Του Κωνσταντίνου Μανιάτη,
Η Λήδα ήταν η γυναίκα του βασιλιά της Σπάρτης Τυνδάρεου και μητέρα τεσσάρων παιδιών, της Ελένης, της Κλυταιμνήστρας, του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Από τα τέσσερα παιδιά της, τα δύο, η Κλυταιμνήστρα και ο Κάστωρ, ήταν παιδιά του Τυνδάρεου, ενώ τα άλλα δύο, η Ελένη και ο Πολυδεύκης, ήταν παιδιά του Δία. Ο μύθος της γέννησής τους λέει ότι ο Δίας ζευγάρωσε με την Λήδα μεταμφιεσμένος ως κύκνος την ίδια μέρα που η Λήδα κοιμήθηκε με τον Τυνδάρεο. Όταν ήρθε η ώρα να γεννήσει, λέγεται, ότι γέννησε δύο αυγά. Από το ένα αυγό βγήκαν η Ελένη και ο Πολυδεύκης ενώ από το άλλο η Κλυταιμνήστρα και ο Κάστωρ που ήταν παιδιά του Τυνδάρεου.
Από τα παιδιά της Λήδας σε λιγότερους μύθους εμφανίζεται η Κλυταιμνήστρα. Η Κλυταιμνήστρα παντρεύτηκε δύο φορές και είχε έναν εραστή. Ο πρώτος της άνδρας ήταν ο Τάνταλος, με τον οποίο απέκτησε και ένα παιδί. Όμως, αυτός ο γάμος τελείωσε άδοξα όταν ο Αγαμέμνονας, που ήταν ερωτευμένος με την Κλυταιμνήστρα, σκότωσε τον Τάνταλο και το παιδί τους και απήγαγε την Κλυταιμνήστρα για να την παντρευτεί. Οι δύο αδερφοί της τον κυνήγησαν, αλλά πριν τον φτάσουν αυτός κατέφυγε στον πατέρα τους ο οποίος αποδέχθηκε τον γάμο της Κλυταιμνήστρας με τον Αγαμέμνονα.
Στον δεύτερο γάμο της απέκτησε τέσσερα παιδιά. Αυτά ήταν η Χρυσόθεμη, η Ηλέκτρα, που κατονομάζεται και ως Λαοδίκη, η Ιφιγένεια και ο Ορέστης. Ανέθρεψε, επίσης, και την κόρη της Ελένης, την Ερμιόνη, όσο οι γονείς της ήταν στην Τροία. Μετά της θυσία της Ιφιγένειας από τον Αγαμέμνονα, η Κλυταιμνήστρα άρχισε να παραγκωνίζει τα υπόλοιπα παιδιά της, απομακρύνοντας τον Ορέστη και αντιμετωπίζοντας την Ηλέκτρα σαν δούλα. Το διάστημα του Τρωικού πολέμου, η Κλυταιμνήστρα σχεδίαζε την εκδίκηση της στον Αγαμέμνονα και ενώ στην αρχή παρέμεινε πιστή στον άνδρα της, απέκτησε έναν εραστή, τον Αίγισθο.
Όταν ο Αγαμέμνονας επέστρεψε από την Τροία, η Κλυταιμνήστρα διέπραξε την εκδίκηση της, σκοτώνοντας τον Αγαμέμνονα και την Κασσάνδρα, την γυναίκα που είχε φέρει ως τρόπαιο από την Τροία. Αν και τις δολοφονίες τις σχεδίασε και εκτέλεσε μόνη της, ο Αίγισθος καυχιόταν ότι ήταν δικά του κατορθώματα. Επτά χρόνια μετά, ο τότε εξόριστος Ορέστης επιστρέφει στις Μυκήνες μεταμφιεσμένος και αναγγέλλει τον θάνατο του. Έτσι η Κλυταιμνήστρα καλεί τον Αίγισθο πίσω στο παλάτι, απαλλαγμένη από τον φόβο της εκδίκησης. Όμως, ο Ορέστης όταν είδε τον Αίγισθο τον σκότωσε και όταν η Κλυταιμνήστρα, ακούγοντας τις κραυγές, πήγε να βοηθήσει, ο Ορέστης την σκότωσε εκπληρώνοντας την εντολή του Απόλλωνα.
Οι δύο γιοι της Λήδας, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, ήταν επίσης γνωστοί με το όνομα Διόσκουροι. Από τα δύο αδέρφια ο Κάστωρ ήταν θνητός ενώ ο Πολυδεύκης ήταν αθάνατος. Όμως, παρά την βασική αυτή διάφορα τους δεν έγινε ποτέ κάποια διάκριση μεταξύ τους, αφού και οι δύο είχαν αναπτύξει διαφορετικές ικανότητες, ο Κάστωρ στην ιππασία και ο Πολυδεύκης στην πυγμαχία.
Οι Διόσκουροι εμφανίζονται σε αρκετούς μύθους είτε ως πρωταγωνιστές είτε όχι. Πήραν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, όπου ο Πολυδεύκης νίκησε σε μάχη τον βασιλιά των Βεβρύκων, τον Άμυκο. Συμμετείχαν επίσης και στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, όμως στον μύθο αυτόν αναφέρονται μόνο ονομαστικά.
Ένας από τους σημαντικότερους μύθους τους ήταν η εκστρατεία τους για την απελευθέρωση της Ελένης μετά την αρπαγή της από τον Θησέα και τον Πειρίθους. Όταν οι δύο απαγωγείς πήγαν στον Κάτω Κόσμο με σκοπό την αρπαγή της Περσεφόνης, οι Διόσκουροι ξεκίνησαν εκστρατεία ενάντια στην Αθήνα, για να απελευθερώσουν την αδερφή τους, η οποία ήταν φυλακισμένη. Όταν τα δύο αδέρφια νίκησαν την Αθήνα και απελευθέρωσαν την Ελένη, πήραν ως σκλάβα την μητέρα του Θησέα και έβαλαν στον θρόνο της Αθήνας τον Μενεσθέα.
Ο μύθος του θανάτου τους ξεκινάει με τα ξαδέρφια τους, τους Αφαρείδες της Μεσσηνίας. Οι Διόσκουροι έκαναν πολλούς άθλους με αυτούς, με τον κυριότερο να είναι η αρπαγή ενός κοπαδιού βοδιών από την Αρκαδία. Όταν ήρθε η ώρα της μοιρασιάς ο Ίδας και ο Λυγκέας, οι Αφαρείδες, ξεγέλασαν τους Διόσκουρους και πήραν όλο το κοπάδι για αυτούς. Για εκδίκηση, οι Διόσκουροι, έκαναν επιδρομή στην Μεσσηνία και έκλεψαν όχι μόνο το κοπάδι από την Αρκαδία αλλά και μερικά άλλα κοπάδια των ξαδερφιών τους καθώς και τις αρραβωνιαστικιές τους. Γνωρίζοντας ότι οι πράξεις τους δεν θα μείνουν ατιμώρητες αποφάσισαν να κρυφτούν στην κουφάλα ενός δέντρου στον Ταΰγετο και να περιμένουν για να στήσουν ενέδρα στα ξαδέρφια τους.
Όμως, δεν κατάφεραν να κρυφτούν καλά και ο Ίδας διέκρινε που κρυβόντουσαν. Πριν οι Διόσκουροι προλάβουν να ξεφύγουν ο Ίδας πέταξε το δόρυ του και σκότωσε τον Κάστορα. Τότε ο Πολυδεύκης τους πολέμησε και σκότωσε τον Λυγκέα. Όσο πάλευε με τον Ίδα, ο Δίας αποφάσισε να τερματίσει την μάχη και έριξε κεραυνό που έκανε στάχτη τον Ίδα. Όταν ο Πολυδεύκης επέστρεψε στον νεκρό αδερφό του, παρακάλεσε τον Δία να τον αφήσει να πεθάνει, καθώς δεν μπορούσε να ζήσει μόνος του. Τότε ο Δίας του είπε ότι ή μπορεί να ζει για πάντα στον Όλυμπο ή να μοιραστεί την αθανασία του με τον Κάστορα και να περνάνε μια μέρα στον Όλυμπο και μια μέρα στον Άδη. Ο Πολυδεύκης διάλεξε την δεύτερη επιλογή.
Το τελευταίο παιδί της Λήδας ήταν η Ελένη, η ομορφιά της οποίας ήταν τέτοια που ήταν γνωστή στον κόσμο ως «Ωραία Ελένη». Από μικρή η Ελένη έγινε θύμα απαγωγής, όταν ο Θησέας και ο Πειρίθους κατέβηκαν στην Σπάρτη και την απήγαγαν όσο αυτή έκανε θυσίες στην Άρτεμη. Ο Θησέας σεβάστηκε την μικρή της ηλικία και δεν κοιμήθηκε μαζί της, αλλά την φυλάκισε σε ένα οχυρό όταν πήγε να απαγάγει την Περσεφόνη. Οι αδελφοί της Ελένης, όταν έμαθαν την τοποθεσία της φυλακής της έκαναν εκστρατεία και την έφεραν πίσω στην Σπάρτη.
Όταν ήρθε η ώρα να παντρευτεί, ήρθαν να την ζητήσουν σε γάμο μνηστήρες από όλη την Ελλάδα. Ο πατέρας της είχε ήδη αποφασίσει να την παντρέψει με τον Μενέλαο, αλλά φοβόταν ότι οι υπόλοιποι μνηστήρες θα ενωθούν ενάντια στην Σπάρτη ή ενάντια στον Μενέλαο. Μετά από προτροπή του Οδυσσέα, ο οποίος ζήτησε ως αντάλλαγμα το χέρι της Πηνελόπης, ο Τυνδάρεος έβαλε όλους τους μνηστήρες να ορκιστούν ότι θα σεβαστούν την απόφαση του και θα στηρίξουν το ζευγάρι όταν αυτό έχει ανάγκη. Έτσι, η Ελένη παντρεύτηκε τον Μενέλαο.
Ο πιο γνωστός μύθος της Ελένης είναι η αρπαγή της από τον πρίγκιπα της Τροίας, Πάρη. Σε κάποιες εκδοχές πήγε ηθελημένα. ενώ σε άλλες όχι, πάντα όμως, ως το τρόπαιο της Αφροδίτης στον Πάρη που την διάλεξε ως την πιο ωραία θεά.
Μια άλλη εκδοχή του μύθου τοποθετεί την Ελένη στην Αίγυπτο ενώ στην Τροία βρίσκεται ένα ομοίωμα της. Στην Τροία η Ελένη φαίνεται να μην έχει σταθερή υποστήριξη για μια πλευρά καθώς προσπάθησε να βοηθήσει και τους Αχαιούς και τους Τρώες.
Η επιστροφή της στην Σπάρτη διαφέρει σε λεπτομέρειες από τις διάφορες πηγές αλλά κράτησε οχτώ χρόνια. Στο διάστημα αυτό βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου διαδραματίζεται και η επώνυμη τραγωδία. Μετά την επιστροφή της στην Σπάρτη εμφανίζεται ξανά μόνο στην Οδύσσεια, όταν ο Τηλέμαχος φτάνει στην Σπάρτη ψάχνοντας τον Οδυσσέα. Ο θάνατος της Ελένης διαφέρει από πηγή σε πηγή. Οι κυριότερες εκδοχές λένε ότι ή πήγε στα Ηλύσια πεδία με τον Μενέλαο ή έγινε αστερισμός ή πέθανε στην Ρόδο ή θυσιάστηκε από την Ιφιγένεια στην Ταυρίδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Λήδα, delphys.gr, διαθέσιμο εδώ
- Διόσκουροι: Κάστωρ και Πολυδεύκης, ancientgreecereloaded.com, διαθέσιμο εδώ
- Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας – Κλυταιμνήστρα, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας – Ελένη greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
