Της Κωνσταντίνας Βαλμά,
Υπάρχει μια τραγική ιστορική καμπή της ανθρωπότητας που την έχουμε τοποθετήσει στο παρελθόν, έχει «χαθεί» σε τόνους λήθης μαζί με τα θύματά της και «αναβιώνει» μέσα από σκληρές σκηνές ταινιών που απεικονίζουν την εκμετάλλευση, τους βιασμούς και την έλλειψη σεβασμού στις ελευθερίες του ατόμου. Έτσι, λοιπόν, το πρόβλημα της σκλαβιάς, σε οποιαδήποτε μορφή του, θεωρούμε πως έχει λάβει αίσιο τέλος, έχουν νικήσει οι καλοί και έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Όμως, δυστυχώς, σε αυτή την ταινία οι τίτλοι τέλους δεν έχουν «πέσει» ακόμα! Στις μέρες μας, η σκλαβιά χαρακτηρίζεται από το επίθετο «μοντέρνα» και αφορά όλες τις περιπτώσεις αναγκαστικής εργασίας και εργασιακής εκμετάλλευσης, όπως και τη σεξουαλική εκμετάλλευση ή αλλιώς το γνωστό σε όλους «trafficking». Πάνω από 30 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της αυστραλιανής οργάνωσης WALK FREE, βιώνουν τις εκφάνσεις της σύγχρονης δουλείας και αναγκάζονται να δεχτούν καταστάσεις που τους καθιστούν αντικείμενα οικονομικής εκμετάλλευσης.
Είναι ευρέως γνωστό πως μια δοκιμασία στη ζωή μπορεί να αποτελέσει αφορμή για να «αναδυθούν» καταστάσεις τις οποίες προηγουμένως είτε δεν βλέπαμε είτε δεν θέλαμε να τις δούμε. Στην προκειμένη περίπτωση, η κρίση που «ξέσπασε» και άλλαξε εντελώς τα δεδομένα της καθημερινότητας όλων των ανθρώπων «έπληξε» τις συνθήκες και τις σχέσεις στον εργασιακό χώρο. Καθυστερήσεις πληρωμών, μειώσεις μισθών, απολύσεις, εξαντλητικά ωράρια εργασίας και παιδική εργασία εξαπλώνονται ολοένα στον κόσμο και αποτελούν εμπόδιο στην επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου, την εργασιακή απόδοση αλλά κυρίως, στη ψυχική υγεία και την οικογενειακή ζωή των εργαζομένων. Οι πιο ευάλωτες ομάδες της «μοντέρνας σκλαβιάς» αποτελούν τα παιδιά και οι γυναίκες, καθώς περισσότεροι από τους 12.000.000 ανθρώπους που βιώνουν δουλεία είναι παιδιά, ενώ το 54% των «σκλάβων» είναι γυναίκες και κορίτσια. Ακόμη, οι μετανάστες εργάτες είναι τρεις φορές πιο πιθανό να υποβληθούν σε καταναγκαστική εργασία από αυτούς που δεν ανήκουν στη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα.
Μια άλλη μορφή σύγχρονης δουλείας αποτελεί το “trafficking” ή αλλιώς διεθνική σωματεμπορία και ετυμολογικά προέρχεται από την λέξη “traffic”, που δηλώνει τη διαδικασία της κίνησης και συγκεκριμένα, με τη μεταφορική του σημασία, υποδηλώνει την παράνομη μετακίνηση ατόμων. Η σωματεμπορία υπάρχει και διαιωνίζεται ως κερδοφόρο οργανωμένο έγκλημα και εκδηλώνεται ιδίως, εξαιτίας κοινωνικών παθογενειών, δυσμενών οικονομικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Συνήθως, το φαινόμενο αυτό παρατηρείται να συμβαίνει σε γυναίκες και παιδιά και παίρνει τις μορφές της παιδικής πορνογραφίας, της αφαίρεσης οργάνων, των καταναγκαστικών γάμων, της παροχής σεξουαλικών υπηρεσιών, του εμπορίου βρεφών και παιδιών για παράνομες υιοθεσίες, της επαιτείας και της στρατολόγησης ανηλίκων σε ένοπλες συρράξεις. Παρόλο που το “trafficking” έχει αναγνωριστεί από πολλές χώρες του κόσμου ως έγκλημα και αποτρόπαια πράξη, υπάρχουν κάποιες άλλες χώρες που παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο ανοχής του.
Είναι γεγονός πως το φαινόμενο της «μοντέρνας σκλαβιάς» δε συμβαίνει μόνο σε χώρες με μειωμένο επίπεδο πλούτου, αλλά χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια, συγκρούσεις και απολυταρχισμό. Ταυτόχρονα, χώρες υποδοχής προσφύγων και μεταναστών εργατών που αποτελούν μάλιστα, και σε αρκετές περιπτώσεις την πλειονότητα του εργατικού δυναμικού βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των χωρών με τα μεγαλύτερα ποσοστά σύγχρονης δουλείας. Η Βόρεια Κορέα, η Ερυθραία, η Μαυριτανία και το Αφγανιστάν είναι οι πρώτες τέσσερις χώρες της συγκεκριμένης λίστας, με τις δύο πρώτες να σημειώνουν κυρίως περιστατικά κρατικής καταναγκαστικής εργασίας. Στις τελευταίες θέσεις, στο σύνολο των 160 χωρών, βρίσκονται οι σκανδιναβικές χώρες, Δανία, Σουηδία και Νορβηγία, όπως επίσης και χώρες γενικότερα της κεντρικής Ευρώπης όπως η Ελβετία, η Γερμανία και η Ολλανδία. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 69η θέση, διότι αποτελεί χώρα δίοδος διέλευσης διακίνησης του “trafficking”, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ακριβώς επάνω στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, και της ιδιότητας της ως μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως κριτήριο για τον χαρακτηρισμό μιας υπηρεσίας ή επαγγέλματος ως μορφή εκμετάλλευσης είναι η σχέση του εργοδότη με το θύμα και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζεται και όχι το είδος της δραστηριότητας, η οποία μπορεί να είναι και εντελώς παράνομη. Μπορούμε λοιπόν, όλοι μας να σταματήσουμε να κλείνουμε τα μάτια μας στην εκμετάλλευση, αφού γινόμαστε θεατές σε ένα έγκλημα το οποίο μπορεί σήμερα να συμβαίνει σε ένα παιδί σε μια χώρα κάπου στον κόσμο, αλλά αύριο μπορεί να είναι ένας από εμάς ή και εσύ ο ίδιος.
«Για να είναι κανείς ελεύθερος δεν χρειάζεται απλώς να απαλλαχθεί από τα δεσμά, αλλά να ζει με τέτοιο τρόπο που να σέβεται και να ενισχύει την ελευθερία των άλλων.» Mandela/Angisiwe Mafumana.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εμπορία των ανθρώπων, socialwelfare.upatras.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Τουρκία: Πρώτη στην Ευρώπη σε περιστατικά σύγχρονης σκλαβιάς–Τι αναφέρει έκθεση του ΟΗΕ, in.gr. Διαθέσιμο εδώ
