Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από μια καθοριστική στιγμή για τη Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία. Ο λόγος, φυσικά, για την Εξέγερση του Πολυτεχνείου, το αποκορύφωμα της φοιτητικής αντίστασης κατά της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε πως το γεγονός αυτό ήταν η αρχή του τέλους της Χούντας, καθώς η κρίση στο εσωτερικό της είχε αρχίσει να γίνεται εμφανής. Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για αυτήν την περίοδο και το τι διαδραματίστηκε, ωστόσο αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία πάντα είναι η κατάθεση ψυχής των ανθρώπων που βίωσαν από πρώτο χέρι τις εξελίξεις.
Ένας από αυτούς, στην προκειμένη περίπτωση, ήταν και ο Σταύρος Λυγερός, που τον καιρό εκείνο ήταν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην περίοδο της εξέγερσης. Μέσα, λοιπόν, από την εμπειρία του αυτή συνέγραψε το 1977 το δίτομο έργο Φοιτητικό κίνημα και ταξική πάλη στην Ελλάδα, το οποίο, όμως, μεταγράφηκε και διασκευάστηκε για να κυκλοφορήσει φέτος, πενήντα χρόνια από τα γεγονότα του Νοέμβρη του ´73 με τίτλο Η εξέγερση του Πολυτεχνείου: Μια ξεχασμένη κατάθεση, που διατίθεται από τις Εκδόσεις Πατάκη. Όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογό του ο λόγος που δεν προχώρησε σε επανέκδοση ήταν γιατί το βιβλίο του ´77 είχε γραφτεί στην καθαρεύουσα (πράγμα που ενδεχομένως το αποξενώνει από το ευρύ κοινό), ενώ, παράλληλα, προέβη και στην προσθήκη κι άλλων προσωπικών «πινελιών», όπως λέει, που παρουσιάζονται ως ένθετα πλαίσια, για να ξεχωρίζουν από το πρωτότυπο.
Ο συγγραφέας είναι απόφοιτος του Μαθηματικού από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές Διεθνών Σχέσεων και Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στο Παρίσι. Είναι ενεργός δημοσιογράφος και μέλος της ΕΣΗΕΑ με μακρά και πολυάριθμη εμπειρία σε εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί και η πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα, με βιβλία που άπτονται της εγχώριας αλλά και της διεθνούς πολιτικής σκηνής.
Στα του βιβλίου τώρα, η αφήγηση ξεκινάει με τον αναβρασμό που υπήρχε ανάμεσα στους νέους, οδηγώντας σταδιακά στην ανάπτυξη του λεγόμενου φοιτητικού κινήματος που στεκόταν κριτικά απέναντι στις βλέψεις των δικτατόρων. Η γέννησή του θα μπορούσε να τοποθετηθεί κατά προσέγγιση το 1972, ως αποτέλεσμα στην ωμή πολιτική και φυσική καταπίεση και βία που είχαν δεχτεί οι νέοι της εποχής. Έτσι, όπως μας διαφωτίζει ο συγγραφέας, είχαν ξεκινήσει να επανασυστήνονται και οι φοιτητικοί σύλλογοι –οι οποίοι είχαν διαλυθεί σε μεγάλο βαθμό μετά το 1967, καθώς το απριλιανό καθεστώς επεδίωκε τη φιλελευθεροποίησή του, ώστε να εξομαλυνθούν οι αντιδραστικές φωνές απέναντί του. Ωστόσο, οι περισσότεροι φοιτητές δεν ήταν πρόθυμοι να συμβιβαστούν, με την άνοιξη του ´72 να φουντώνουν οι διαδηλώσεις.
Ύστερα από όλα αυτά, περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η Χούντα επιθυμούσε τη φιλελευθεροποίηση, αφού οι φοιτητικές εκλογές που είχαν εξαγγελθεί θα γίνονταν κομμένες και ραμμένες στα μέτρα τους, με νοθεία και εκλεκτούς του καθεστώτος στα Διοικητικά Συμβούλια. Οι φοιτητές, όμως, δεν ήταν πρόθυμοι να μπουν σε αυτό το «κοστούμι». Η παράθεση του ψηφίσματος που εξέδωσαν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου είναι γλαφυρή «Αρνούμαστε να συμμετάσχουμε σε μια παρωδία εκλογών, σκηνοθετημένη από το Δ.Σ. που αγνόησε κάθε διάβημά μας για ελεύθερες εκλογές». Μάλιστα, ο Λυγερός επισυνάπτει στο βιβλίο του κι άλλες πρωτογενείς πηγές, όπως ψηφίσματα, ομιλίες (όπως αυτή του Παπαδόπουλου), νομοθετικά διατάγματα κ.ο.κ.
Επιπλέον, το πόνημα φωτίζει το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο που επικρατούσε, καθώς και τις κοινωνικές ζυμώσεις που διενεργούνταν, με αποκορύφωμα ίσως το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου που οδήγησε σε μια αυθόρμητη διαδήλωση χιλιάδων πολιτών στο Σύνταγμα. Από τη μνήμη του συγγραφέα, όμως, δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι διηγήσεις για το πώς ξεκίνησε και οργανώθηκε η κατάληψη της Πολυτεχνικής Σχολής, οι δράσεις των φοιτητών μέσα και έξω από αυτό, αλλά και οι προσπάθειες καταστολής με επιστέγασμα την εισβολή του τανκ.
Τέλος, ο αναγνώστης μπορεί να βρει ένα πλούσιο Παράρτημα με 5 πλούσια και καίρια ζητήματα, όπως η επιστολή του επικεφαλής των διορισμένων από τη Δικτατορία στους συλλόγους, το ψήφισμα του Χημείου, ο κατάλογος των ταυτοποιημένων νεκρών κ.α. Έτσι, λοιπόν, με βάση αυτές κι άλλες θεματικές που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο, αποκαλύπτονται διάφορες πτυχές –γνωστές κι άγνωστες στο ευρύ κοινό– καθιστώντας το 50 χρόνια μετά από τα γεγονότα πιο επίκαιρο από ποτέ.
