Του Αναστάση Γκίκα,
Βρισκόμαστε στον Αύγουστο του 1982 μερικούς μόλις μήνες αφότου το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου έχει ανέλθει στην εξουσία. Η κυβέρνηση της «Αλλαγής» αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου προσωπικά πρεσβεύουν πως η επίτευξη της εθνικής συμφιλίωσης – σαράντα σχεδόν χρόνια μετά τον εμφύλιο – αποτελούσε ύψιστο εθνικό καθήκον.
Προς επίτευξη, λοιπόν, της ουσιαστικής «Εθνικής Συμφιλίωσης» το ΠΑΣΟΚ καταθέτει ενώπιον της Βουλής νομοσχέδιο με τίτλο: «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των Στρατευμάτων κατοχής 1941-44».
Ήταν γεγονός πως το ΕΑΜ, η αντιστασιακή οργάνωση του Κομμουνιστικού Κόμματος, αποτελούσε την μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη αντιστασιακή οργάνωση κατά την κατοχή. Ήταν, επίσης, γεγονός ότι το μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος είχε «φροντίσει» να μην αναγνωριστούν οι αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ως μέλη της Εθνικής Αντίστασης, καθώς το ΚΚΕ είχε προσπαθήσει να ανατρέψει το δημοκρατικό πολίτευμα. Η κατάσταση αυτή, φυσικά, καθόλου δεν μεταβλήθηκε ούτε όταν η Δικτατορία των Συνταγματαρχών έφερε νέο νόμο σχετικά με την Εθνική Αντίσταση ο οποίος αναγνώρισε ως αντιστασιακούς τους άνδρες που κατά την κατοχή στελέχωσαν τα Τάγματα Ασφαλείας. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα έφερνε το θέμα ξανά στο τραπέζι προκρίνοντας την αναγνώριση των ανταρτών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και των συναφών οργανώσεων ως μελών της Εθνικής Αντίστασης.
Η επεισοδιακή κοινοβουλευτική συζήτηση
Η συζήτηση σχετικά με το νομοσχέδιο ξεκίνησε με την ομιλία του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου: «Ήλθε τώρα η ώρα, δίπλα στους ήρωες του 1821, να τοποθετήσουμε στην εθνική μας μνήμη ενωμένους αυτούς που έπεσαν στο 1940-1944. Τα στρατευμένα παιδιά του λαού, που έγραψαν σελίδες δόξας στον μεγάλο αμυντικό πόλεμο, πόλεμο στον οποίο τελικά οφείλεται η πτώση της ναζιστικής δικτατορίας, του ναζισμού. Η κυβέρνηση της Ελλάδας επιτελεί σήμερα με ευλάβεια το καθήκον της. Εγώ ως Έλληνας σήμερα αισθάνομαι υπερήφανος».
Με αυτόν τον άκρως συγκινησιακό και πατριωτικό του λόγο ο Ανδρέας Παπανδρέου προσπάθησε να προτρέψει τη Νέα Δημοκρατία να υπερψηφίσει το παρόν νομοσχέδιο.
Στο βήμα, στη συνέχεια, ανεβαίνει ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Ευάγγελος Αβέρωφ, ο οποίος εξέφρασε την αντίθεσή του με το εν λόγω σχέδιο νόμου λέγοντας ότι: «Η πορεία του έθνους δεν μπορεί να στηρίζεται στο ψέμα και μάλιστα στο δολιότατο ψέμα. Γιατί έτσι το έθνος θα χάσει τη φυσιογνωμία του. Γιατί εκείνο που ουσιαστικά αναγνωρίζει και τιμά σήμερα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν είναι η Αντίσταση, είναι η κατοχική δράση του κομμουνιστικού κόμματος. Να τιμηθούν και να βραβευθούν όχι οργανώσεις ως σύνολα, αλλά μέλη τους ως άτομα. Τα μέλη τους εκείνα που έκαμαν αντίσταση χωρίς να εκτελέσουν Έλληνες, χωρίς να επιδιώξουν την κατάλυση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το αντίθετο είναι κραυγαλέο άδικο, είναι έντονα αντεθνικό…».
Αυτό που πρότεινε στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ο Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν ναι μεν να διευρυνθεί το πάνθεο των αντιστασιακών-αγωνιστών αλλά να υπάρξει ένας διαχωρισμός μεταξύ των ΕΑΜιτών πατριωτών αγωνιστών και των ΕΑΜιτών που κινήθηκαν κατά των Γερμανών αλλά και Ελλήνων αγωνιστών με μόνο σκοπό να καταλάβει το Κομμουνιστικό Κόμμα την εξουσία.
Η αποχώρηση της Νέας Δημοκρατίας
Ακολούθησε, όπως φάνηκε έπειτα από τις πολιτικές τοποθετήσεις των δυο σπουδαίων πολιτικών αρχηγών, λογομαχία σχετικά με την υπερψήφιση ή όχι του νομοσχεδίου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ισχυρίστηκε ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ, με την ομιλία του, χάρισε την αντίσταση στο ΚΚΕ, ωστόσο ο ίδιος απάντησε ότι: «Όχι μόνο δεν χάρισα την αντίσταση στο ΚΚΕ, αλλά του την αρνήθηκα και είπα ότι είναι το μόνο που δεν έκανε αντίσταση. (…) Θέλετε, κυρίως, να αποκτήσει το ΚΚΕ συγχωροχάρτι και βραβείο για την αντεθνική του δράση επί Κατοχής; Αυτό είναι αδύνατον να το δεχτούμε. Και επειδή αρνηθήκατε την πρότασή μας, γι’ αυτόν τον λόγο εμείς θα αποχωρήσουμε».
Και πράγματι μόλις τελείωσε ο σύντομος λόγος του Αβέρωφ σχεδόν σύσσωμη – πλην του Παναγιώτη Κανελλοπούλου – η κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας αποχώρησε ως ένδειξη διαμαρτυρίας από την αίθουσα.
Μετά την αποχώρηση της Νέας Δημοκρατίας τον λόγο έλαβε ο ΓΓ του Κομμουνιστικού Κόμματος Χαρίλαος Φλωράκης ο οποίος χαιρέτισε την πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ.
Επίμετρο
Εν τέλει το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και τον πρώην Πρωθυπουργό και βουλευτή της ΝΔ Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος στηλίτευσε την στάση του κόμματός του. Για πολλούς η υπερψήφιση του εν λόγω νομοσχεδίου αποτέλεσε την τελευταία πράξη του δράματος, την ουσιαστική λήξη του εμφυλίου πολέμου, καθώς και των διακρίσεων που σχετίζονταν με αυτόν μέσω της αποκατάστασης μιας χρόνιας αδικίας. Για άλλους πάλι αποτελεί ιστορική επιπολαιότητα από μέρους του ΠΑΣΟΚ να βραβεύσει κάθε αγωνιστή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δίχως να υπάρξει κάποιου είδους ξεχωριστή εξέτασης της κάθε περίπτωσης.
Όπως και να έχει το αμφιλεγόμενο για την εποχή εκείνη νομοσχέδιο σύντομα έγινε νόμος του κράτους, νόμος ο οποίος ισχύει μέχρι και σήμερα, νόμος ο οποίος έχει εν πολλοίς διαμορφώσει την περί Εθνικής αντίστασης κυρίαρχη εικόνα η οποία δεσπόζει στο συλλογικό υποσυνείδητο της ελληνικής κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
- 40 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ – ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, news247.gr, διαθέσιμο εδώ.
