Της Αναστασίας Αλειφέρη,
Από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Xi, ένας από τους πιο φιλόδοξους Προέδρους της Κίνας, ανέλαβε τα καθήκοντά του ως ηγέτης του κράτους το 2012, έκανε γνωστή την πρόθεσή του ότι ήθελε να ενίσχυσει την παγκόσμια δύναμη της χώρας του και για αυτό τον σκοπό υιοθέτησε πολλές πολιτικές για την ενίσχυση της εξωτερικής πολιτικής και την οικονομία της χώρας. Η Κίνα υποστηρίζει πως μπορεί να ενωθεί με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω της πρωτοβουλίας «μιας ζώνης και ενός δρόμου» (belt and road initiative). Η κινεζική Κυβέρνηση υποστηρίζει πως αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να μεταμορφώσει τον κόσμο και να ενισχύσει την παγκόσμια οικονομία. Είναι, όμως, αυτός ο ισχυρισμός αλήθεια ή μήπως, τελικά, αυτή η πρωτοβουλία είναι μια απάτη;
Η κινεζική οικονομία έζησε μια κατακόρυφη ανάπτυξη τη δεκαετία του 1980 και μετά, καθώς η τότε Κυβέρνηση της Κίνας ξεκίνησε να αποκτά μια ισχυρότερη θέση στην παγκόσμια πολιτική και να έχει ευρείες οικονομικές σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο. Η πρωτοβουλία «μια ζώνη και ένας δρόμος» είναι μια παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών που υιοθέτησε η Κίνα το 2013. Μέχρι και σήμερα, θεωρείται ένα σημαντικό κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής του κράτους. Αυτή η πρωτοβουλία έχει επιτρέψει στην κινεζική Κυβέρνηση μέσω συμφωνιών να επενδύσει σε σχεδόν 130 χώρες και σε διεθνείς οργανισμούς, με στόχο την ανάπτυξη καλύτερων υποδομών. Η κινεζική Κυβέρνηση θεωρεί αυτήν την πρωτοβουλία ως μια προσπάθεια για την ενίσχυση υποδομών των αδύναμων περιοχών της χώρας και άλλων χωρών, με στόχο τη δημιουργία ενός λαμπρού μέλλοντος.
Με βάση αυτό, η Κίνα έχει θέσει ως στόχο τη δημιουργία μιας διευρυμένης ενοποιημένης αγοράς και την πλήρη χρήση του εμπορίου μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών, για την εγκαθίδρυση μιας ιδιαίτερης αγοράς. Με αυτήν την πρωτοβουλία, η Κίνα θα προσπαθήσει για ένα δικό της οικονομικό πλαίσιο και εμπόριο με συγκεκριμένες χώρες. Αφού η Κυβέρνηση θα βοηθήσει στην ανάπτυξη και την κατασκευή έργων υποδομών, θα μπορέσει να επιταχύνει την οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού Ωκεανού. Η Κίνα έχει προωθήσει αυτήν την πρωτοβουλία ως ένα σχέδιο αλληλεγγύης και οικονομικής ανάπτυξης των αδύναμων χωρών, ενώ, στην πραγματικότητα, αποτελεί ένα σχέδιο ενίσχυσης της οικονομικής ηγεσίας του Πεκίνου, μέσω ενός τεράστιου προγράμματος κατασκευής υποδομών σε όλες τις γειτονικές χώρες και περιφέρειες, όπως για παράδειγμα η Μαλαισία, το Καζακστάν, η Μογγολία και η Αργεντινή.
Για αυτό το σχέδιο ανάπτυξης, η κινεζική Κυβέρνηση έχει δώσει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, που μέχρι στιγμής δεν έχουν φέρει κάποιο ουσιώδες κέρδος. Το κινεζικό κράτος, στην αρχή της πρωτοβουλίας αυτής, ήταν διατεθειμένο να δώσει αστρονομικά ποσά σε χώρες που είναι οικονομικά αδύναμες, για την πραγματοποίηση αβέβαιων και ακριβών πλάνων και υποδομών. Κατά την περίοδο 2016-2021, ξόδεψαν $ 185 δις για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών σταθμών, λιμανιών και άλλων δομών, που θα αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη του εμπορίου ανάμεσα στις χώρες που συμμετέχουν σε αυτό το σχέδιο. Όμως, για την πραγματοποίηση αυτών έργων υποδομών η Κίνα είχε θέσει ορισμένους όρους. Αρχικά, οι υποδομές που θα χτιζόντουσαν θα έπρεπε να γίνουν από κινεζικές εταιρείες, που πρέπει να αποπληρωθούν για το έργο τους. Αυτή η προϋπόθεση, ουσιαστικά, επέτρεψε στην κινεζική Κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί αυτές τις χώρες, καθώς, στην τελική, οι κινέζικες εταιρίες κατάφεραν να πάνε στο εξωτερικό, να πάρουν εκείνες τα κέρδη από την κατασκευή αυτών των έργων και να διευκολύνουν τη ροή των πόρων που προσφέρουν αυτές οι χώρες πίσω στην Κίνα. Η υποχρέωση της αναδοχής των έργων από κινεζικές εταιρείες έθεσε το πρόβλημα πως η εσωτερική αγορά της χώρας, που λαμβάνουν τόπο αυτά τα έργα, να μη μπορέσει να αναπτυχθεί περαιτέρω και ούτε πολίτες της χώρας να δουλέψουν σε αυτά.
Ακόμα, η επιλογή της Κίνας να επιτρέψει σε αυτές τις οικονομικά αδύναμες χώρες να δανείζονται από εκείνη χωρίς όριο, δημιούργησε ένα άλλο οικονομικό πρόβλημα, ένα τεράστιο χρέος εκείνων των χωρών απέναντί της, που είναι σχεδόν αδύνατον να αποπληρωθεί. Η Κίνα ήδη έχει διασώσει από το χρέος τους μερικές χώρες, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που είναι βιώσιμο και για την ίδια την οικονομία της Κίνας. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι η κατασκευή του λιμανιού Χαμπάντοτα στη Σρι Λάνκα. Ο Πρόεδρος της Σρι Λάνκα δεν είχε επίγνωση του πραγματικού κόστους για την κατασκευή αυτού του λιμανιού, καθώς υπήρχαν επιπλέον κρυφές χρεώσεις από την κινεζική μεριά, που τελικά οδήγησαν τη Σρι Λάνκα να μη μπορεί να αποπληρώσει αυτό το χρέος, ενώ οι ντόπιοι δεν έχουν δει κάποια σημαντική αλλαγή στο επίπεδο διαβίωσής τους.
Σήμερα, έχουν ξοδευτεί για αυτό το έργο πάνω από $ 1 τρις, κάνοντας έτσι την Κίνα τον μεγαλύτερο «συλλέκτη» χρέους στον κόσμο. Το χρέος που έχει συσσωρευθεί από κάποιες μικρότερες και οικονομικά αδύναμες χώρες είναι τεράστιο και αδύνατον να το αποπληρώσουν, με αποτέλεσμα να μην έχουν την ευκαιρία να κρατήσουν την πολιτική τους ανεξαρτησία από την Κίνα και να λειτουργούν εξυπηρετώντας το συμφέρον της κινεζικής Κυβέρνησης. Η Κίνα δημιουργεί ένα δικό της δρόμο εμπορίου, που μπορεί να ελέγχει ως εναλλακτική στο φιλελεύθερο ανεπτυγμένο κόσμο. Έχει σημειωθεί πως μέχρι στιγμής 42 από τις χώρες που έχουν συμμετάσχει μέχρι σήμερα σε αυτήν την πρωτοβουλία έχουν ένα υπέρογκο χρέος απέναντι στο κινεζικό κράτος, που ξεπερνά το 10% του Α.Ε.Π. της χώρας.
Πλέον, πολλές από τις χώρες που είχαν δηλώσει το ενδιαφέρον τους να συμμετέχουν στο σχέδιο αυτό έχουν υποχωρήσει, όπως είναι η περίπτωση της Ιταλίας. Βέβαια, η Κίνα έχει σταματήσει τον απερίσκεπτο δανεισμό για την πραγματοποίηση έργων υποδομών μέσα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας και έχει στρέψει το ενδιαφέρον της σε μικρότερα, πιο βιώσιμα έργα. Όμως, ο δανεισμός που πρόσφερε η Κίνα έχει επιζήμιες οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, τόσο στο εξωτερικό κομμάτι όσο και στο εσωτερικό κομμάτι της χώρας, καθώς, πλέον, ο Δυτικός κόσμος την αντιμετωπίζει με ενδοιασμό σχετικά με τις προθέσεις της για την ανάπτυξη διπλωματικών και εμπορικών σχέσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China’s Vaunted Belt And Road Initiative Seems To Have Come A-Cropper, Forbes, διαθέσιμο εδώ
- China’s Belt and Road Initiative turns 10. Here’s what to know, We Forum, διαθέσιμο εδώ
- How Has China’s Belt and Road Initiative Impacted Southeast Asian Countries?, Carnagie Endowment, διαθέσιμο εδώ
- Understanding China’s Belt and Road Initiative, JSTOR, διαθέσιμο εδώ
- Belt and Road Initiative: Is China’s trillion-dollar gamble worth it?, BBC, διαθέσιμο εδώ
