Της Αγγελικής Γιοβανίδη,
Στις 22-2-2024 η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, εξέδωσε εγκύκλιο προς τους Εισαγγελείς Πρωτοδικών και Εφετών της χώρας, με την οποία δίνει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αντιμετώπιση των υποθέσεων που αφορούν στην παραβατικότητα των ανηλίκων, βάσει στατιστικών δεδομένων που δείχνουν ανησυχητική αύξηση της εγκληματικότητας σε νεαρή ηλικία.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Αστυνομίας που παρατίθενται στην εγκύκλιο, κατά τη διάρκεια του 2023 προχώρησαν σε παράνομες πράξεις, σε ολόκληρη τη χώρα, 10.776 ανήλικοι δράστες, από τους οποίους 1.100 είναι μέχρι 11 ετών και 1.400 από 12 έως 14 ετών. Η παραβατική αυτή συμπεριφορά, πλην των παραβάσεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και του νόμου περί αλλοδαπών, αφορά πολύ σοβαρά εγκλήματα (ληστείες, κλοπές, σωματικές βλάβες και μάλιστα μεταξύ μαθητών, ναρκωτικά, προσβολές της γενετήσιας αξιοπρέπειας, βιασμό, πορνογραφία ανηλίκων, παραβάσεις της νομοθεσίας περί όπλων, αρπαγή ανηλίκων, εγκληματική οργάνωση). Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τους πρώτους 8 μήνες του 2023 υπάρχει αύξηση στις ληστείες σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2022 που αγγίζει το 56%. Η εγκληματικότητα δε αυτή δεν αφορά μόνο τα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα-Θεσσαλονίκη), αλλά και άλλες περιοχές της χώρας ( αυξημένη κυρίως σε Ανατ. Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη). Μια εικόνα που, αν προστεθεί στο γεγονός ότι πέρυσι εξαρθρώθηκαν 17 συμμορίες ανηλίκων που εμπλέκονταν σε 132 υποθέσεις σκληρής βίας, αναδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος.
Οι υποθέσεις που έχει διαχειριστεί η Αστυνομία τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους 2023 ξεπερνούν αυτές που είχαν καταγραφεί συνολικά όλο το 2022, βάσει επίσημων στοιχείων της ΕΛ.ΑΣ. Από την αρχή του 2023 μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου, 435 ανήλικοι έχουν πέσει θύματα ληστείας. Ο σοκαριστικός αριθμός, που κατά βάση αφορά περιστατικά ληστρικών επιθέσεων ανηλίκων εις βάρος συμμαθητών τους, αυξήθηκε κατά 22% μέσα σε μόλις έναν χρόνο. Τα ανήλικα θύματα μέσα σε οκτώ μήνες είναι ήδη περισσότερα από αυτά που καταγράφηκαν όλο το 2022 (426), ενώ έχουν πενταπλασιαστεί σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 2021. Εξίσου ανησυχητικός είναι ο αριθμός των ανήλικων δραστών που «πρωταγωνιστούν» στις βίαιες ληστείες με στόχο ανυπεράσπιστους μαθητές. Ο «τρομακτικός» αριθμός, που αποτυπώνει την έξαρση της παραβατικότητας σε μικρές ηλικίες, έχει εκτοξευθεί από πέρυσι κατά 36%.
Στη συνέχεια της εγκυκλίου, εκφράζεται η άποψη ότι το φαινόμενο αυτό της παραβατικότητας των ανηλίκων, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί, όχι μόνο ως δικαστικό και αστυνομικό φαινόμενο, αλλά και ως κοινωνική πραγματικότητα. Ιδιαιτέρως ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι παροτρύνονται οι Εισαγγελείς, ως αποδέκτες της εγκυκλίου αυτής, να αναλάβουν, σε συνεργασία και με άλλους φορείς της πολιτείας, τη διεξαγωγή δράσεων και προγραμμάτων που θα έχουν εκπαιδευτικό ρόλο, και θα μάθουν στους ανηλίκους «το σεβασμό, τη συνεργασία, τη συμμετοχή, τη λήψη πρωτοβουλιών, τη διαχείριση του θυμού και του άγχους…. κ.λπ.» και επισημαίνεται ο ιδιαίτερος ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει ο Εισαγγελέας Ανηλίκων ιδιαιτέρως, στο ζήτημα αυτό.
Τέλος, προτείνονται, εκτός από τον σχηματισμό των οικείων ποινικών δικογραφιών και την κατά προτεραιότητα διεκπεραίωσή τους, συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία είναι τα εξής:
α) οι παραγγελίες, μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών και των δομών υγείας της κάθε διοικητικής περιφέρειας, για συστηματική διενέργεια κοινωνικών ερευνών προς διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης, διαπαιδαγώγησης και εν γένει κοινωνικής παράστασης των οικογενειών των ανηλίκων, που παρουσιάζουν παθογένειες, για παιδοψυχολογική εκτίμηση των ανηλίκων με έμφαση στις ψυχοσυναισθηματικές σχέσεις αυτών με τους γονείς τους και στην οικογενειακή συνοχή, η έρευνα για το εάν οι ανήλικοι έχουν υποστεί κάποιας μορφής βία από το οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, η έρευνα για την ύπαρξη ή μη οποιασδήποτε μορφής ψυχοπαθολογίας στο πρόσωπό τους, καθώς και το ενδεχόμενο περαιτέρω παιδοψυχιατρικής εκτίμησης, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν χρήζουν ψυχολογικής ή συμβουλευτικής υποστήριξης,
β) η διαρκής συνεργασία με τις διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του κάθε Νομού ενόψει και του Ν.5029/2023 για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας στις σχολικές μονάδες, ώστε να υπάρχει άμεση γνώση των ζητημάτων που ανακύπτουν και άπτονται των αρμοδιοτήτων τους,
γ) η διοργάνωση δράσεων, οι οποίες στοχεύουν στην ενημέρωση γονέων και εκπαιδευτικών αλλά και μαθητών, με την συμμετοχή των κατάλληλων επιστημόνων (κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, ψυχίατροι) αλλά και αστυνομικών, καθώς και δικηγόρων με την συνδρομή του κατά τόπο αρμοδίου Δικηγορικού Συλλόγου,
δ) οι εισηγήσεις των εισαγγελικών λειτουργών για θέματα που αφορούν την ανηλικότητα σε πρωτοβουλίες άλλων φορέων (Δήμοι, Περιφέρειες, Σύλλογοι Διδασκόντων, Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων), καθώς και οποιαδήποτε άλλη ενέργεια κριθεί ωφέλιμη και ανταποκρινόμενη στις τοπικές ιδιαιτερότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ευσταθία Καπαγιάννη- Αντιεισαγγέλεας του Αρείου Πάγου, Εγκύκλιος 2/2024- Δράσεις για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων , eisap.gr, διαθέσιμη εδώ
