 ή αναστολέων SGLT2, γίνεται βάσει του καρδιαγγειακού και νεφρικού κινδύνου.
Η πρόοδος της φαρμακολογίας αναμένεται να συνεχιστεί με νέες ουσίες που θα επιτρέπουν καλύτερη ρύθμιση της νόσου και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Συμπέρασμα
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του ΣΔΤ2 έχει πλέον εξελιχθεί σε μια επιστημονικά τεκμηριωμένη και εξατομικευμένη διαδικασία που στοχεύει, όχι μόνο στη ρύθμιση της γλυκόζης, αλλά και στην πρόληψη καρδιαγγειακών και νεφρικών επιπλοκών. Η γνώση και εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών ADA και EASD αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την επιτυχή διαχείριση της νόσου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pharmacologic Approaches to Glycemic Treatment: Standards of Medical Care in Diabetes, American Diabetes Association, διαθέσιμο εδώ
- Management of Hyperglycemia in Type 2 Diabetes, American Diabetes Association, διαθέσιμο εδώ
- Empagliflozin, Cardiovascular Outcomes, and Mortality in Type 2 Diabetes, The New England Journal of Medicine, διαθέσιμο εδώ
- Liraglutide and Cardiovascular Outcomes in Type 2 Diabetes, The New England Journal of Medicine, διαθέσιμο εδώ
