Του Δημήτρη Κυριαζή,
Αν υπήρχε η δυνατότητα μία κουλτούρα να αναδυθεί μέσα από τη ρήξη των ετερογενών κοινωνικών ωσμώσεων και φαντασιακών υποδειγμάτων, τότε μπορούμε να πούμε με πλήρη βεβαιότητα ότι η σύγκρουση —ακόμη κι αυτή του χειρίστου είδους— είναι γόνιμη και παραγωγική. Αντι-κουλτούρες ως αποδομητικές απαντήσεις απέναντι στις πολιτισμικές ορθοδοξίες και αυστηρούς και επιβλητικούς κύκλους νοημάτων. Θα μπορούσε κάποιος, όμως, να πει ότι μία πολιτισμική πολυγαμική σχέση και ένα «πάντρεμα» ασυμβίβαστων και αμφίσημων προτύπων και παραδειγμάτων συμπεριφοράς λειτουργεί ως ο φορέας μιας αναγέννησης και μιας φρεσκάδας της μικροπολιτισμικής κανονικότητας; Μπορούμε να πούμε ότι ο πολιτισμικός ετεροπροσδιορισμός και η πολιτισμική συμπεριφορική αυθεντικότητα, εν τέλει, επιτυγχάνονται μέσα από τη συγκρότηση κοινωνικών συμμαχιών και τη συστράτευση, ασυμβίβαστων μερικές φορές μεταξύ τους, αξιών κουλτούρας;
Σε εποχές που η αξία της ατομικότητας έχει σταματήσει πλέον να αναδύεται και προσπαθεί μανιωδώς να ριζώσει όλο και πιο βαθιά στις κοινωνικές δομές, η απάντηση που δίνει η εμπειρία στα παραπάνω ερωτήματα είναι πλήρως θετική και καταντά συμβατική και δεδομένη. Μαγαζιά που συνδυάζουν πολλών ειδών κουζίνας, προσφέροντας μία υπόσχεση εκπλήρωσης γαστρονομικών φαντασιώσεων που αγγίζει τα όρια της γευστικής ψυχεδέλειας, μία multi-tasking εστίαση που το πρωί λειτουργεί σαν μπραντσάδικο, το μεσημέρι ως εστιατόριο και το βράδυ διοργανώνει techno πάρτυ. Είναι έκδηλη η ρευστότητα των διακυμάνσεων των πολιτισμικών αξιών, οι οποίες όμως είναι σκόπιμες και πλήρως θεμιτές. Το πρωινό πάντα συνοδεύεται από χαλαρή lo-fi jazz, το μεσημεριανό δείπνο από κάποιες διακριτικές μουσικές συνθέσεις πλούσιες σε τεχνική και έμπνευση, και το βραδινό πρόγραμμα ανοίγει με house και techno και καταλήγει μέχρι και σε pop ελαφρολαϊκά.
Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η έλξη διάφορων κοινών και η εσκεμμένη αύξηση της εμβέλειας της πελατειακής γκάμας. Αυτό που παράγεται είναι ένα νέο πολιτισμικό υποκείμενο που αφομοιώνεται στις νόρμες του καπιταλισμού της κουλτούρας και είναι ανοιχτό στις νέες αυτές προκλήσεις. Η ρήξη δεν είναι προαπαιτούμενη για τη συγκρότηση ταυτότητας, τουλάχιστον όχι με την ίδια ισχύ, ένταση και συχνότητα, όπως χαρακτήριζε λόγου χάρη τα πανκιά και τους μεταλάδες των προηγούμενων δεκαετιών. Όταν στα καλοκαιρινά πάρτυ τα μπιτσόμπαρα γεμίζουν από νεολαία και μη, που στο σταντάκι τους επάνω έχει χώρο για μια σαμπανιέρα με ποτά πολυτελείας, ναργιλέδες και μια πιατέλα με σούσι στη μέση, «βαιμπάροντας» την ίδια στιγμή η παρέα με τραπ και mixes τραγωδιών του Καζαντζίδη, η συναίνεση και όχι η σύγκρουση με τις αυστηρές ταυτίσεις γεννά το «συνανήκειν» και την επόμενη υποταγή επίσης του τελευταίου στον άπειρο και αυθεντικό εαυτό.
Η προβληματική πίσω από αυτή την κοινωνική τάση και συμπεριφορά είναι το κατά πόσο αυτή η συναίνεση δεν είναι παράγωγο ή αποτέλεσμα ενός κοινωνικού κομφορμισμού, ή ακόμη κι αν παράγεται με αυτόν τον τρόπο ο τελευταίος. Η ανυπαρξία αντικουλτούρας ίσως να μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έλλειψη αναστοχασμού και κριτικής. Η μόνη απάντηση σε αυτό το μοντέλο δράσης είναι κάποιοι πολύ μικροί πυρήνες που τις περισσότερες φορές μετά βίας κάνουν αισθητή την παρουσία τους στον κοινωνικό περιβάλλον. «Επαναστατική πρωτοπορία» της εποχής ίσως να λογιζόταν η ραπ και «ντριλ» (drill) κουλτούρα, αλλά και αυτή στον πυρήνα της είναι συμβατική, δεδομένου ότι τα υποκείμενα είτε ως πομποί είτε ως δέκτες, «φλερτάρουν» με το ηγεμονικό πολιτισμικό αφήγημα. Πέρα από το γεγονός ότι η έξοδος σε μπουζούκια και κλαμπ, όσο σπάνια κι αν είναι, συμβαδίζει πλήρως με την πολιτισμική κυριαρχία, άλλο τόσο παράταιρο και υποκριτικό φαντάζει η μεταστροφή του λόγου των καλλιτεχνών μόλις αποκτήσουν απήχηση και φτιάξουν ένα ακροατήριο. Παραδείγματα ραπ σχημάτων και μονάδων που μετεπήδησαν στην αντίπερα όχθη, και από αντισυστημικοί συγκρουσιακοί καλλιτέχνες, κατέληξαν να ακούγονται στα μαγαζιά-κάστρα του τρόπου ζωής που αντιμάχονταν.
Μια δημόσια à la carte κουλτούρα, που ο καθένας μπορεί να διαμορφώσει μόνος του την πολιτιστική του νόρμα, να προσδεθεί σε όποιο άρμα σκέψης και δράσης θέλει, χωρίς την ίδια στιγμή να αποκόβεται από τα υπόλοιπα και καταντά έτσι να επαινεί τον άμετρο εαυτό του ως έναν κοινωνικό «χαμαιλέοντα», που αντί να προσαρμόζεται όμως, αναπαράγει ο ίδιος την προσαρμογή, δηλαδή τον κομφορμισμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- What is drill music?, musicindustryhowto.com, διαθέσιμο εδώ
