Του Ευάγγελου Γκούντα,
Την 1η Ιουνίου 2025, η Πολωνία διενήργησε έναν από τους πιο κρίσιμους και πολωμένους προεδρικούς γύρους της πρόσφατης ιστορίας της. Ο εθνικιστής ιστορικός Καρόλ Ναβρότσκι, υποστηριζόμενος από το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), νίκησε οριακά με 50,89 %, έναντι 49,11 % του φιλελεύθερου δημάρχου Ραφάλ Τρζασκόφσκι, συμμάχου του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ. Η εκλογή αυτή, όπως όλα δείχνουν, σηματοδοτεί μια στροφή προς τον εθνικισμό και αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τη φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση Τουσκ.
Τα κρατικά μέσα, ειδικά η δημόσια τηλεόραση TVP, στήριξαν φανερά τον Ναβρότσκι, προβάλλοντάς τον ως προστάτη της εθνικής ταυτότητας και καταγγέλλοντας τον Τρζασκόφσκι ως πράκτορα ξένων συμφερόντων. Η αγορά της Polska Press από την κρατική PKN Orlen επιδείνωσε την υπάρχουσα μονοφωνία, μειώνοντας τη διαφορετικότητα της πληροφόρησης.
Η εκλογική αναμέτρηση χαρακτηρίστηκε ανταγωνιστική, αλλά υψηλά πολωμένη, και διεθνείς παρατηρητές της OSCE/ODIHR κατέγραψαν ανισότητες στην κάλυψη των υποψηφίων και περιορισμένη πλουραλιστική ενημέρωση. Παρά τη διαπίστωση ότι η εκλογική διαδικασία ήταν καλά οργανωμένη, διαπιστώθηκαν περιστατικά ανισσοροπημένης προβολής από τα κρατικά μέσα. Σύμφωνα με επώνυμες αναφορές, η ομάδα του Τρζασκόφσκι ζήτησε διερεύνηση για 15 εκλογικά τμήματα όπου φέρεται να υπήρξαν ψήφοι υπέρ του, καθώς και περαιτέρω ανησυχίες για την ακρίβεια των αποτελεσμάτων.
Η πολωμένη ψηφοφορία ήταν υψηλής συμμετοχής (~71 %), με τον Ναβρότσκι να κερδίζει στις αγροτικές και συντηρητικές περιοχές, ενώ ο Τρζασκόφσκι επικράτησε στις μεγαλύτερες πόλεις. Η νίκη του Ναβρότσκι αποδόθηκε στην ικανότητά του να καθοδηγήσει τη δεξιά ψήφο και να ενισχύσει το αφήγημα της ταυτότητας σε κρίση, που ενισχύθηκε σημαντικά μέσω των ΜΜΕ. Αντίθετα, η εκστρατεία του Τρζασκόφσκι, επικεντρωμένη στην υπεράσπιση της δημοκρατίας και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, φάνηκε αδύναμη να προσελκύσει αναποφάσιστους.
Η προεδρία του Ναβρότσκι χαρακτηρίζεται ως θεσμικό stop, αφού διαθέτει δικαίωμα βέτο σε νόμους της κυβέρνησης. Η κυβερνητική πλειοψηφία δεν διαθέτει 3/5 για να υπερψηφίσει βέτο, δημιουργώντας θεσμική αβεβαιότητα. Ο Τουσκ έχει ήδη ανακοινώσει ψήφο εμπιστοσύνης στις 11 Ιουνίου, σε μια προσπάθεια διασφάλισης σταθερότητας.
Η 10 Ιουνίου 2025 βρίσκει την Πολωνία σε κομβικό σημείο: τα κρατικά ΜΜΕ λειτουργούν ήδη ως μοχλός προώθησης μιας πλευράς, επηρεάζοντας την δημόσια αντίληψη. Η διεθνής παρακολούθηση αναγνωρίζει καλή διαδικασία, αλλά προειδοποιεί για στρεβλωτικό περιβάλλον και θεσμική αστάθεια. Η διχαστική συνύπαρξη προεδρίας και κυβέρνησης αναμένεται να δοκιμάσει την αντοχή των θεσμών και του ίδιου του κράτους δικαίου στην Πολωνία.
Η Πολωνία παραμένει πεδίο δοκιμής για τη δημοκρατική αντοχή και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της, ενώ η διεθνής κοινότητα αναμένει να δει εάν οι θεσμοί θα αντέξουν την πίεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Fundamental freedoms respected in run-off but concerns over financing, OSCE/ODIHR, διαθέσιμο εδώ
-
Polish nationalist Nawrocki wins presidency in setback for pro-EU government, Reuters, διαθέσιμο εδώ
-
Poland faces government gridlock after nationalist candidate wins presidency, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
-
Tusk rattled as coalition braces for confidence vote, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
-
Poland votes to lock its leaders in a constitutional cage match, The Times, διαθέσιμο εδώ
-
Πολωνία – Προεδρικές εκλογές: Νικητής ο εθνικιστής υποψήφιος Ναβρότσκι, Euronews, διαθέσιμο εδώ
