Της Παρασκευής Κωστίνου,
1863: Στις 12 Δεκεμβρίου γεννιέται ο Έντβαρντ Μουνκ στο χωριό Ανταλσμπρούκ της Νορβηγίας. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Μοντέρνας τέχνης. Η Νορβηγία τον τίμησε μετά τον θάνατό του ιδρύοντας ένα μουσείο αφιερωμένο στον ίδιο, όπου φιλοξενήθηκαν τα περισσότερα από τα έργα του.
Μεγάλωσε στο Όσλο. Σε μικρή ηλικία έχασε τη μητέρα του και ο πατέρας του μεγάλωσε αυτόν και τα αδέρφια του. Ο πατέρας του, όμως, έπασχε από ορισμένα ψυχικά προβλήματα και αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που τους μεγάλωσε. Κάποια χρόνια αργότερα έχασε και την αδερφή του από φυματίωση. Τα δύο αυτά τραγικά γεγονότα έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στη μετέπειτα καλλιτεχνική πορεία του Μουνκ. Οι απώλειες στη ζωή του δεν σταμάτησαν εκεί. Σε νεαρή ηλικία έχασε και τον πατέρα του, ενώ η άλλη του αδερφή έπασχε από ψυχική ασθένεια και είχε κλειστεί σε άσυλο. Τον θάνατο της πρώτης αδερφής του αποτύπωσε μετά από χρόνια στο έργο “The sick child” (1885-86).
Η καλλιτεχνική του καριέρα ξεκίνησε ουσιαστικά από τη συμμετοχή του σε έναν καλλιτεχνικό κύκλο, που ονομάζεται Kristiana Boheme. Έλαβε καθοδήγηση από αυτή την καλλιτεχνική ομάδα και αρκετή ενθάρρυνση, διότι ενώ διέθετε το ταλέντο, δεν είχε λάβει ποτέ κάποια εκπαίδευση. Είχε εγγραφεί το 1879 στο τεχνικό κολλέγιο αλλά το παράτησε για λόγους υγείας και, τελικά, εγγράφηκε το 1881 στο βασιλικό σχολείο τέχνης και σχεδίου. Μετά από ένα ταξίδι στο Παρίσι, στο οποίο ανθούσε ο Γαλλικός ιμπρεσιονισμός, γνωρίστηκε και επηρεάστηκε έντονα από τον τρόπο έκφρασης των Ιμπρεσιονιστών και κυρίως από τους Henri Toulouse Lautrec και Paul Gauguin. O Έντβαρντ Μουνκ επέλεξε να δει τον Ιμπρεσιονισμό ως έναυσμα, αφού δεν υιοθέτησε κάποια από τα εκφραστικά μέσα στη ζωγραφική του. Αντιθέτως, επέλεξε τον δρόμο του Συμβολισμού.
Στόχος είναι η απεικόνιση σκέψεων του μυαλού, παρά η απεικόνιση της φύσης. Τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα να αποτυπώσει το έντονο συναίσθημα και τις ιδιαίτερες σκέψεις του μυαλού. Χρησιμοποιεί τις μορφές του κυρίως συμβολικά και όχι με στόχο να απεικονίσει ρεαλιστικά κάποια μορφή. Τα εκφραστικά του μέσα εξελίσσονται ανά τα χρόνια. Όταν είχε ξεκινήσει να φιλοτεχνεί έργα γύρω στο 1880, κυρίως ασχολούνταν με τοπία. Η συμβολή του Sigmund Freud στην ψυχολογία και την ψυχιατρική επηρέασε βαθύτατα τους μοντέρνους καλλιτέχνες, όσον αφορά την έκφρασή του και την επεξήγηση των έργων τους, όπως στην περίπτωση του Μουνκ.
Μία από τις αρχές του συμβολισμού είναι η απεικόνιση του εσωτερικού ενός πράγματος και πώς αντανακλάται σε αυτό οποιοδήποτε συναίσθημα. Δεν ενδιέφερε καθόλου τους συμβολιστές ζωγράφους να αναπαραστήσουν την πραγματική όψη ενός πράγματος, όπως έκαναν οι Ιμπρεσιονιστές και οι Ρεαλιστές ζωγράφοι.
National Gallery of Norway
Η θεματολογία του Μουνκ κυρίως ασχολούνταν με τον θάνατο, τον έρωτα, τον φόβο και ιδίως το αίσθημα της μοναξιάς και της απώλειας, που είχε καθορίσει τη ζωή του. Όλα αυτά τα έντονα συναισθήματα τα εκφράζει με σκούρα χρώματα, με αντιθέσεις χρωμάτων αλλά και έντονα περιγράμματα. Ίσως από τους πιο γνωστούς του πίνακες είναι «Η Κραυγή» που φιλοτεχνήθηκε το 1893 και σήμερα βρίσκεται στο Mουσείο του Μουνκ στο Όσλο. Σχετικά με αυτόν τον πίνακα, απεικονίζεται μια άφυλη μορφή που βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Πρόκειται για προσωπική εμπειρία του Μουνκ. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι πίνακες που προβάλουν πολύ έντονα συναισθήματα, όπως ο πίνακας “Death in the sick room” (1893-95), στον οποίο δίνεται έμφαση στη μοναξιά και σε ένα άρρωστο παιδί που βρίσκεται στο κέντρο του δωματίου. Αντίστοιχο συναισθηματικό έργο είναι το “Melancholy” (1892-93), στο οποίο απεικονίζεται η στεναχώρια και η οδύνη από την αγάπη. Το συγκεκριμένο έργο ανήκει στη σειρά “The frieze of life” και σχετίζεται με την αγάπη και τον έρωτα.
Φυσικά εκτός της ζωγραφικής, ο Μουνκ ασχολήθηκε με χαρακτική, βελονογραφία, λιθογραφία και ξυλογραφία. Αυτός ήταν και ένας τρόπος να κάνει τα έργα του περισσότερο κατανοητά προς το κοινό του, γιατί ακόμα και οι κριτικοί δεν έλεγαν τα καλύτερα λόγια για τον ίδιο, ενώ χρειάστηκε χρόνος μέχρι να τον γνωρίσουν και να τον κατανοήσουν.
Το 1908-1909 ο Μουνκ παθαίνει νευρική κρίση και από τότε τα έργα του άλλαξαν ριζικά. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει με περισσότερα έντονα χρώματα διάφορα τοπία της φύσης. Πολύ σημαντικό έργο του είναι η τοιχογράφιση του πανεπιστημίου του Όσλο. Ο Έντβαρντ Μουνκ πεθαίνει το 1944 στη Νορβηγία. Όλα του τα έργα, που υπολογίζονται συνολικά γύρω στα 1789, τα κληροδότησε στην πατρίδα του και γι’ αυτόν τον λόγο το 1963 εγκαινιάστηκε το Mουσείο Έντβαρντ Μουνκ στο Όσλο. Χαρακτηριστική έκφραση του Έντβαρντ Μουνκ, που αποδίδει ακριβώς τον τρόπο που ζωγράφιζε: “In common with Michelangelo and Rembrandt I am more interested in the line, its rise and fall, than in color”.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Νορβηγός συμβολιστής ζωγράφος Έντβαρντ Μουνκ, tetragwno.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Έντβαρτ Μουνκ: Η ζωή του μεγάλου ζωγράφου, maxmag.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Edvard Munch and his Paintings, edvardmunch.org, Διαθέσιμο εδώ
