Της Φανής Υβόννης Κυρκιλή,
Μια ξεχωριστή εμπειρία θέασης προσφέρει το Ίδρυμα Ευγενίδου, στην αναβαθμισμένη αίθουσα του ψηφιακού θόλου, όπου προβάλλεται ανελλιπώς η παράσταση «Είμαστε αστρόσκονη», σε σενάριο και σκηνοθεσία του διακεκριμένου αστροφυσικού Διονύση Σιμόπουλου και μουσική του κορυφαίου συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου.
Το εντυπωσιακό έργο, που αποτελούσε από το 2000 κοινό όραμα των δύο φίλων, ολοκληρώθηκε το 2020 και προστέθηκε στο πλούσιο πρόγραμμα του Πλανητάριου το 2023, ένα χρόνο μετά τον θάνατό τους. Πρόκειται για μια σαγηνευτική προσπάθεια να φέρουν μπροστά στα έκπληκτα μάτια του κοινού (κάθε ηλικίας) τα μυστήρια του σύμπαντος, μέσα από μία απλή, νηφάλια αφήγηση και ζωντανές, πολύχρωμες εικόνες, που δεν μπορούν παρά να προκαλέσουν δέος κι ενθουσιασμό.
Ένα σύντομο, αλλά καθηλωτικό ταξίδι στο διάστημα, «φόρος τιμής στην επιστήμη και την τέχνη». Με στάσεις σε πλανήτες, νεφελώματα, σουπερνόβα και δορυφόρους, καταφέρνει να μας συγκινήσει, να μας εμπνεύσει, να εξάψει την περιέργεια και να πυροδοτήσει καινούργιες απορίες. Κύριο επίτευγμα είναι ότι κεντρίζει το ενδιαφέρον για την αστρονομία και την κοσμολογία, κάτι που θα έπρεπε να συνιστά μέλημα της σύγχρονης κοινωνίας κι εκπαίδευσης. Άλλωστε, οι άνθρωποι είναι από τη μοίρα τους ταξιδιώτες και ανιχνευτές, με έμφυτη τη σπουδαία ανάγκη να διερωτώνται, να εξερευνούν, να ανακαλύπτουν και τελικά να προοδεύουν… Γι’ αυτό κι ο δρόμος της γνώσης είναι αέναος —μια περιπέτεια δίχως τέλος, που σαν αχόρταγη μαύρη τρύπα… όσο τρέφεται, τόσο μεγαλώνει.
Είναι αλήθεια, πάντως, πως το αινιγματικό κι αχανές άγνωστο, άλλους τους τρομάζει, άλλους τους συναρπάζει, άλλους τους γεμίζει ματαιότητα για το νόημα της ζωής κι άλλους ευγνωμοσύνη. Εσείς, άραγε, νιώθετε ασφάλεια ή ανασφάλεια μέσα στο σκοτεινό άπειρο; Αισιοδοξία ή απελπισία;
Όποια κι αν είναι η απάντηση, δεν γίνεται να μην παραδεχτούμε τη μαγεία του χωροχρόνου που μας περιβάλλει, σε ασύλληπτα μεγέθη κι αντιθέσεις (μικρό-μεγάλο, παρελθόν-μέλλον, φως-σκοτάδι, τάξη-αταξία, νομοτέλεια-χάος, δημιουργία-καταστροφή, ένωση-έκρηξη, γαλήνη-σύγκρουση, γέννηση-θάνατος) και κάνει την ύπαρξή μας εξαιρετικά πολύτιμη και τυχερή. Είναι, εξάλλου, ιδιαίτερα ελκυστικό ότι είμαστε κι εμείς καρπός του σύμπαντος: πλασμένοι από διαστημικό υλικό, που εκτοξεύτηκε μετά από χημικές και θερμοπυρηνικές αντιδράσεις δισεκατομμύρια χρόνια πριν, συμμετέχουμε στην εξέλιξη και την ιστορία του.
Προερχόμαστε από τα άστρα και «κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε σε αυτά». Η υλοενέργειά μας δεν χάνεται — αντίθετα, μεταλλάσσεται, ανακυκλώνεται, ενσωματώνεται. Κι έτσι, «κάποια μέρα, θα υπάρξουν νέοι κόσμοι, με άλλα όντα, που θα διαμορφωθούν από τις στάχτες του πεθαμένου αστέρα, που σήμερα λέμε Ήλιο»!
