Της Μαργαρίτας Οικονόμου,
Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την ταχύτητα της εικόνας και τον καταιγισμό των πληροφοριών, τα υλικά αποκτούν ένα ρόλο πέρα από το λειτουργικό ή αισθητικό τους πλαίσιο. Στη σύγχρονη γλυπτική, η ύλη δεν είναι απλώς μέσο διαμόρφωσης μορφών· είναι φορέας εννοιών, βιωμάτων και πολιτισμικών μνημών. Η επιλογή υλικών, όπως το χαρτί, το ύφασμα, το ανακυκλωμένο πλαστικό ή τα οργανικά στοιχεία —αντί των παραδοσιακών «ευγενών» υλών όπως το μάρμαρο ή ο μπρούντζος— φανερώνει μια αλλαγή στον τρόπο που σκεφτόμαστε την τέχνη: από το αιώνιο στο εφήμερο, από το στατικό στο ζωντανό.
Η σύγχρονη γλυπτική δεν αποσκοπεί πια στην αθανασία του αντικειμένου. Αντιθέτως, στρέφεται στην ευθραυστότητα, τη φθορά, τη χρονικότητα. Η ύλη που αλλοιώνεται, σαπίζει, διαλύεται ή αποδομείται δεν είναι απειλή για το έργο· είναι κομμάτι της ταυτότητάς του. Το χαρτί που μαλακώνει με την υγρασία, το πλαστικό που λιώνει στον ήλιο ή το ύφασμα που ξεφτίζει στον άνεμο γίνονται μέσα αφήγησης του εφήμερου, του ανθρώπινου, του ευάλωτου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δουλειά της Eva Hesse, η οποία χρησιμοποίησε λάτεξ και υλικά που φθείρονται με τον χρόνο, αποδεχόμενη την αλλοίωση των έργων της ως μέρος της φυσικής τους πορείας. Αντίστοιχα, ο Joseph Beuys ενσωμάτωνε οργανικά υλικά, όπως λίπος και τσόχα, μεταφέροντας ένα φορτίο μνήμης, ιστορίας και θεραπείας μέσα από την ίδια την υλικότητα. Ο Dieter Roth χρησιμοποίησε τρόφιμα που σαπίζουν, ώστε η φθορά να γίνει μέρος της εικαστικής εμπειρίας. Η τέχνη δεν είναι πλέον διαρκής· είναι μια ζωντανή διαδικασία που παρακολουθούμε να εξελίσσεται.
Η επιφάνεια, στην περίπτωση αυτή, αποκτά σχεδόν δερματικό χαρακτήρα. Ο θεατής δεν καλείται απλώς να δει, αλλά να νιώσει — να «διαβάσει» με τα μάτια του τις ρωγμές, τις υφές, τα σημάδια του χρόνου. Όπως ένα πρόσωπο μαρτυρά εμπειρίες μέσα από τις ρυτίδες του, έτσι και το υλικό φέρει τις εντάσεις της διαδικασίας και του χρόνου. Η σιωπή της ύλης γίνεται φορτισμένη γλώσσα.
Παράλληλα, κάθε υλικό φέρει μια πολιτισμική μνήμη. Το ανακυκλωμένο χαρτί παραπέμπει σε περιβαλλοντική συνείδηση, το πλαστικό σε κοινωνίες υπερκατανάλωσης, τα παλιά ρούχα σε προσωπικές ή συλλογικές αφηγήσεις απώλειας και ταυτότητας. Ο καλλιτέχνης El Anatsui, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί μεταλλικά καπάκια από μπουκάλια για να δημιουργήσει γιγαντιαία υφαντά, αναδεικνύοντας την αποικιοκρατική ιστορία και την κουλτούρα κατανάλωσης της Δυτικής Αφρικής.
Η φθορά στην τέχνη δεν είναι πλέον κάτι που πρέπει να αποφευχθεί. Αντιθέτως, η φθορά ενσωματώνεται ως φυσική συνέχεια της δημιουργίας. Πολλοί καλλιτέχνες αφήνουν τα έργα τους εκτεθειμένα στον ήλιο, στη βροχή, στον άνεμο ή στον χρόνο, μετατρέποντας τη φθορά σε οργανικό μέρος της εμπειρίας.
Η γλυπτική του σήμερα δεν μιλά για το τέλειο. Μιλά για το αληθινό. Η ειλικρίνεια της ύλης, η αποδοχή της φθοράς και η προβολή του εφήμερου, καθιστούν ένα έργο όχι μόνο σύγχρονο, αλλά και βαθιά ανθρώπινο. Το έργο δεν στέκεται απλώς μπροστά μας, στέκεται δίπλα μας ζωντανό, ευάλωτο και μεταβαλλόμενο, όπως εμείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Modern Sculpting Techniques: The Influence of Technology on the Future, sculpturecreationtips.com, διαθέσιμο εδώ
