Του Θανάση Μάριζα,
Ας αρχίσουμε με ένα φρεσκάρισμα πολιτικής ορολογίας: «κουτσή πάπια» (lame duck στον αγγλοσαξονικό χώρο, απ’όπου και προέρχεται η έκφραση, ή canard boiteux για την περιοχή που θα μας απασχολήσει στο παρόν κείμενο) είναι ένας μεν κυβερνών πολιτικός που… πνέει, δε, τα λοίσθια, τόσο από συνταγματικής όσο και εξουσιαστικής άποψης. Ο χαρακτηρισμός, εξάλλου, βρίσκεται στα… φόρτε του όταν δεν αναφέρεται απλώς σε έναν κυβερνητικό ηγέτη που δεν έχει τυπικό δικαίωμα επανεκλογής, αλλά που φαίνεται να έχει ρεαλιστικά ηττηθεί πριν καν αδειάσει την τωρινώς κατεχόμενη καρέκλα του.
Βέβαια, οι εν λόγω «πάπιες» συχνά διαθέτουν ακόμη περιθώριο για να δείξουν τα «δόντια» τους. Αν μη τι άλλο, δύσκολα βρίσκεις πιο επικίνδυνο άτομο, από εκείνο που δεν έχει τίποτα να χάσει. Πιο πρόσφατο (και συνάμα χαρακτηριστικό) παράδειγμα αποτελεί ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump. Οι τελευταίοι μήνες του στον Λευκό Οίκο, ανάμεσα στο αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου και την ορκομωσία της κυβέρνησης Biden του Ιανουαρίου, ήταν γεμάτοι από προεδρικές χάρες προς τους συνεργούς του στο έγκλημα και από βιτριολικές ρητορικές περί νοθευμένης ψηφοφορίας, οδηγώντας, εν τελεί, στην πραξικοπηματική απόπειρα της 6ης Ιανουαρίου 2021.
Η τωρινή υπόθεση, πάντως, δεν αφορά την Ουάσινγκτον (όσο αέναα ενδιαφέρουσα κι αν είναι η αμερικανική πρωτεύουσα). Αντιθέτως, εκτυλίσσεται 6.166 χιλιόμετρα προς την άλλη όχθη του Ατλαντικού, και, συγκεκριμένα, στην πασίγνωστη Πόλη του Φωτός. Εκεί όπου ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmaneul Macron, κατάφερε να παραδώσει απλόχερα μια ιδεολογική νίκη στους κύριους πολιτικούς του αντιπάλους. Το πρόσφατο μεταναστευτικό νομοσχέδιο, το οποίο αποτελούσε μια από τις καίριες προεκλογικές του υποσχέσεις, είχε γίνει αισθητά πιο σκληρό ώστε να «μαλακώσει» τις καρδιές των συντηρητικών Républicains (συνεχιστών της «γκωλικής» πολιτικής παράδοσης). Φαίνεται, ωστόσο, πως η μετατροπή του νομοσχεδίου ήταν υπερβολικά αποτελεσματική, σε σημείο που κατάφερε να εξασφαλίσει τις 88 (η ειρωνεία είναι νεκρή) ψήφους του ακροδεξιού Rassemblement National, της Marine Le Pen.
Και που είναι το πρόβλημα, μπορεί να αναρωτηθεί κανείς. Η κυβέρνηση Macron πέτυχε τον στόχο της με… απροσδόκητα υψηλή έγκριση, έτσι δεν είναι; Όχι τόσο γρήγορα. Αν ούτε η κύρια πολιτική αντίπαλος του Γάλλου Προέδρου δε στάθηκε εμπόδιο στο νομοσχέδιό του, τότε ποιος το έκανε; Η απάντηση είναι οι ίδιοι του οι υποστηρικτές: από τα συνολικά 251 κοινοβουλευτικά μέλη του φιλοκυβερνητικού συνασπισμού, 59 (ποσοστό που φτάνει μια ανάσα πριν το 25%) δε δέχθηκαν να υπερψηφίσουν αυτό το τερατούργημα συμπάθειας προς την Ακροδεξιά. Η ίδια η Le Pen, φυσικά, έσπευσε να χαιρετήσει το αποτέλεσμα ως «ιδεολογική νίκη» του κόμματός της και ως νομική στήριξη της τραμπικής της ρητορικής περί τοποθέτησης «πρώτα των Γάλλων».
Οι ανωτέρω ισχυρισμοί συμβαδίζουν με τον ευρύτερο παλμό της κατάστασης και αποκτούν, κατ’επέκταση, μια «ατμοσφαιρική» αίσθηση δίκιου, αλλά δεν είναι πρακτικά αληθείς. Ας είμαστε ειλικρινείς: ακόμη και στη συγκριτικά πολύ πιο «αστακοποιημένη» μορφή του, το παρόν μεταναστευτικό νομοσχέδιο απέχει αρκετά από τις ακραίες… εμπνεύσεις της Le Pen περί κρατήσεως ορισμένων ειδών εργασίας μόνον για Γάλλους πολίτες και επιβολής διδάκτρων αποκλειστικά για τη φοίτηση αλλοδαπών παιδιών σε γαλλικά σχολεία. Τα περισσότερα από τα μέτρα που υιοθετήθηκαν, στην τελική μορφή του νομοσχεδίου, έχουν περισσότερο χαρακτήρα συναισθηματικής επίκλησης προς την Ακροδεξιά: η (ήδη όχι πλήρως) αυτοματοποιημένη έγκριση ιθαγένειας για παιδιά γεννημένα στη Γαλλία γίνεται ελαφρώς λιγότερο αυτοματοποιημένη και η αναμονή πέντε ετών για κάποιος νόμιμους μετανάστες, πρώτου εκείνοι μπορούν να διεκδικήσουν ορισμένα κοινωνικά δικαιώματα, ήταν ήδη εφαρμοζόμενη σε έναν πιο περιορισμένο αριθμό ανάλογων δικαιωμάτων.
Η ήττα του Macron είναι περισσότερο ιδεολογικής και στρατηγικής φύσεως. Η δυσαρέσκεια υποστηρικτών του, για την υποχώρηση προς ακραιότερα στοιχεία, μετατράπηκε σε καθαρή οργή, όταν το τελικό νομοσχέδιο φάνηκε να ευχαριστεί ακόμη και τη Le Pen. Ο Γάλλος Πρόεδρος, αντίστοιχα, επιχείρησε να κατευνάσει τα πνεύματα, υποστηρίζοντας πως σέβεται «τις γυναίκες και τους άνδρες που απήχαν ή καταψήφισαν το νομοσχέδιο» αλλά πως κανείς τους «δεν έχει φύγει από τον συνασπισμό μας». Η επόμενη ημέρα δεν ήταν ακριβώς τόσο αλώβητη: ο Υπουργός Υγείας, Aurélien Rousseau, παραιτήθηκε από το πόστο του λόγω της ανεξήγητης, όπως δήλωσε, φύσης του τελικού νομοσχεδίου, ενώ έχουν υπάρξει αντίστοιχες προειδοποιήσεις κι από άλλα υψηλόβαθμα στελέχη.
Η συγκεκριμένη τροπή των πραγμάτων θέτει και δυο ακόμη κρίσιμα μακροπρόθεσμα ερωτήματα: πώς μπορεί ο Macron, ο οποίος βάσισε τις καμπάνιες του ’17 και ’22 στην παλτφόρμα του ότι θα σταματήσει την ακροδεξιά, να επανεκμεταλλευτεί μια τέτοια προσέγγιση, στον απόηχο του κατευνασμού των φαινομενικών εχθρών του; Αναλόγως, πώς μπορούν να γίνουν πιστευτές οι μελλοντικές δεσμεύσεις ενός Προέδρου, του οποίου οι δύο καίριες προεκλογικές υποσχέσεις (μεταναστευτικό και μεταρρύθμιση συντάξεων) επιτεύχθηκαν με σχεδόν αυτοκτονικό κόστος (οι μνήμες των «πύρινων» διαδηλώσεων Ιανουαρίου – Ιουνίου είναι ακόμη νωπές);
Με το τελευταίο του ευτράπελο, ο Macron κατάφερε μεν μια τυπική νίκη, στην πορεία, δε, πυροβόλισε τον εαυτό του στο πόδι. Το κατά πόσο αυτό το τραύμα θα μπορεί να επουλωθεί ή θα τον καταστήσει πράγματι… κουτσό, μένει να ειδωθεί από το νέο έτος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- I’m no lame duck, Macron says, vowing to stop Le Pen’s rise, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Macron defends new French migration law despite political tensions, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- In pandering to the far right on immigration, Macron has handed it a victory. Take note, Britain, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- La loi sur l’immigration est “un bouclier qui nous manquait”, dit Emmanuel Macron, France 24, διαθέσιμο εδώ
