Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η ψήφιση του νομοσχεδίου για την υποβοηθούμενη ευθανασία από τη γαλλική Εθνοσυνέλευση αποτελεί μια ώριμη, ορθολογική απόφαση που αντανακλά τη σταδιακή μετατόπιση των ευρωπαϊκών κοινωνιών προς την αναγνώριση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση, ακόμη και στο πιο κρίσιμο σημείο της ανθρώπινης ύπαρξης: το τέλος της ζωής.
Το ζήτημα δεν είναι απλώς νομικό ή ιατρικό· είναι βαθύτατα προσωπικό και ηθικό. Όταν ένας ενήλικας, πλήρως ενσυνείδητος, βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν αργό και αβάσταχτο θάνατο, χωρίς ρεαλιστικές προοπτικές ανακούφισης ή ίασης, δε θα έπρεπε να έχει το δικαίωμα να επιλέξει πότε και πώς να αποχωρήσει; Δεν είναι δείγμα σεβασμού προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια να του δίνεται αυτή η επιλογή;
Η απόφαση της Γαλλίας να προχωρήσει με αυτή τη νομοθεσία υπό αυστηρές προϋποθέσεις δεν ενθαρρύνει την εγκατάλειψη των ευάλωτων, όπως υποστηρίζουν κάποιοι αντίθετοι κύκλοι. Αντιθέτως, προσφέρει μια θεσμική εγγύηση ότι όσοι βρίσκονται σε συνθήκες ανείπωτης οδύνης δεν θα εξαναγκάζονται να καταφεύγουν στο εξωτερικό, συχνά με τεράστιο οικονομικό και ψυχολογικό κόστος, για να βρουν αυτό που θα έπρεπε να είναι βασικό τους δικαίωμα.
Αξίζει να αναρωτηθούμε, ποιο είναι το πραγματικό μήνυμα πίσω από την άρνηση αυτής της επιλογής. Μήπως πρόκειται για μια εμμονική προσκόλληση σε παραδοσιακές αντιλήψεις, που δεν αντανακλούν πια τις ανάγκες των σύγχρονων κοινωνιών; Μήπως με το να αρνούμαστε την υποβοηθούμενη ευθανασία, τιμωρούμε ανθρώπους για την ασθένειά τους, στερώντας τους την τελευταία πράξη ελέγχου επί της ζωής τους;
Η ΕΕ δεν έχει ακόμη ομοιογενή προσέγγιση στο θέμα, αλλά η Γαλλία εντάσσεται πλέον στις χώρες που έχουν θεσπίσει έναν μηχανισμό για την υποστήριξη αυτής της τελικής απόφασης, δίπλα σε κράτη όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βασίζεται στις αρχές της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων — αρχές που βρίσκουν σαφέστατη εφαρμογή στην επιλογή για υποβοηθούμενη θανάτωση.
Η πολεμική κατά του νομοσχεδίου βασίστηκε συχνά σε φόβους για «ηθικό κατήφορο» ή «κοινωνική πίεση στους ευάλωτους». Αυτοί οι φόβοι είναι κατανοητοί, αλλά δεν πρέπει να υπερκαλύπτουν τη συζήτηση. Η νομοθεσία είναι σαφώς διατυπωμένη, προβλέπει αυστηρές προϋποθέσεις, πολυεπίπεδη ιατρική αξιολόγηση και χρονικό διάστημα αναθεώρησης της απόφασης. Είναι μια σοβαρή, ελεγχόμενη διαδικασία, όχι ένα άνοιγμα της κερκόπορτας.
Μήπως λοιπόν η συζήτηση δεν πρέπει να περιστραφεί γύρω από το «αν» πρέπει να υπάρχει τέτοια επιλογή, αλλά «πώς» να διασφαλιστεί ότι παρέχεται με ασφάλεια και σεβασμό προς όλους τους εμπλεκομένους;
Η κοινωνική πραγματικότητα δείχνει ξεκάθαρα την ανάγκη αυτής της ρύθμισης. Η μεγάλη πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών τάσσεται υπέρ της, και το ίδιο ισχύει σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είναι θέμα πολιτικής μόδας, αλλά κοινωνικής ωριμότητας. Η συζήτηση έχει ωριμάσει — τώρα είναι η ώρα να ωριμάσει και η νομοθεσία.
Με αυτό το νομοσχέδιο, η Γαλλία κάνει ένα αποφασιστικό βήμα προς την αναγνώριση του δικαιώματος στον αξιοπρεπή θάνατο. Προσφέρει ένα μοντέλο ρεαλιστικό, ανθρώπινο, και θεσμικά επαρκές. Και ίσως είναι ώρα και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες —συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας— να ανοίξουν ξανά αυτή τη συζήτηση χωρίς φόβο, χωρίς ταμπού, αλλά με προτεραιότητα το συμφέρον εκείνων που υποφέρουν πραγματικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- France’s National Assembly votes in favour of legalising assisted dying, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- French parliament backs bill to legalise assisted dying, France 24, διαθέσιμο εδώ
