Της Μαρίνας Νίκα,
«Μά τα ουράνια, ω Κιθαιρώνα,
πριν γεμίσει το φεγγάρι το αυριανό,
το τραγούδι σου θα ψάλω, και του Οιδίπου θα σε πω
χώρα, μάνα και βυζάχτρα,
και θα σύρω το χορό,
τι στον άρχοντά μου φέρνεις
άδολη χαρά»
Σοφοκλής, Οιδίπους Τύραννος
Μια ανάσα μακριά από την πρωτεύουσα και, συγκεκριμένα, στα σύνορα Αττικοβοιωτίας, συναντάμε τον ορεινό όγκο Κιθαιρώνα. Πρόκειται για ένα πευκόφυτο βουνό, με πανύψηλα δέντρα, έλατα και βελανιδιές, να δεσπόζουν και να ομορφαίνουν το τοπίο. Στη βόρεια πλευρά του βουνού είναι χτισμένη η Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος, που απέχει 4 χιλιόμετρα από τον Δήμο Πλαταιών.
Το αρχικό όνομα του βουνού ήταν Αστερίων, αλλά, αργότερα, έλαβε το όνομα Κιθαιρών από τον Βασιλιά των Πλαταιών. Ο Βασιλιάς είχε τη φήμη ενός πολύ σοφού και έξυπνου ανθρώπου, ενώ μέχρι και ο Δίας ζήτησε τη βοήθειά του για να επαναφέρει την Ήρα στον Όλυμπο. Με τη συμβουλή του Κιθαιρώνος ο Δίας κατασκεύασε ένα ξύλινο-γυναικείο ομοίωμα, το οποίο σκέπασε με ένα πέπλο, ενώ το τοποθέτησε σε μία άμαξα που την έσερναν βόδια και διέδιδε παντού ότι θα έπαιρνε ως σύζυγο του την κόρη του Ασωπού, Πλαταία. Η Ήρα, μαθαίνοντας αυτό το γεγονός, όρμησε πάνω στην άμαξα και τράβηξε το πέπλο. Όταν κατάλαβε ότι όλα ήταν μια απάτη και ένα τεχνητό δημιούργημα του θεού, τότε συμφιλιώθηκε μαζί του.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, ο Κιθαιρών ήταν ένας όμορφος βοσκός, τον οποίο ερωτεύτηκε η Τισιφόνη. Επειδή αυτός την περιφρονούσε, εκείνη ξερίζωσε από τα μαλλιά της ένα φίδι και το έστειλε για να τον τιμωρήσει Το φίδι αυτό υπήρξε η αιτία θανάτου του βοσκόπουλου. Με βάση μια τρίτη εκδοχή, ο Κιθαιρών σκότωσε τον αδερφό του, Ελικώνα, για αυτό και οι θεοί έδωσαν στα δύο γειτονικά βουνά τα αντίστοιχα ονόματα: Κιθαιρώνας και Ελικώνας. Ο Κιθαιρώνας αποτελεί την κατοικία των Ερινυών, ενώ ο Ελικώνας των Μουσών.
Το βουνό είναι συνυφασμένο με αρκετές θεότητες, ήρωες και πολλούς μύθους του θηβαϊκού κύκλου, και όχι μόνο. Η πρώτη αναφορά σε αυτόν τον «ευλογημένο» τόπο έγινε στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος. Ο προηγούμενος Βασιλιάς της Θήβας, Λάιος, παντρεύτηκε την Ιοκάστη, τη θυγατέρα του Μενοικέα. Ο καιρός περνούσε και το ζευγάρι δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, τότε ο Βασιλιάς απευθύνθηκε στο Δελφικό Μαντείο και έβαλε από τον Απόλλωνα φρικτό χρησμό: το παιδί που θα γεννηθεί θα σκοτώσει τον πατέρα του και προκαλέσει συμφορές στη Θήβα. Παρ’ όλα αυτά, η Ιοκάστη θα γεννήσει ένα αγόρι. Ο Λάιος, για να αποφύγει την εκπλήρωση του χρησμού, έδεσε τα άκρα του μωρού τρυπώντας τα πόδια του και το παρέδωσε σε έναν βοσκό για να το εκθέσει στον Κιθαιρώνα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Θηβαίος Βασιλιάς πίστευε ότι θα αποτρέψει τη μοίρα του.
Επιπρόσθετα, μια ακόμα αναφορά στο βουνό αυτό έχουμε στις Βάκχες του Ευριπίδη. Ο θεός Διόνυσος, μετά την άφιξή του στη γενέθλια πόλη του, τη Θήβα, ξεσηκώνει όλες τις γυναίκες των Καδμείων μαζί με τις κόρες του Κάδμου και τις οδηγεί στον Κιθαιρώνα για να αποδώσουν τιμές στον θεό και να μυηθούν στη διονυσιακή λατρεία. Στη συγκεκριμένη περιοχή βρήκε τραγικό θάνατο ο Πενθέας από τα χέρια της μητέρας του.
Τέλος, στο «ιερό» αυτό βουνό έκανε τα πρώτα του βήματα ο Ηρακλής. Ο μυθικός αυτός ήρωας ανεβοκατέβαινε καθημερινώς με τα βόδια του τον Κιθαιρώνα. Μια μέρα έκοψε ένα κλωνάρι ελιάς και με αυτό έφτιαξε το ρόπαλό του, με το οποίο κατάφερε να σκοτώσει το φοβερό και τρομερό λιοντάρι του Κιθαιρώνα. Επίσης, ο Κιθαιρώνας αποτελεί την κατοικία της θεάς Αρτέμιδος. Η θεά ήταν ιδιαίτερα εκδικητική σε όποιον της έδειχνε μία ερωτική διάθεση. Μια μέρα ανέβηκε στο βουνό ο Ακταίων μαζί με τα σκυλιά του και αντίκρισε την Άρτεμι να λούζεται σε μια δροσερή πηγή παρέα με τις Νύμφες. Η θεά, βλέποντάς τον, εξοργίστηκε και τον μεταμόρφωσε σε ελάφι. Τα σκυλιά του, μόλις είδαν το ελάφι, του επιτέθηκαν και το κατασπάραξαν.
Καταληκτικά, το βουνό δεν αποτελεί μόνο ένα χώρο με σπουδαία ιστορική και μυθολογική παράδοση αλλά ξεχωρίζει και για το εξαίρετο φυσικό του κάλλος. Η ομορφιά της φύσης από ψηλά βοηθάει στην απελευθέρωση των συναισθημάτων και στην αποφόρτιση από την καθημερινότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βασίλειος Π. Βερτουδάκης & Αμφιλόχιος Παπαθωμάς, Βασιλιάς και φαρμακός, Εκδόσεις Σίλλυβος
