Της Αντωνίας Αποστόλου,
Ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική ιστορία είναι συνυφασμένα με την Ακρόπολη της Αθήνας, με χιλιάδες τουρίστες να την επισκέπτονται κάθε χρόνο. Αν και λεηλατημένος από πολλούς κατακτητές που κατείχαν την χώρα μας ανά τα χρόνια, η Ακρόπολη είναι το σημείο αναφοράς της Ελλάδας και ίσως το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της Αρχαιότητας.
Ωστόσο, πριν λίγες μέρες, γίναμε θεατές μίας επίδειξης της Adidas με drones πάνω από την Ακρόπολη, με φαντασμαγορικά φώτα να διαφημίζουν την καινούργια καμπάνια της εν λόγω εταιρίας αθλητικών ειδών. Όλοι μας μείναμε άναυδοι. Αν και ξέραμε ότι πολλοί από τους τουρίστες που την επισκέπτονται έρχονται μόνο και μόνο για να βγάλουν μία φωτογραφία που θα δημοσιευθεί στα προσωπικά τους social media, η σκέψη ότι μία εταιρεία διεθνούς κύρους θα καταχραζόταν με αυτόν τον τρόπο την ελληνική ιστορία δε μας πέρασε ποτέ από το μυαλό.
Κι όπως πάντα, το «μπαλάκι» των ευθυνών πετάγεται με μεγάλες ταχύτητες. Λίγο μετά το εν λόγω περιστατικό, το Υπουργείο Πολιτισμού κατέθεσε μήνυση κατά παντός υπευθύνου και ζητείται ο λόγος από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας για τον λόγο που επετράπη κάτι τέτοιο. Όμως, ο «σάλος» δεν περιορίστηκε μόνο στην πολιτική αντιπαράθεση ή στο νομικό πλαίσιο γύρω από αυτό.
Η Ακρόπολη συμβολίζει την ιστορία του ελληνικού πολιτισμού, τα μεγαλεία της Αρχαιότητας, αλλά και την υπερηφάνεια του κάθε Έλληνα πολίτη. Ανέκαθεν, ο Παρθενώνας λειτουργούσε ως παγκόσμιο σύμβολο του πολιτισμού και της δημοκρατίας κι όμως, με αυτήν την διαφήμιση, πολλοί έχουν το αίσθημα ότι μετετράπη σε σύμβολο… αθλητικών παπουτσιών.
Κι όπως σε κάθε τομέα, έτσι και σε αυτόν, υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Διαιωνίζεται η εξής απορία: γιατί δεν επετράπη στον Λάνθιμο η πρόσβαση στον Ιερό Βράχο για να γυρίσει μία σκηνή, αλλά δόθηκε πρόσβαση στην Adidas να διαφημίσει τα προϊόντα της; Γιατί το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο απέρριψε την αίτηση του σκηνοθέτη, αλλά επέτρεψε στη συγκεκριμένη εταιρεία να αξιοποιήσει τον Παρθενώνα για τους κερδοσκοπικούς σκοπούς της;
Άξιο αναφοράς είναι και πως η εν λόγω διαφήμιση εγείρει ερωτήματα, όχι μόνο στα πλαίσια της αισθητικής, αλλά και ως προς την αντιμετώπιση που έχουν οι πολυεθνικές εταιρίες στα σύμβολα των εθνών. Όταν ένα ιστορικό μνημείο, όπως η Ακρόπολη, χρησιμοποιείται για διαφημιστικούς σκοπούς, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αντιμετωπίζεται από τον κόσμο ως ένα φόντο μόδας, ένα σκηνικό απογυμνωμένο από συμβολισμούς και ιστορικό υπόβαθρο.
Όπως προαναφέρθηκε, δεν είναι λίγοι οι πολίτες και οι πολιτιστικοί σύλλογοι που αντέδρασαν έντονα σε αυτό το θέαμα. Κάποιοι το ερμηνεύουν ως «εμπορευματοποίηση της Ιστορίας», ενώ κάποιοι άλλοι αναφέρονται σε «πολιτιστικό νεοαποικισμό». Όπως και να έχει, η αλόγιστη χρήση των εθνικών μνημείων για λόγους σαν αυτόν, δοκιμάζει τα όρια της κοινωνικής ανεκτικότητας και υποδαυλίζει την ιστορία που χαρακτηρίζει τους πολίτες του κράτους.
Αν και η Adidas είναι μία από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές παγκόσμιου κύρους, σε καμία περίπτωση δε μπορεί να παρακάμπτει με αυτόν τον ασεβή τρόπο έθνη και πολιτισμούς. Μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις και στις μέρες μας, μία εικόνα μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο σε πολλούς τομείς, όπως τον πολιτισμό, την πολιτική κτλ. Επομένως, σε αυτό το σημείο, τα ερώτημα δεν εστιάζουν στο κατά πόσο η διαφήμιση είναι καλαίσθητη ή trendy, αλλά στο κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί ηθικά αποδεκτή.
Η εθνική ταυτότητα δεν είναι εμπορικό προϊόν. Δε μπορεί να πουληθεί, να διαφημιστεί, ή εν πάση περιπτώσει, να χωρέσει σε ένα κουτί παπουτσιών. Είναι μέσα στην ψυχή μας, μέσα στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας. Μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι, να διατηρούμε την πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοί μας και να προσπαθούμε αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο να τον μεταδώσουμε όχι μόνο στις επόμενες γενιές, αλλά και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο.
Με αφορμή αυτό ας αναλογιστούμε το εξής: κατά πόσο είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε την εθνική μας ταυτότητα και τα μνημεία μας, στον βωμό του χρήματος και της κερδοφορίας;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Πόλεμος» για διαφήμιση της Adidas με φόντο τον Παρθενώνα, enikos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιώργος Λάνθιμος: Οριστικό ναυάγιο για τα γυρίσματα στην Ακρόπολη, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
