Της Ιωάννας Σέλε,
Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση και η περιβαλλοντική υποβάθμιση έχουν φέρει στο προσκήνιο την ανάγκη προστασίας της φύσης, η κακοποίηση των άγριων ζώων στην Ελλάδα παραμένει μια συστηματικά υποτιμημένη απειλή. Από τις εξώσεις λύκων από το φυσικό τους περιβάλλον έως τις χελώνες που βρίσκονται με κατεστραμμένα καβούκια, η ανθρώπινη δραστηριότητα αφήνει ανεξίτηλα σημάδια πάνω στην άγρια πανίδα.
Η συγκλονιστική περίπτωση των τραυματισμένων χελωνών στη Θεσσαλονίκη
Στη Θεσσαλονίκη, η καθηγήτρια Κτηνιατρικής του ΑΠΘ Φανή Χαρίση έχει μετατρέψει το επιστημονικό της εργαστήριο σε καταφύγιο ελπίδας για δεκάδες άγρια ζώα —κυρίως χελώνες— που έχουν κακοποιηθεί ή τραυματιστεί βάναυσα. Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ του Thestival.gr, η καθηγήτρια, με τη βοήθεια μεταπτυχιακών φοιτητών και την υποστήριξη του Τμήματος Κτηνιατρικής, συλλέγει χελώνες από όλη την Ελλάδα οι οποίες φέρουν κατάγματα στο καβούκι τους, συχνά αποτέλεσμα χτυπημάτων με αιχμηρά αντικείμενα ή επιθέσεων από άλλα ζώα, κυρίως σκυλιά.
Αυτό που σοκάρει περισσότερο είναι το εύρος και η επανάληψη των περιστατικών. Πολλές από τις χελώνες φτάνουν στο εργαστήριο με συντριπτικά κατάγματα, ανοιχτές πληγές και μολύνσεις που απειλούν τη ζωή τους. Οι φοιτητές και οι ερευνητές αφιερώνουν ώρες για να αποκαταστήσουν τις ζημιές με ειδικά υλικά (ρητίνες, υαλονήματα κ.λπ.), εφαρμόζοντας πρωτοποριακές τεχνικές κτηνιατρικής περίθαλψης. Δεν πρόκειται απλώς για ένα επιστημονικό πείραμα· είναι μια βαθιά ανθρώπινη παρέμβαση, μια σιωπηλή διαμαρτυρία απέναντι στην αδιαφορία της κοινωνίας.
Η χελώνα δεν είναι μόνο ένα σύμβολο μακροζωίας ή ηρωισμού· είναι ένας ζωντανός οργανισμός που πλήττεται από τον πολιτισμό μας, όταν αυτός μετατρέπεται σε πολιτισμό εγκατάλειψης. Η πράξη φροντίδας απέναντι σε αυτά τα πλάσματα αποκτά κοινωνική σημασία. Καθρεφτίζει την ανάγκη για ένα νέο μοντέλο συμβίωσης, όπου η ζωή –ανεξαρτήτως είδους– θα έχει την αξία που της αναλογεί.
Η εξόντωση των λύκων και οι «νόμιμες» επιθέσεις
Δεν είναι μόνο τα μικρά ζώα που υποφέρουν. Οι λύκοι, σύμβολα της άγριας φύσης και απαραίτητοι για τη βιολογική ισορροπία, αντιμετωπίζονται συχνά ως απειλή. Σε περιοχές όπως η Πίνδος και η Ροδόπη, έχουν καταγραφεί δεκάδες περιπτώσεις δηλητηριάσεων, παγίδευσης ή πυροβολισμών. Παρά την προστατευτική νομοθεσία, όπως η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επιβολή της παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα.
Σύμφωνα με την Καλλιστώ, μια από τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές ΜΚΟ της Ελλάδας, οι ενέργειες εναντίον των λύκων δεν προέρχονται μόνο από παράνομους κυνηγούς, αλλά και από αγρότες ή τοπικούς φορείς που βλέπουν τα άγρια ζώα ως απειλή για την παραγωγή τους. Αντί της συνύπαρξης, κυριαρχεί ο φόβος και η καταστολή.
Ο ρόλος της κοινωνίας και της εκπαίδευσης
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο θεσμικό. Είναι βαθιά κοινωνικό. Η περιβαλλοντική παιδεία στην Ελλάδα είναι αποσπασματική και συχνά περιορίζεται σε θεωρητικές προσεγγίσεις. Δεν διδάσκουμε στα παιδιά πώς να σέβονται τα ζώα, να κατανοούν τον ρόλο τους στο οικοσύστημα ή να συνυπάρχουν με τη φύση. Η λύση βρίσκεται σε μια νέα παιδεία που να καλλιεργεί την ενσυναίσθηση και την υπευθυνότητα απέναντι σε κάθε μορφή ζωής.
Η δράση της καθηγήτριας του ΑΠΘ είναι παράδειγμα προς μίμηση και δείχνει πώς η επιστήμη μπορεί να υπηρετεί την κοινωνία, όχι μόνο με καινοτομία αλλά και με ηθική. Η φροντίδα των τραυματισμένων χελωνών δεν είναι μόνο μια πράξη αγάπης προς τα ζώα – είναι και μια μορφή αντίστασης απέναντι σε μια κοινωνία που έχει μάθει να προσπερνά τη βία όταν αυτή στρέφεται προς τα ανυπεράσπιστα.
Η κακοποίηση των άγριων ζώων δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μέρος ενός μεγαλύτερου προβλήματος. Είναι αντανάκλαση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη φύση συνολικά: ως εργαλείο, ως εμπόδιο, ή ως κάτι κατώτερο. Για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή, απαιτείται πολιτική βούληση, ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, και κυρίως, αλλαγή κουλτούρας.
Ο σεβασμός στη ζωή –είτε πρόκειται για λύκο, είτε για χελώνα– είναι δείγμα του πολιτισμού μας. Κι όπως είπε ο Μαχάτμα Γκάντι: «Το μεγαλείο ενός έθνους και η ηθική του πρόοδος κρίνονται από τον τρόπο με τον οποίο φέρεται στα ζώα.»
Η προστασία των άγριων ζώων δεν είναι ζήτημα μόνο φιλοζωίας – είναι πράξη κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Όταν σώζουμε ένα τραυματισμένο ζώο ή υψώνουμε τη φωνή μας απέναντι στην αδιαφορία, υπερασπιζόμαστε το ίδιο μας το μέλλον. Η φύση δεν είναι κάτι έξω από εμάς – είναι ο καθρέφτης μας. Κι αν συνεχίσουμε να την πληγώνουμε, τελικά θα πληγώσουμε και τον ίδιο μας τον κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Θεσσαλονίκη: Καθηγήτρια Κτηνιατρικής του ΑΠΘ “επισκευάζει” τα σπασμένα καβούκια χελωνών, thestival.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Καλλιστώ, callisto.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), eepf.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οδηγία 92/43 ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, eur-lex.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
