Του Κωνσταντίνου Μανωλόπουλου,
Οι φίλοι μου από την Αριστερά πολλά μπορούν να μου προσάψουν για τις απόψεις ή τις αντιθέσεις μου επί πολλών θεμάτων, για την «εμμονική» μου διάθεση να τηρούνται πιστά οι διαδικασίες που προβλέπονται από το καταστατικό και για τη διαφοροποίησή μου για το Status Quo των συνελεύσεων (προτάσσοντας ηλεκτρονικά έντυπα πλαισίων, απαγόρευση του καπνίσματος στους χώρους των συνελεύσεων, ψήφιση υποχρεωτικά με το πάσο κλπ κλπ). Ένα πράγμα, όμως, που κανείς δεν μπορεί να μου προσάψει είναι αυτό της μη συμμετοχής μου στις διαδικασίες των συνελεύσεων, όπου εκεί πιστός των αρχών μου συμμετέχω πάντα ενεργά, ασχέτως του αν συμφωνώ ή όχι με το επίδικο, ασχέτως του αν ο τρόπος που πραγματοποιούνται αυτές γίνεται υπό το πρίσμα δημοκρατικoύ ή εκφοβιστικού κλίματος.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο και με αφορμή του νέο νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί από το Υπουργείο Παιδείας για την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, και την προσπάθεια δημιουργίας εκ νέου ενός φοιτητικού κινήματος, θεωρώ πως έχω τη δυνατότητα να εκφράσω την άποψή μου (γνωρίζοντας την πιθανότητα του να χαρακτηριστώ ιδεολογικά δεξιός ή αριστερός ρεβιζιονιστής). Και να μην συμμετείχα όμως ενεργά, πάλι θα έπρεπε να έχω το δικαίωμα να μπορώ να εκφράσω ελεύθερα τη γνώμη μου, όποια και αν ήταν αυτή. Παρόλα αυτά, δεν θα επιχειρήσω να εξετάσω τόσο αν αυτό καθαυτό το νομοσχέδιο είναι δίκαιο ή όχι, το οποίο αποτελεί μια άλλη συζήτηση, αλλά κυρίως τον τρόπο που οι συλλογικές αυτές διαδικασίες διενεργούνται και ακόμα τη σχέση που έχουν οι φοιτητές συνολικά με αυτές.
Ένα από τα πρώτα ερωτήματα που πρέπει να εξετάσουμε είναι το πώς εκφράζεται η αντίθεση μίας κοινωνικής ομάδας σε κάτι το οποίο θεωρεί ότι τη θίγει. Στην προκειμένη περίπτωση ενός μέρους των φοιτητών από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Μέσα από τις φοιτητικές συνελεύσεις, συνήθως, αποφασίζονται καταλήψεις, συλλαλητήρια, συντονιστικές δράσεις με τους υπόλοιπους φοιτητικούς συλλόγους, μεταφορά της απόφασης στις συνεδριάσεις των οργάνων της εκάστοτε σχολής και εκ νέου συνέλευση. Βλέπουμε, λοιπόν, πως χρησιμοποιούνται ακόμη με τον ίδιο τρόπο τα ίδια ακριβώς μέσα με αυτά που ενυπάρχουν εδώ και πολλές δεκαετίες. Εν έτει 2024 είναι αυτά τα μέσα ικανά για να οδηγήσουν στην επίτευξη των διεκδικήσεων ή αντιμετωπίζονται πλέον από την κοινωνία και τον μέσο πολίτη ως γραφικά ή εθιμοτυπικά, που ως στόχο έχουν την εν γένει αντίδραση ως όχημα εξυπηρέτησης προσωπικών επιδιώξεων;
Μήπως θα έπρεπε να παλεύουμε περισσότερο με τα μέσα τις εποχής μας; Μήπως θα έπρεπε να ασκήσουμε μια ταυτόχρονη πολιτική, η οποία πατάει πιο πολύ στο σήμερα και καταφέρνει να επηρεάσει αδιαμφισβήτητα περισσότερους ανθρώπους; Είναι αυτός ο στόχος μας ή όχι; Τα Social Media τι ρόλο μπορούν να παίξουν προς αυτήν την κατεύθυνση; Ένα βιντεάκι στο Tik-Tok, στο Facebook ή στο Instagram το οποίο μπορεί να το δει και να κοινοποιηθεί τόσο από έναν 50χρονο αγρότη που βρίσκεται σε ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας, όσο και από τον αδιάφορο φοιτητή που έχει σιχαθεί το ελληνικό πανεπιστήμιο θα είχε κάποιο αποτέλεσμα; Τα είδαμε άρδην να επιστρατεύονται από πολιτικούς πρώτης κλάσης, όπως τον Πρωθυπουργό αλλά και τον αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, οι οποίοι χωρίς αυτές τις εφαρμογές, πιθανόν να μην είχαν καταφέρει να ασκήσουν μια τόσο μεγάλη επιρροή στο εκλογικό σώμα.
Και όχι, δεν μιλάω μόνο για μια τέτοιου είδους πολιτική άσκησης των δικαιωμάτων μας. Μια σιωπηρή ή ηχηρή διαμαρτυρία – συγκέντρωση φοιτητών ή μαθητών έξω από το Υπουργείο Παιδείας; Μια μαζική αρθρογραφία τόσο στον έντυπο όσο και στον ηλεκτρονικό Τύπο όπου να εξηγούνται ακριβώς οι λόγοι της διαφωνίας, με επιχειρήματα και προτάσεις, θα ασκούσε περισσότερη πίεση προς την κατεύθυνση που θέλουμε ή όχι; Μήπως η μη διεξαγωγή μαθημάτων ή εξετάσεων αποτελεί «βούτυρο στο ψωμί» όλων όσοι θέλουν τα ελληνικά πανεπιστήμια να υπολειτουργούν (τόσο από την ελλιπή χρηματοδότηση όσο και από τις φοιτητικές καταλήψεις), δίνοντας πάτημα να προτάσσουν την εκ νέου υποβάθμισή τους; Δεν θα έπρεπε να θωρακίσουμε εμείς οι ίδιοι τα πανεπιστήμιά μας, ώστε να μην χαθεί ούτε μια ημέρα λειτουργίας τους; Καταλαβαίνω πως οι μαζικές καταλήψεις μπορούν να πιέσουν τις Πρυτανείες, όπως και την Κυβέρνηση, παρόλα αυτά, πράγματι μας εξυπηρετούν;
Το επόμενο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι το πόσοι φοιτητές συμμετέχουν στις συνελεύσεις και αποφασίζουν συνολικά για το τι θα γίνει. Στην Νομική Αθηνών έγινε κάτι το αν μη τι άλλο αξιοσημείωτο. Σε μια κλειστή ομάδα στο Facebook, όπου μέλη της γίνονται μόνο φοιτητές της Νομικής Αθηνών, αναρτήθηκε ένα ηλεκτρονικό «δημοψήφισμα» μέσα από την πλατφόρμα του Google Forms, στο οποίο είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν μόνο εν ενεργεία φοιτητές συνδεόμενοι με τους ακαδημαϊκούς τους λογαριασμούς. Η ερώτηση που τέθηκε ήταν η εξής: «Δηλώστε αν είστε υπέρ ή κατά της κατάληψης τις ημέρες της εξεταστικής». Μαντέψτε τι έγινε. Πάνω από 490 φοιτητές με το πάτημα ενός μόνο κουμπιού ψήφισαν Κατά ενώ μόνο 26 ψήφισαν Υπέρ. Από την άλλη πλευρά, στη δια ζώσης συνέλευση παρευρέθηκαν 119 άτομα, από τα 3000+ άτομα που φιλοξενεί η σχολή, και από αυτά μόλις τα 75 ψήφισαν Υπέρ της κατάληψης. Αν αποδεχτούμε τα νούμερα αυτά ως απόλυτους αριθμούς, είναι τρομακτικό το πώς τόσα λίγα άτομα εξουσιοδοτούνται να αποφασίζουν για το πότε θα είναι ανοιχτό ένα ολόκληρο πανεπιστημιακό ίδρυμα. Παρόλα αυτά, επειδή τα νούμερα δεν λένε πάντα την αλήθεια, ως φοιτητική κοινότητα νομίζω πως τουλάχιστον θα πρέπει να αναρωτηθούμε μήπως έχουμε κάνει κάτι λάθος.
Πώς γίνεται αυτοί οι 490 φοιτητές, που ψήφισαν κατά της κατάληψης ηλεκτρονικά εν κρυπτώ και παραβύστω, να μην κατέβουν στη συνέλευση ανατρέποντας εν τοις πράγμασι το αποτέλεσμα; Μήπως είναι απλά αδιάφοροι και με την «αβάσταχτη ελαφρότητά τους» πήραν μια επιπόλαιη απόφαση ψηφίζοντας ηλεκτρονικά; Η αλήθεια είναι πως σε μια καθαρά αποστειρωμένη ηλεκτρονική διαδικασία ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθεί η πολιτική ώσμωση και η σπουδαιότητα του διαλόγου ως μέσω αλληλεπίδρασης μεταξύ μας.
Ας είμαστε ειλικρινείς όμως. Σε πολλά πανεπιστήμια όπου οι συλλογικές διαδικασίες δεν λειτουργούν σωστά, πολλώ δε μάλλον όταν παρεισφρέουν άνθρωποι με κουκούλες και full faces, δεν υπάρχει πραγματική ελευθερία του λόγου και αυτό απομακρύνει όλο και περισσότερους φοιτητές από την ενασχόλησή τους με τα κοινά. Θεωρείτε πως ένας κυριολεκτικά ανεξάρτητος φοιτητής μπορεί να εκφράσει αυτά που γράφω τώρα και εσείς διαβάζετε σε μια γενική συνέλευση κάποιου «προβληματικού» πανεπιστημίου, χωρίς τη διαπόμπευσή του από την μια πλευρά ή τον ξυλοδαρμό του από την άλλη; Το ερώτημα προφανώς είναι ρητορικό. Τα παραδείγματα είναι γνωστά σε όλους μας και με την ανοχή μας συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται.
Άρα, πώς περιμένετε ο μέσος φοιτητής, χωρίς την κάλυψη κάποιας παράταξης, να εκφράσει ανεμπόδιστα την άποψή του; Και άντε, ας πούμε ότι θα βρεθεί αυτός ο –τολμηρά– αφελής νέος. Πόσοι θα βρουν το θάρρος να συμφωνήσουν σε μια ανοιχτή διαδικασία ψηφοφορίας, όπου κυριαρχεί ο φόβος μήπως και χαρακτηριστούν είτε ως «παλιό-κομμουνιστές» από την μία πλευρά είτε ως «κρυφό-δαπίτες» από την άλλη ή δεν ξέρω εγώ τι άλλο;
Για τους παραπάνω αλυσιτελείς λόγους είναι χρήσιμη η συνέχιση των φοιτητικών συνελεύσεων ως κέντρα ζύμωσης των απόψεων και των θέσεων των φοιτητών, με υποχρεωτική, όμως, επίδειξη πάσο στην είσοδο και, παράλληλα, την προάσπιση της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Ταυτόχρονα, απαραίτητη κρίνεται και η διαφανής κατάθεση των θέσεων των φοιτητικών παρατάξεων ή των ανεξάρτητων φοιτητών σε αυστηρά αποκλειστικά αξιόπιστη ηλεκτρονική πλατφόρμα. Τέλος, πιστεύω στη θέσπιση ηλεκτρονικής ψηφοφορίας όπου θα δίνεται η δυνατότητα στο σύνολο των φοιτητών να αποφασίζουν για το πώς θέλουν να κινηθεί ο σύλλογός τους, μεγιστοποιώντας, έτσι, τη συλλογικότητα, αλλά και την ισχύ του, διευκολύνοντας ακόμα και πολλούς συμφοιτητές μας οι οποίοι εργάζονται και δεν μπορούν να παρευρίσκονται στις πολύωρες αυτές διαδικασίες. Στο σημείο αυτό να πούμε πως το μέτρο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας δεν είναι καινούριο, αφού έχει ψηφιστεί και «εφαρμόζεται» για την ανάδειξη εκπροσώπων στις συνελεύσεις των τμημάτων μέσω του πληροφοριακού συστήματος με ονομασία «Ψηφιακή Κάλπη ΖΕΥΣ». Στην πράξη ούτε οι πρυτανικές αρχές αλλά κυρίως ούτε οι παρατάξεις φαίνεται να την επιθυμούν, αφού δεν τους «βολεύει» και ουσιαστικά δεν είναι διατεθειμένες να την χρησιμοποιήσουν.
Η κατάσταση είναι αδιαμφισβήτητα νοσηρή και αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε έστω και λίγο για αυτό που αποκαλούμε Δημόσιο Πανεπιστήμιο, οφείλουμε από την πλευρά μας, ο καθένας μας να δράσει ώστε κάποια στιγμή να έχουμε ένα πραγματικά ελεύθερο και δωρεάν πανεπιστήμιο. Οι πρυτανικές αρχές, με τη σειρά τους, ας σταθούν επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων και ας πάρουν θέση για τα όσα συμβαίνουν.
