Της Ελπίδας Γιατρά,
Στις 18 Μαΐου 2025, οι πολίτες της Πορτογαλίας θα προσέλθουν στις κάλπες για τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, που προκλήθηκαν από την κατάρρευση της κυβέρνησης του Luis Montenegro, λίγους μόλις μήνες μετά την εκλογή του. Η πολιτική αβεβαιότητα και η κοινωνική αναστάτωση έχουν οδηγήσει τη χώρα σε εκλογικό πυρετό, με την παραπληροφόρηση να αναδεικνύεται σε έναν από τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία.
Η Πορτογαλία διανύει περίοδο έντονης πολιτικής αστάθειας. Η παραίτηση του Montenegro ήρθε μετά από δημόσια κατακραυγή σχετικά με σκάνδαλο που αφορούσε την οικογενειακή του επιχείρηση και την απώλεια της ψήφου εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο. Συγκεκριμένα, η εταιρεία Spinumviva φέρεται να συνέχισε να λαμβάνει πληρωμές από πελάτες, όπως η εταιρεία καζίνο Solverde, ακόμη και μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως πρωθυπουργός. Παρότι ο ίδιος αρνείται κάθε παρατυπία, η κρίση οδήγησε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Marcelo Rebelo de Sousa να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές.
Τα τελευταία χρόνια, η Πορτογαλία έχει βιώσει μια διαδοχή εκλογικών διαδικασιών που αντανακλούν τη βαθιά δυσαρέσκεια των πολιτών προς τα παραδοσιακά κόμματα. Η συνεχής εναλλαγή κυβερνήσεων και η αδυναμία επίτευξης σταθερότητας έχουν εντείνει το πολιτικό αδιέξοδο. Οι εκλογές της 18ης Μαΐου αναμένεται να είναι καθοριστικές για την κατεύθυνση της χώρας στο προσεχές μέλλον.
Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό στοιχείο των φετινών εκλογών δεν είναι μόνο η πολιτική αβεβαιότητα, αλλά η αυξανόμενη εξάπλωση της παραπληροφόρησης. Όπως αναφέρει το Euronews, η διάδοση ψευδών ειδήσεων και διαστρεβλωμένων πληροφοριών στα κοινωνικά δίκτυα έχει καταστεί σοβαρή απειλή για την ακεραιότητα της εκλογικής διαδικασίας. Η χρήση συναισθηματικής γλώσσας, υπερβολών και ψευδών ισχυρισμών στοχεύει στην παραπλάνηση των πολιτών και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.
Η παραπληροφόρηση δεν περιορίζεται μόνο σε αλλοιωμένα άρθρα ή φωτογραφίες. Στην Πορτογαλία, η ακροδεξιά ενισχύει τη θέση της, με κόμματα όπως το Chega να αξιοποιούν τη λαϊκή δυσαρέσκεια και να εκμεταλλεύονται την απογοήτευση από τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας. Ιδιαίτερα, η κυκλοφορία ψευδών πληροφοριών γύρω από το μεταναστευτικό και την οικονομική πολιτική έχει εντείνει την πόλωση και τις κοινωνικές εντάσεις.
Η άνοδος της ακροδεξιάς δεν οφείλεται μόνο στην αδυναμία του πολιτικού συστήματος, αλλά και στην ευρεία αποδοχή θεωριών συνωμοσίας που παρουσιάζουν ένα «ευρωπαϊκό κατεστημένο» ως απειλή για την εθνική κυριαρχία της Πορτογαλίας. Τα συνθήματα που συνδέουν την Ε.Ε. με την υποβάθμιση της εθνικής ταυτότητας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε ένα απογοητευμένο εκλογικό σώμα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη αναγνωρίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Μέσω μηχανισμών εντοπισμού ψευδών ειδήσεων και συνεργασιών με κοινωνικές πλατφόρμες, επιχειρεί να περιορίσει τη διάδοση παραπλανητικού περιεχομένου. Παρ’ όλα αυτά, τα social media παραμένουν πεδίο σύγκρουσης, καθώς αρκετοί πολίτες στρέφονται σε «εναλλακτικές αλήθειες» που ενισχύουν τη δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς και τροφοδοτούν τον πολιτικό θυμό.
Η παρούσα κατάσταση προκαλεί εύλογες ανησυχίες για το αν οι πολίτες θα μπορέσουν να ψηφίσουν με πλήρη και ορθή ενημέρωση. Η προεκλογική περίοδος δεν αφορά πλέον μόνο τη σύγκρουση πολιτικών προγραμμάτων, αλλά εξελίσσεται σε έναν αγώνα για την υπεράσπιση της αλήθειας και της ενημερωμένης συμμετοχής. Αυτό κάνει την εκλογική διαδικασία πιο ευάλωτη και την ίδια τη δημοκρατία πιο εύθραυστη.
Στην πραγματικότητα, η 18η Μαΐου δεν είναι απλώς η ημερομηνία επιλογής της επόμενης κυβέρνησης. Είναι δοκιμασία για την εμπιστοσύνη στο δημοκρατικό σύστημα, για την ικανότητα των πολιτών να συμμετέχουν ελεύθερα, χωρίς να παρασύρονται από παραπλανητικές αφηγήσεις. Το αποτέλεσμα των εκλογών θα αποκαλύψει πολλά — όχι μόνο για το μέλλον της Πορτογαλίας, αλλά και για τη δύναμη της δημοκρατίας στην ψηφιακή εποχή.
Τελικά, το ερώτημα παραμένει: θα καταφέρουμε να προστατεύσουμε την εκλογική διαδικασία από τις δυνάμεις της παραπληροφόρησης και του πολιτικού λαϊκισμού ή θα γίνουμε μάρτυρες μιας ψήφου που καθοδηγείται από ψεύδη και διαστρεβλώσεις; Η απάντηση θα δοθεί στην κάλπη, με την ψήφο κάθε πολίτη, και με την αποφασιστικότητα της Πορτογαλίας να διατηρήσει αλώβητη τη δημοκρατική της πορεία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η παραπληροφόρηση κατακλύζει την Πορτογαλία πριν από τις πρόωρες εκλογές, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Portugal — National Parliament voting intention, Politico, διαθέσιμο εδώ
