“Chungking express” (1994): Πώς αντιλαμβάνεται ο Wong Kar Wai τον έρωτα;

Της Ιωάννας Λογάρου, 

Μία από τις διασημότερες ταινίες του Wong Kar Wai, το “Chungking express” αφορά δύο ιστορίες από διαφορετικούς αστυνομικούς, τον αστυνομικό 223 και τον 663. Και οι δύο βιώνουν τον χωρισμό από μία σχέση και σ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας παρατηρούμε την αλληλεπίδρασή τους με συγκεκριμένα άτομα. Από τον τίτλο της ταινίας αντιλαμβανόμαστε τη «σύνδεση» των δύο ιστοριών μιας και η λέξη Chungking προέρχεται από το Chungking Mansions, το οποίο αποτελεί πληθώρα κτιρίων στην περιοχή Kowloon του Χονγκ Κονγκ με μικρά ξενοδοχεία, εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις. Αντίστοιχα, η λέξη Express προέρχεται από το Midnight Express, ένα περίπτερο με φαγητό σε κεντρική συνοικία του Χονγκ Κονγκ. Το μαγαζί αυτό αποτελεί σημείο σταθμό στην ταινία, καθώς εκεί συχνάζουν οι δύο αστυνομικοί.

Στην αρχή της ταινίας παρακολουθούμε τον αστυνομικό 223 να περιπλανιέται μαζί με έναν χείμαρρο ανθρώπων μέσα στα στενά σοκάκια του διάσημου Chungking Mansions. Τη νύχτα της 28ης Απριλίου, ο αστυνομικός αυτός φαίνεται να είναι ήδη χωρισμένος, ωστόσο η ελπίδα του πως η σχέση αυτή θα συνεχιστεί παραμένει. Γι’ αυτό έχει δώσει ένα περιθώριο ενός μήνα μέχρι η πρώην του να επιστρέψει σε εκείνον. Η 1^η Μαΐου είναι η μέρα των γενεθλίων του και συνάμα η μέρα που χάνει τις ελπίδες του. Για να θυμάται πάντα αυτή την στιγμή, αγοράζει κονσέρβες ανανά με ημερομηνία λήξης αυτή την ημέρα κάνοντας έτσι μία συλλογή.

Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, την εμμονική στάση του αστυνομικού για την ημερομηνία λήξης, τόσο στα τρόφιμα αλλά και στις σχέσεις. «Αν οι αναμνήσεις μπορούσαν να είναι κονσερβοποιημένες, θα είχαν επίσης ημερομηνία λήξης; Αν ναι, ελπίζω να κρατήσουν για αιώνες» συλλογίζεται ο 223. Παρατηρούμε, λοιπόν, πως όπως για τον Wong Kar Wai η εμμονή που τον χαρακτηρίζει είναι ο χρόνος και πώς επιδρά στη μνήμη, για τον 223 η βασικότερη ανησυχία του είναι η λήξη που επίσης σχετίζεται με την μνήμη. Για αυτό λοιπόν μία από τις βασικότερες έννοιες που χαρακτηρίζουν τον έρωτα είναι αυτή της ανάμνησης. Βλέπουμε τον 223 να μελαγχολεί για μία σχέση που πλέον δεν υφίσταται, όμως εκείνος αναπολεί τις αναμνήσεις που του προσέφερε η σχέση και ζει μέσα από αυτές. Η βαθιά απελπισία του 223 να στηριχθεί σε κάτι που έχει χαθεί ίσως να αντικατοπτρίζει το πώς νιώθει συχνά κάποιος που χάνει ένα πρόσωπο.

Η αντιφατική αίσθηση ότι η πρώην του 223 είναι παρούσα μέσα από την απουσία της έχει ως στόχο να αισθανθούμε την απώλεια του αστυνομικού μέσα από ελάχιστες πληροφορίες, καθώς τα μόνα που γνωρίζουμε για την πρώην του είναι το ότι τη λένε Μέι και της αρέσουν οι ανανάδες.

Βλέπουμε, επίσης, τον 223 να γνωρίζει τη Λιν, μία λαθρέμπορο ναρκωτικών και να βρίσκονται μαζί σε ένα μπαρ. Και οι δύο εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους για εκείνη την ημέρα, καθώς εκείνος βιώνει την απόλυτη απώλεια σχέσης τη μέρα των γενεθλίων του και η Λιν αποτυγχάνει σε μία επιχείρηση ναρκωτικών. Η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ τους γίνεται αισθητή χωρίς έντονο τρόπο. Η εξάντληση τους οδηγεί σε ένα μοτέλ όπου κοιμούνται. Πριν φύγει ο 223, γυαλίζει τα παπούτσια της Λιν και εκείνη του γράφει σε μήνυμα χαρούμενα γενέθλια, μεταφέροντας ένα αίσθημα ελπίδας και ζεστασιάς. Παρατηρούμε στην προκειμένη περίπτωση, την ιδέα του Wong για τον έρωτα που βασίζεται σε σκέψεις και ανείπωτες λέξεις. Ακόμα και μικρές στιγμές είναι ικανές να ενώσουν τους ανθρώπους και να τους πλουτίσουν συναισθηματικά.

Στο δεύτερο μισό της ταινίας, η ιστορία μετατοπίζεται στον αστυνομικό 663, επίσης χωρισμένο, αυτή τη φορά με μία αεροσυνοδό. Σε αντίθεση με τον 223, ο 663 βιώνει τον χωρισμό πιο ήρεμα και μοναχικά και βρίσκει παρηγοριά μιλώντας στα υλικά αντικείμενα του σπιτιού του (επιπλήττει ένα σαπούνι που μίκρυνε, παρακινεί μια βρεγμένη πετσέτα να σταματήσει να κλαίει και περιποιείται ένα αρκουδάκι). Στο Midnight express, ο 663 γνωρίζει τη Faye που εργάζεται εκεί ως υπάλληλος. Το ελεύθερο πνεύμα της γίνεται γρήγορα αντιληπτό καθώς και η ανάγκη της να ξεφύγει από την καθημερινότητά της στο Χονγκ Κονγκ. Όταν η Faye αποκτά τα κλειδιά του προσωπικού του χώρου, εκμεταλλεύεται την ευκαιρία αυτή προκειμένου να το καθαρίσει.

Έτσι, αισθάνεται πιο κοντά με τον 663, καθώς μέσα από τον προσωπικό του χώρο αντιλαμβάνεται την περιπλοκότητα των συναισθημάτων του. Ωστόσο, ο κλειστός του χαρακτήρας δημιουργεί ένα τείχος που δε επιτρέπει στην Faye να δεθεί μαζί του και να τον καταλάβει καλύτερα. Η αγάπη της, λοιπόν, μεταδίδεται μέσω των καθημερινών υλικών αντικειμένων στο διαμέρισμά του. Το ενδιαφέρον της Faye για τον 663 φαίνεται μέσα από τη φροντίδα της για τα αντικείμενά του στο διαμέρισμα, δίνοντας έτσι καινούρια και ανανεωμένη πνοή τόσο στο σπίτι του όσο και στη ζωή του.

Τόσο απορροφημένος από τις βαθιές σκέψεις του και το επιβλητικό αίσθημα της απώλειας, ο αστυνομικός 663 δεν αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στο διαμέρισμα. Το πόσο τυφλά μπορεί να αντιμετωπίζουμε κάποιες καταστάσεις έχει σημαντικές συνέπειες. Η αγάπη της Faye δεν μπορεί να λάβει καμία ανταπόκριση από εκείνον κυρίως επειδή δεν μπορεί να την αναγνωρίσει. Η Faye, όμως, είναι εκείνη που τελικά θα εγκαταλείψει το Χονγκ Κονγκ και όπως μάθαμε από το αγαπημένο της τραγούδι “California Dreaming” ονειρεύεται να ταξιδέψει στην Καλιφόρνια. Πράγματι το καταφέρνει και αναζητά μία καινούρια ταυτότητα. Το ταξίδι αυτό αποτελεί μία επιπλέον έκφανση του έρωτα για τον Wong Kar Wai, της περιπλάνησης. Όπως και ο έρωτας, τίποτα δεν είναι μόνιμο μιας και συνεχώς ανακαλύπτουμε κάτι καινούριο για τον εαυτό μας και μέσα από διαφορετικές εμπειρίες δοκιμάζουμε το πόσο πολύ μπορούμε να γνωρίσουμε τη χαοτική ψυχή κάποιου. Έτσι και η Faye βρίσκει μια κατεύθυνση στη ζωή της και γίνεται αεροσυνοδός, αλλάζοντας με αυτόν τον τρόπο τόσο την επαγγελματική της ζωή αλλά και την ψυχική της κατάσταση.

Αφού ο 663 αντιληφθεί το ενδιαφέρον της Faye είναι ήδη πολύ αργά καθώς εκείνη έχει φύγει. Στην τελευταία, λοιπόν, σκηνή της ταινίας βλέπουμε τη Faye να επιστρέφει για λίγο καθώς το Χονγκ Κονγκ αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό σε ένα από τα ταξίδια της ως αεροσυνοδός. Μαθαίνει ότι ο αστυνομικός 663 έχει αναλάβει την ανανέωση του εστιατορίου του θείου της καθώς το αγόρασε. Την καλεί να έρθει στα εγκαίνια όμως εκείνη δεν μπορεί λόγω του σύντομου της παραμονής της στο Χονγκ Κονγκ. Παρουσιάζει την παλιά κάρτα επιβίβασης που του έδωσε και ζητάει μια καινούρια. Όταν τη ρωτάει πού θέλει να πάει, της απαντά: «Όπου θα με πας εσύ». Το αν αυτοί οι δύο θα καταλήξουν μαζί δεν διευκρινίζεται όμως ό,τι και αν συμβεί τόσο ο αστυνομικός όσο και η Faye μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση ανακάλυψαν κάποιες πτυχές του εαυτού τους και αποφασιστικά πλέον εξερευνούν τις καινούριες εμπειρίες που πρόκειται να ζήσουν. Πιθανόν και αυτή να είναι και μία ακόμα έκφανση του έρωτα για τον Wong Kar Wai, ένα ταξίδι δίχως μόνιμο προορισμό, με ανταλλαγή συναισθημάτων που σε συνοδεύουν όπου κι αν πας, ακόμα και δίχως το άλλο άτομο.

Το καθηλωτικό κλίμα της ταινίας τροφοδοτείται και από τα χρώματα που την επενδύουν, μιας και το κόκκινο σε συνδυασμό με το κίτρινο συμβάλλει στο αίσθημα της ελπίδας και της ηρεμίας, ενώ το πράσινο στην απελπισία και τη μοναξιά. Διακριτικά τοποθετημένα σε κάθε πλάνο τα διάφορα αυτά χρώματα αναδεικνύουν την ένταση και τη ζεστασιά ανάμεσα στους χαρακτήρες.

Συμπερασματικά, η ταινία αυτή φαίνεται να αποτελεί για τον Wong Kar Wai έναν τρόπο να ερμηνεύσει το συναίσθημα του έρωτα κάτω από διάφορα πλαίσια, όπως αυτό της μοναξιάς, της απώλειας, των αναμνήσεων, της ελπίδας αλλά και του συνεχούς και απρόοπτου ταξιδιού που κατά τη διάρκειά του ανακαλύπτεις εκδοχές της ταυτότητάς σου και των υπολοίπων.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ

• Chungking Express, imdb.com, διαθέσιμο εδώ