Της Ειρήνης Λάττα,
Κάπου πήρε το αυτί μου τη γνωστή φράση του Αριστοτέλη: «Ο μορφωμένος διαφέρει απ’ τον αμόρφωτο, όσο ο ζωντανός από τον νεκρό», και κατευθείαν ο νους μου τρέχει και σκέφτεται πόσες πολλές κατευθύνσεις μπορεί μια τέτοια δήλωση να αποκτήσει. Αρχικά πώς κρίνουμε τον μορφωμένο από τον αμόρφωτο; Με βάση τα πτυχία που κατέχει ή με βάση την Παιδεία και τις αρχές του; Ή και με τα δύο;
Καμιά φορά, είναι νομίζω παραδεκτό πως τα δύο αυτά συνδυάζονται. Εκείνος, δηλαδή, που έχει το θάρρος και τη γενναιότητα να ελέγχει τον εαυτό του και να τον οδηγεί προς έναν συγκεκριμένο στόχο, αυτόν της μάθησης, και της απόκτησης ενός τίτλου σπουδών, τότε έχει καταφέρει να χαλιναγωγηθεί και πνευματικά, καθώς και ηθικά. Το να έχει ένα συντονισμένο και σταθερό πρόγραμμα, και να βρίσκει χρόνο για το διάβασμα και την προσωπική του εξέλιξη και πνευματική καλλιέργεια, φυσικά είναι κάτι που θα τον βοηθήσει να ανθίσει τα χαρίσματα που κατέχει. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι με πολλούς τίτλους σπουδών και πτυχία, που δυστυχώς είναι απαίδευτοι. Δεν κατέχουν δηλαδή τους στοιχειώδεις τρόπους, διακριτικό πνεύμα, ενσυναίσθηση και πολλές απ’ τις βασικές ηθικές αρχές, κάτι που πολύ πιθανόν να τους δυσκολεύει στο επάγγελμά τους ή να δυσκολεύει τους γύρω τους.
Από την άλλη, έχουμε τους αμόρφωτους. Αμόρφωτους με ποια έννοια όμως; Διότι αμόρφωτος είναι και αυτός που το έφεραν έτσι οι συγκυρίες και δεν έβαλε προτεραιότητα την απόκτηση πτυχίου, γιατί έπρεπε να εργαστεί ή να αποκτήσει και να αφοσιωθεί στην οικογένειά του. Μπορεί να μην είχε τα πνευματικά και ψυχικά εφόδια να αντιμετωπίσει τον εαυτό του σε μια τέτοια δύσκολη διαδικασία και γι’αυτό προτίμησε να απέχει.
Απ’ την άλλη πλευρά του αμόρφωτου, υπάρχει και ο τεμπέλης. Εκείνος που δεν ήθελε να προσπαθήσει για κάτι καλύτερο για τον εαυτό του από βαρεμάρα ή ματαιότητα ή επειδή ακόμα ίσως δεν είχε αποφασίσει τι ήθελε πραγματικά. Το ζήτημα βέβαια στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι αν και μετά από χρόνια επικρατεί η συγκεκριμένη σκέψη και συναίσθημα, τότε θα πρέπει να γίνει αντικείμενο προβληματισμού και περαιτέρω διερεύνησης. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουμε ξανά τη σύγκριση με έναν άνθρωπο που έχει μέσα του Παιδεία.
Και αυτό μπορεί να ισχύει και στις δύο περιπτώσεις του αμόρφωτου ανθρώπου, ή και σε καμία. Γιατί ίσως να μην έχει τόση μεγάλη σχέση η μόρφωση με την Παιδεία. Ναι, όπως τονίσαμε και στην αρχή μέσω της μόρφωσης και της διερεύνησης σε διαφορετικούς γνωστικούς τομείς, κατακτιούνται βασικότατες αρχές της Παιδείας. Όμως οι ίδιες αρχές, μπορούν να κατακτηθούν από κάποιον άνθρωπο χωρίς πτυχίο, δοσμένο όμως ολοκληρωτικά στη ζωή, πολλές φορές και στις δύσκολες πτυχές της, αλλά και στον άνθρωπο.
Είναι πολύ όμορφο να μπορείς να επεκτείνεις τις γνώσεις σου και να επιμορφώνεσαι. Είναι ακόμα πιο όμορφο να χαρίζεις την καρδιά σου στους γύρω σου, να τους χαμογελάς, να λες αυθόρμητα μια ευχή, να τους αγκαλιάζεις, να βλέπεις πέρα από αυτό που σου δείχνουν, να βλέπεις τι μπορεί να καταπιέζουν μέσα τους, τι φοβούνται, και να προσπαθήσεις να μη γίνεις αυτό. Είναι πολύ πιο όμορφο να μιλάς με ωραίο τρόπο σε ανθρώπους που μπορεί να μην ξαναδείς, αλλά και που αγαπάς, στον σερβιτόρο που θα σου φέρει τον καφέ, σε έναν πελάτη που σε αναστάτωσε, στον συνάδελφο που σε στεναχώρησε, στον σύζυγο που σε νευρίασε, στον φίλο που σε αδίκησε, σε εκείνον που αδίκησες εσύ, στον περαστικό που σε ενόχλησε, σε εκείνον που έφυγε χωρίς καμία εξήγηση, σε εσένα που φέρεσαι εγωιστικά ή αδικείς τον εαυτό σου.
Ναι, αυτό νομίζω δεν έχει να κάνει με πτυχία. Έχει να κάνει με το να είσαι ζωντανός. Και το να βρίσκεις την αγάπη και τη χαρά που υπάρχει μέσα σου, αλλά και να τη μοιράζεσαι, είναι ύψιστη μορφή και παράδειγμα ζωντανού ανθρώπου!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αριστοτέλης: Ο μορφωμένος διαφέρει από τον αμόρφωτο, όσο ο ζωντανός από τον νεκρό, awakengr.com, διαθέσιμο εδώ
