Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Η αμερικανική υψηλή στρατηγική αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα για όσους ασχολούνται με την πολιτική επιστήμη, αλλά και την παγκόσμια ιστορία. Σήμερα, με τις εξελίξεις στις ΗΠΑ, που έρχονται ραγδαία και προκαλούν σημαντικές αμφισβητήσεις, είναι ίσως πιο επίκαιρο από ποτέ να μελετήσει κανείς την ιστορία της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε ήδη από τον 18ο αιώνα και τη διεκδίκηση της ανεξαρτησίας, μέχρι και τις μέρες μας.
Τούτος ακριβώς υπήρξε και ο στόχος του πονήματος που παρουσιάζουμε σήμερα. Πρόκειται για το βιβλίο «Αμερικανική Υψηλή Στρατηγική, 18ος — 21ος αιώνας» του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου, που κυκλοφόρησε το 2023 από τις Εκδόσεις Πατάκη. Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε στην Οξφόρδη με άριστες επιδόσεις και έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Έχει δημοσιεύσει σημαντικά βιβλία για την αμερικανική πολιτική, τη βυζαντινή στρατηγική, τη διεθνή πολιτική του 21ου αιώνα και την άνοδο της Κίνας, ενώ συμμετέχει και σε συλλογικούς τόμους σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές σύστημα.
Το παρόν πόνημα στοχεύει στην ανάλυση της Αμερικανικής υψηλής στρατηγικής στη διαχρονία της, από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα. Αρχικά, ο συγγραφέας παρουσιάζει την έννοια της υψηλής στρατηγικής, η οποία προκύπτει από την ανάλυση του πολέμου σε διαφορετικά επίπεδα. Η υψηλή στρατηγική αποτελεί, σύμφωνα με το κείμενο και την κλασική θεωρία περί στρατηγικής, το στάδιο που βρίσκεται ανάμεσα στην τακτική —ανταλλαγή χτυπημάτων στο πλαίσιο της μάχης— και τη στρατηγική —αξιοποίηση των νικών στις μάχες ώστε να κερδίσει κανείς τον πόλεμο—, και αποκαλείται, επίσης, επιχειρησιακό επίπεδο. Η υψηλή στρατηγική αποτελεί σε αυτό το πλαίσιο μια έννοια που μπορεί να περιλαμβάνει όχι μόνο τον στρατιωτικό τομέα, αλλά και κάθε είδους συντελεστές που μπορούν να οδηγήσουν σε ισχύ και επιρροή.
Αντικείμενο του βιβλίου είναι ειδικότερα η αμερικανική υψηλή στρατηγική, όπως αυτή εξετάζεται στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας, τόσο αναφορικά με βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες αποφάσεις που αφορούν την πολιτική και τη διαχείριση κρίσεων. Μέσα από αυτό το βιβλίο, παρουσιάζεται στο πρώτο κεφάλαιο η υψηλή στρατηγική ως προς τη θεωρητική της πραγμάτευση σε ένα αναλυτικό πλαίσιο. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται εφαρμογή αυτού του πλαισίου για να αναλυθεί η αμερικανική υψηλή στρατηγική σε όλη τη διάρκεια της αμερικανικής ιστορίας (18ος έως 21ος αιώνας), κατά την οποία οι ΗΠΑ ξεκίνησαν ως ένας ασθενής φορέας της διεθνούς πολιτικής που εξαρτήθηκε από την έξωθεν υποστήριξη, αλλά έφτασαν να αποτελούν τη μεγαλύτερη παγκόσμια υπερδύναμη μετά από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Στα κεφάλαια 2 έως 11, το βιβλίο πραγματεύεται την ιστορική πορεία των Ηνωμένων Πολιτειών από την Αμερικανική Επανάσταση μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Ξεκινά με τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και την εδραίωση του νέου κράτους, συνεχίζει με την εδαφική επέκταση και τον Εμφύλιο Πόλεμο, παρουσιάζοντας την εξέλιξη των ΗΠΑ ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Αναλύει τη συμμετοχή της χώρας στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, εστιάζει στις διακυμάνσεις του Ψυχρού Πολέμου και ολοκληρώνεται με την περιγραφή της μεταψυχροπολεμικής περιόδου και των προκλήσεων που αυτή έφερε. Πρόκειται για ένα πόνημα που διαπνέεται από αντικειμενικότητα και σφαιρικότητα, δεδομένου ότι δεν διστάζει να αναφερθεί και στις αστοχίες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής, με σημαντικό παράδειγμα αυτές που αφορούν τον Τρίτο Κόσμο και οι οποίες δημιούργησαν έντονα κύματα αντιαμερικανισμού.
Καταληκτικά, το βιβλίο του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου αποτελεί μια εξαιρετική πηγή για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν στις κρίσιμες στρατηγικές επιλογές των Ηνωμένων Πολιτειών μέσα από τα σημαντικότερα ιστορικά ορόσημα, τα οποία καθόρισαν την εξέλιξη μιας παγκόσμιας υπερδύναμης. Προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξέλιξης της αμερικανικής πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος, καθώς και της πορείας της προς την παγκόσμια ηγεμονία, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Με μια αντικειμενική, επιστημονική προσέγγιση και γνώση που πηγάζει από την εμπειρία του συγγραφέα στα διεθνή θέματα, το έργο αυτό αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για φοιτητές, ερευνητές και κάθε αναγνώστη με ενδιαφέρον στη γεωπολιτική και τη σύγχρονη ιστορία.
